Catalog

CUMHURİYET 9 Ocak 1973 BIRİNCİ ÎNÖNÜ SAVAŞINDA TÜRK TOPÇULARI M. FAZIL KARLIDAG EMEKLİ ALBAY Yolcu bu gördüğün mezar, Türk Istiklâl abidesidir îngHIzlerin vlskisl, Fransızlann şarabı ile mest olan Yunan komutanları; Eskişehir ve Afyon'da, verecekleri balolarla, bu taarruzun sağlayacağı zaferi kutlayacaklardı. Fakat onlann başlanna, Türk topçulannın atesten varyosu inince, daldıklan hayal âleminden uyandılar. Buna rağmen, 10 Ocak sabahı, erken saatlerde, havanın çok sisli, arazınin yüksek seviyede karla örtülü olmasından yararlanan, çokça dağ toplanyle pekiştirilen Yunan birlikleri, yedek kuvvetlerini de kullanarak son çaba ile Tiırk savunma mevzilerıne bütün cepheden saldınya geçtiler. Intikamtepevı dü|ürduler, Bardanyoltepesıne hUcuml&ruu şiddeüendirdiler. Türk savunma cephesi orta kesimlnln, genlş ve zayıf tutulmuş olması, cephe emrinın alaylara zamanında gelmemış bulunmasj, Cephe Komutanlığinın bazı bırlıkleri zamanından önce yerlerinden oynatması dolayısıyle yanlış anlaşmalara sebep olunmuştu. Bu durumdan yararlanan Yunanlılar, cephenın zayıf kesimıne baskm yaptılar. Taarruzlannı, Sansu deresinin ikı tarafından, Poyra • Eskişehir yönünde, 4 3 km. derinlikte ilerlettiler; Türkler lçin çok tehlikeli blr girme yaptılar. Bunların saldınlarına, eşdeş biçünde karşılık vermeye kalkan Türk bırhklenne, sisın varlıgından oturü, önceleri, tam anlamıyle bir topçu ateş tdesteği sağlanamadı. Bu sırada tiim yedek kuvvetlerini kullanmış olan Batı Cephesi Komutanı, Topçu Albayı tsmet (înönü). muharebeyi, daha uygun koşullar altında sürdurebümek için, birliklerine; gerıdeki ikinci mevzıe çekilme hazırüğı emrinl verdi. Karargâhını, Inönü Istasyonundan, daha güvenılır yer olan tnonu Bucağımn eteklerine aldırdı. fer yankılan yapıyordü. Özellikle; 4., 11. Tumenlerin topçulannın mermıleri; «Şimşeğe eş, cepheye glineş» ateşlen; muharebenin akısını degıştıriyor, yükselen kara ve kanlı bulutlar, Yunan kuvvetlerinin ufkunu karartıyordu. Türk topçuları, bu görevlerini, Yunan Hava Kuvvetlerinin ve kara ordusunda mevcut atesli sılâhlannın etkisi altında yapıyorlardı. Akşam karanlığı basıncaya kftdar sürdürulen bu muharebede; Türk topçuları, düzenlı olarak, çok kez, «Bölük üeli!» komutasıyle açık mevziden ateş ettiler. Onlann, bugün yaptıklan ate?1er çok etkıli oldu (3). Buna kar şılık çok ölu verdiler. Bu sekilde sağlanan topçu ateş üstünlügune r&ğmen, karşı taarruz için yedek kuvvetlerı kalmayan ve daha önce çekilme emri almış olan Türk bırliklerinden bazıları, öğleden sonra bağlamak uzere yeru mevzilerine taşındılar. 1011 Ocak gecesi, Türlt birliklerinin bllyük kısmı, düşman girmesini etkisiz bırakmak, savunmayı daha uygun olan 8 10 km batıdakı, Oklubalı • Beşkardesler tepelerinde sürdürmek amacıyle, 2. mevrie çekilmiş ve savunmaya koyulmuşlardı. Daha açık bir deyimle; eskl Turk bozkır takniğıni uygulama hazırlığına koyulmuşlardı. Aynı gece, Yunan kuvvetlen de. Turklerın son durumundan habersiz olarak, Alparslan'ın, Ma lazgirt'te, dedelenne uyguladığı imha muharebesi, biçiminde bir yemlgiye uğramamalan için, bulundukları yerlerden geriye çekilme hazırlığına başladılar. Türk ulusunun azim ve iman!, Ataturk'ün varlığı, Mehmetçıklerın akan temiz kaniarı, Hak uğruna kükreyen ve gürleyen Türk topçulannın, muharebenın akışını değıştıren ve Yunan kuvvetlerının baslarına, inen, ateşlen Batı Cephesi Komutanının ustaca sevk ve idaresi, butün birlıklerın ve ulusal guçlerın feragat, fedakârlık ve çabalandır. Nitekim; ertesi günün sabahı (U Ocak 1921), tnönfl'nOn çamlarla bezeli, dumanlı, karb ds£Ian üstfinden dogura esen zafrr rüzgârları. Ankara'nın göklerlni kaplayan kara bulntlan dağıtmış, Topçutepe doğusnnda, gurleyen top sesleri, Türk knrtnlus günpşinin yakında doğacağinı müjdelemlştl. Turk topçuları, yalnız, înönü Meydan Muharebelennde değil, Sakarya, Buyuk Taarruz, Baskumandan Meydan Muharebelennde de, savas hukukuna, insancıl erdemın koşullarına bağll kalarak, Atatürk'ün, guvenını kazandılar. Bunu; Inönünde Türkiyenin çeşitli bölgelerinde, 250 kadar şehitiikte dinlenen, meçhul asker, Mehmetçikîer, > aşayan gazıler, Harp Tarihi Arşivindekı resrnl belgeler, Istanbul, Taksim Cumhuriyet Savaş Anltının, Kur tulus Savaşı cephesınde, Ataturk'u ızleyen, Turk topçulannın kabartma heykelleri; îzmır Cum hurıyet Anıtında, Tıirk kurtuluş sancağını tutan, Türk kadını hev kelinin solunda yer alan, Türk topçulannın figürleri, Ataturk'ün şu konuştnaları, doğrular: «Arkadaslsr. topcnlarunız bu mtvzilere gece grldