Catalog

CUMHURİYET 15 Aralık 1973 \ r frtlty' . Pi^c'DEM 5*Nİ*A/$£lÂh"ît Vc <ru2EL İ AL|p,OfcLE Y OIAJ otfu. 6AltfcLBp>, OrHA v£ İL >E İ İLC 7AL>;I.p/2.».» | 4ALAfA# I * &AM0NA NAMJ.1 TAIE, İ VE 0U ir'u v/£fîzîk> KjYAFtT r^ı'NPf Diıi.APAE'A OTii^^ 5tMUi?cMü SOHÖCTTE ÖuLüNAfJ 5 u »)PA^yOL K A P l ^ MEî>ıP DlAf/AT Toz Duman İçinde TALİP APAYDIN • 85 Yoo fcadın, benim testlra çtlrük ohnac. Blr yere vurup tardm sen onu. Vurmadim valla. Sapı kopuverdi. Yere düfunce de kırıldı. Kimlerdensin sen bakim? Ufak Haluın anasıyim. Haa ttuudım. Ne haber Halilden? Bilmera. Mektup vartü, bır okutamadım. Şumı bir okuyuver, ne olursunî Koynundan eskimiş. bükulmü» bir kâfıt çıkardı. Duur, önce testini vereyim. Şu nasıl. yeter miî lyi, yeter. Geçenkıni ödedin tnrydi? Yok, ödemedim. Y u da harmana kalsın, ne olur? Yoo kadın, olmaz. Bak onu bile 6dememissin. Ayıp. Biz de ekmek yiyecegiz. Ne edeyim Bayram efendi, eldu avuçta yok. Yoktan anlamaz mısın' Olmaz. On okka bugday bu, geriye bırakılır mı? On okka mı? Yedi dediydın. Buyur işte! Benim deftenm yalan nu söylüyor? On okka da bu, yirmi eder. Hadi al gel, çabuk! Cennet hala şaşırdı. A a, dedi. Yirmi okka bugdayı nerede bulurum ben? Kendı yiyecegımizı sana mı vereyim? öyleyse ne istlyorsun benden? Bedava mı aiacaksın?. Biz beş okkaya alırdık bunlan Bayram efendi. Ohoo .. O eskidendi anam. Eski çamlar bardak oldu. Şündi hangı devırdeyiz? Bilmem, şey... Bilmezsin ya. Bilmezsın de ne konuSlırsur.? Hadi al gel bakim. On okkasını al gel de, bununkini harmanda ödersin hadi! Bır iyilık daha yapayıra sana. Yürü! Kadın bo«ılnruşttr. Ne edeceğWtailemötfi.• v Iki yanına bakındı. Senra akhna geldi: Şu mektubu okujxıverecen mi? Pekı okuyalım, ver. Emme bu bedava okunmaz ha! Adamın düi kurur. Şimdı eve gidince yağa iki yumurta kıracaksın. Biraz da yoğurt ekmek tamam mı? Olur olur. Testici Bayram kâğıdı aldı. evırdi çevirdi. Taş söker gibi okumağa başladı. «Gözü yaşlı, bağrı taşlı, cammdan çok sevdıeim valıdeme • Kadın yere oturdu. Bürugıine büründU, sallanmağa başladı. «Ey benim canımdan çok sevdigım anacıgım .. Altı aydır bir haberinizi alamiyorum. Nasılsın? Benı soracak olursanız, hamdolsun yaradana, eyıyim. Mukaddes vatani vazifemi yapıyorum. Burada biraz rahatsızlandım. Havası eyi gelmedi. Diyarbakır bastanesinde bir ay yattım.» Kadın dizlerine vunnaga başladı. Geçmiş olsun bizun kız. Geçmiş olsun. Dur hele sonunu okuyalım canım, ijri olmuş. «Doktur yiirümete müsaade etmedt Onun içın oraya gelemedim. Vah Halılim... Demek hastalanmış? Şimdi ıyi olmuş be, ağlama, «Gözümün nuru Mustafam nasıl? Şimdi dört yaşına girdi öyle ya? Ben gelirken altı aylıktı. Her gece rüyamda gönirüm. Hiç gözümün önünden gitmıyor. Bu mektubu bizim çavuşa yazdırdım. Onun da selâmı var. İki mübarek ellerinden öperım. Duaoı eksik etme. Mustafanın pjzlermden üperün. Cümle hısıma akrabaya, konu komşuya selâm ederim. Okuyan efendiye, dinleyen cemaata selâm ederim. Haneıa taralına selâm ederim. Oğlun Halilj» Al bakalım, şimdi yemeği hakettık değil ml? Bunu okumak testi yapmaktan zor rallahl. Hadi yürü bakim. Acıktık ki kotü acıktık. Hadi anam. Elini çabuk tut, gbreyim senl Cennet hala yüzünü göıünü sildi. Mektubu cebüıe koydu. zorlukla kalktı. Bayramın ayırdığı testıyı alıp gitti. Bayram arkasmdan baktı: Ya işte böyle, dedi. Kiminin parasını alacaksm, kiminin duasını alacaksın. Dunya bu arkideş. Başka türlü gün geçtnez. Ee oyle, dedi birisi. Ne edeceksin, herkes bir yol bulmuş gider. Hacı Nurı'nın adamı Abdullah kalabalıgın İçinde ünleyıp geriyordu: Hacı Nuri efendi tarla alır, ÇaydUzUnden, tnce dereden, dönümü bir lira, tarla... ' ' Tahsüdarın sesı duyuluyordu: Ulen nerde bu cinli herif? Ikl oldu çağırtıyorum. gelmiyor. Vallahi şimdi gider evinde ne var ne yok haczettiririm. Söyleyin namusu ile versın vergisini. Bobama toplamıyorum ben bunu, devlete topluyorom! Buğday alirim, arpa alirim... Para peşin varsa alirim... YUn yapagı satan buraya gelsünl Baska bır ses Gön satan var mı gön satan! diye bagırıyordu. Ökuz gonü, dana gonü, koyun postu. keçi derisi'... (Deramı Var) Ü DR. MENGELE'NIN OLUM KAMPI /azan: Dr. Miklos Nyiszly Çevire*. al Karamağaralı a^ılanmış ve yutrouştu Çingeneler bu masalı. SS'ler, bu stratejiye, ölüm hukümlulerine önem verdikleritıden ya da onlara acucîıkların dan başvurmadı elbette. Küçuk bir tedbir: Sayısı oldukça az bir devriye tarafından gözaltında bulundurulao gazodalarına, kalabalık Çingene konvoyunun gıdişi sırasında, gereksiz yere olay çıkmasın, gscikme olmasın, amaçlan buydu. Ve geceleyin, bir ve iki numarah krematoryumların bacasından göklere doğru gürleyen atevler, tum kampı sınsice bır ışıkla aydınlattı. Ertesi gün, her zaman pek gürultülü bir yer olan Çingena Kampı, ıssız kalmış, sessizliğe boğulmuştu. Tek ses, birbiriyle surtuşen dikenli tellerin tekdüze şarkısı ve Volhynian bozkırlarından güçlü rüzgânn et> kisiyle, açık bırakılmış pencere ve kapılarm gıcırtısı, çarpmalarının yankısı... Bır. kez daha Avrupa'nın kundakçıhk illetine yakalanmış manyaklan, dev gibi bir donanma gösterüi düzenlemişlerdi. ve yine bu gösteri, Auschwitz" te sahneye konmuştu. Alevlere atılan kurbanlar bu kez Yahudi değü, Hıristiyandı. Almanya ve Avusturya'dan derlenmış Katolik Çingeneler. Ertesi sabah cesetlerinin dönüştüğü gümüş rengindeki küller, krematoryumun. avlusunda kümelenmiş duruyordu. Yalnız, 12 çift ikizin cesedi alevlere atılmamıştı. Daha gazodasına göndermeden ikizlerin göğsüne Dr. Mengele. özel tebeşiriyle Z.S. harflerini çizmiştl. Ve genç kız ensesine kurşun sıkılarak öldürüldü.. Durgun bir tavırla anlattım karşılaştıgımız müthis olayu Ona yararlı olur umuduyla, çocugun soyunraa odasında, sonra gazodasında ölümden önceki o korkunç sahnelerde ne türlü acı ve ışkence çekmiş olması ge rekti^inı ayrıntılarıyle saydım dbktiim. Oda karanlığa boğulunca, bir kaç solukla Cyclon gazını ciğerlerine çekmişti. Evet, ancak bir kaç kez soluk alabilmiş; boğulmamak içn can havliyle itişip kakışan yoğun kalabalıkla sav3şmaya çelimsiz vücudu dayanamamıştı Rastlantı olarak ıslak beton yere yüztı koyun baygın düşmüstü. Onu bogulmaktan korumuştu yerdeki bu hafıf ıslaklık. Çünkü Cyclon gazı rutubette etkili olmamaktadır. Konuyla ügili açıklamalariTn bunlardı. Kendisinden, çocuğu kurtarmak için b;r çeyler yapmasım dıledım. Beni dikkatle dirüemiştı; kesın olarak önerimın ne oldugunu açıklamamı istedi. YUzunden okuyordum kı, onu gerçekte, çözıimlenmesi olanaksız bır problemle karşı karşıya 'oıraktım: Kızın krematoryumda kalamayacagı meydan daydı. Tek çözüm yolu, onu krematoryumun kapısı önune bırakmaktı. Orada her zaman kadın komandolar çalısmaktadır. Onlarır. arasına karışıverır kız, ış sona ennce de onlarla bırlıkte kampın barakalanna aöner. Başına gelenlenn oykusunü aslâ anlatm3yacaktır. Çün ku kampta hıç kimse birbirini jakınaan tanunamaktadır. Eğer üç. dört yaş büyük ol. saydı bu plan sokülebılırdi. Yır mı yaşlarında bir kız, hayata kavusmasmdaki mucize denecek koşulları Kavrayabılır; ve serüvenini hiç kımseye açrcayacak kadar ıleri görüşlü olabilırdi. Başından geçenlerı anlat mak için elverish zamanı bekleyen baska binlerce ınsan gıbı o da beklemesını bilırdı. Ne var kı, Mussfeld, onaltı yaşınâaki bır genç kızın krematorj*umdan kurtulur kurtulmaz, ük karşılaştığı ınsana büyuk bır saflıkla serüvenini anlatacağını biliyordu. Haber, yangın örnegi etralı kusatacaktı, bizlerse eylemimizi hayatımızla ödemek zorunda kalacaktık. Mussfeld: Bu işin içi'nden çıkılmaz. Çare yok, kız olecektır, dedi. Yarım saat sonra götürüldu kız, daha doğrusu taşıdılar onu fınn odasınm önündekı hole ve bu kez, Mussfsld, bır oaskasmı gonderdı ışıni gördürmeye: Kızın ensesine kurşun sıktırmaya'.. bölümünden sınırlı bir bolge olan 13. barakaya götürmüşler ve yukandan buyruldugunu, bun dan böyle krematoryumda oturtnayıp o barakaya yerleşeceklerını; ve fırınlarındaki gbrevleri ne giderlerken barakadan iki kol halinde aynlacaklannı bıldirmişlerdi. O aksam banyo yapıp gijsılerini değıştirmek üzere D böiümune gotüruldükierini, banyodan sonra dezenfekte edilmış gıysilerı giymek içın bitışıktekı odaya, yani gerçek dezenfekte odasma sürüldüklerim duyduk. Dezenfekte odası oldugundan hava geçırmeyecek türde her yanı kapalıjmış. Nor mal olarak burası kampın bitli giysüerinın toplanıp dezenfekte edUdigı bir oda. îste Sonder Ko mandoların dortyüzü, böyle bır oyunla, o yoldan ölüme gönderildi. Dezenfekte odasmda gazla öldürülduler ve cesetleri oradan almıp kamyonlara yukletüerek «ölüm ateşi»ne götürüldu. Criayı bıldıgimizden alârmın sona ermesinı beklerken heye can duymamız yersız değildi gaz odasında. Bu kez bekleyiş tam üç saat sürdü. Sonra karaniılc odadan kurtulup dışarı çıktığımizda, ısıldaklann, kampın kilometrelerce uzayan dikenli tel lerini, yenlden aydınlattığını gördük. Döndük yataklanmıza. tJyumaya çabaladım, ama gelmekte geciktı ujku. Ertesi sabah iki numaralı krematoryumdaki vizitelerim sırasında Sonder Komandolarm baş kanı bana, gece alârm sırasında Nordhausen nazı esir kampmda ölen halkı tarafınıian gomülüyor. bır grup mukavemetçi partizanın kampa gizlice girdigini bıldirdı. Sapa blr yerde avluyu kuşatan dikenli tellerl kesmişler ve Uç rruüdneli tüfekle yirmi el bombasmı arahktan lçeri sokmuşlar. Sonder Komandolar, o sabah er kenden keşfedip silâhlan emin bir'yere saklamış. flu haber, gelecek günîer için hiziere azıcık umut verdi. Biliyorduk M, bu silâhlan bize getirip içeri sokan eller pek uzakta defildir. Bir çok gözlenimlerime dayanarak inanır gibi olujxırdum; yeraltı kuruluju kamptan ancak 2530 kilometre ötede çalışmaktadır. Bir kez daha alârm verılince, yine türlü sılâhlar getirip bize ulaştırmayı başarabileceklerini umuyorduk. Son zamanda her gün alârm verilmekteyse de, geceki alârmlar ve uzun sürenler bizim İçin elverişli olacak. Ancak o sürede, adlannı bile bilmediğimiz ama bize içten bağlı dostlar kampa yaklasabUirlerdı. Böylece üç, dört alârmdan sonra da, bir olasılıkla belki muhafızları zorlayıp yolumuzu açmaya yetecek kadar silâhımız bulunabilirdi. Gelecekle ilgili bu operasyonun örgütü üç numaralı krematoryumun adamlariyle birükte çalışıyor ve o yolla ilişki kurabiliyorlardı ötekilerle. Bütun iş büyük yüzlerce esir ifljiler Aiman MALKOCOĞLU yazan veçizerrAyhan BAŞOGLU ŞUPHELİ ZAFER bır dıkkat ve sakınmayla.yürütülüyordu. Ölüm, muhafızlarm üzerimizo çevirdigi mafcmeli tüfekler biçiminde her bpırdamşımızı izlemekte. Topumuz buradan kurtulmak istiyoruz ama, eğer aramızdan çoğu kaçmayı başaramazsa, ancak bir iki kişl kaçsa bile yine biz kazannuş olacaktık. Çünkü bu ölüm fabnkalarmın karanlığa gömülü sırlan kaçanlar ca dünyaya yayılmış olacaktı. • Bu serüveni hayatiyle ödemek yazgısındakiler de solucanlar gibı yerde sürüne süriine ölmeyeBu koleksiyonda her yaçta cekler, kasaplannm ktrli ellerij' ikız vardı. Yeni doğmuş bebekle ezilip yokedilmeyeceklerdi. Sa lerden onaltı yaşında çocuklayı ve malzeme bakımından düş ra kadar. Şimdi bir düzine cemanm ezici üstünlügü karşısınset poorgta beton yere uzatılda gururla, erkek gibi ölmeden mış. Kara saçlı esmer çocuklar. önce, iskenceciler arasına da ö Çift çıtt ayınp sıraya koymak lum saçacak, yıkıntı meydana ge işı pek yorucu oldu. Birbirletirecekti. riyle iarıştırmamak için çok dikkatli davranmam gerekmişÇingene Kampında eğleşen tı. Çünkü, bifiyordum ki, araş4500 nüfusu temizlemek zamanı tırmaları için gerekli tru az busonunda geldi çattı. Işi başarlunur ve değerli örnekleri yamak için de C Kampına uygurarlanamayacağt gibi kanştırırladıkları metodun eşini uygusam, bu suçumu bana hayatımladılar. Butun barakalar karan la ödetir Dr. Mengele. tınaya alındı. SS muhafızlar, köpekleriyle kuşatmışlardı Çin gene barakalarını, Içeride o Y A R I N : turanları dışan sürmüşlerdı. BCtün tutsaklar sıraya sokulYINE du. Taymlan olan ekmek ve salam dağıtıldı. Başka bir kamİ K İ ZL ER pa gönderilecekleri düşüncesi DIŞI BOMD TİFFANY JONES Umudun ilk ışığı Her gece uyumadan önce ya takta bır sure okurum. Bir gece yıne okuyordum kı bırden elektrıkler sondü. Busbütün yü res kapatıcı alârrn düdüklerı otmeğe başladı KZ'nin. Tetıkte bulunmayı gerektıren bır du rum oiunca, tepeden tırnağa s:lâhlı SS muhafızlar bizı toplu bır halde Sonder Komandoların sıgınağına, yani gazodasuıa goturür. Yüreklenmız çarparak gazodasma gıttik. tkiyüz kişilik komando grubunun hepsı oraday dı. 3u odada kapalı kalınca ın san müthiş bır duyguya kapı.. or. Yüzbmlerce tutsagın burada ne korkunç bir yoldan ölıi me gıttiğıni bılmek yeter. Ayrıca, Sonder Komandoların da yaşantısı sonuna dayanmıştı, far kmdaydık... Bizi kestirmeden, temızleyebilirlerdi. SS'ler, kapa t:verırdi gazodasmm kapısım ve bacalann tepesinden bosahrdı Cyclon gazı, o kadar! Ama bu tür bir davranış gerçekte geleneğe aykın. örneğin, On birinci Sonder Komandonun bır kısmuun temize havale edil mesi şoyle olmuştu: Onları D xx^€^ GARTH ^^lr\ w##v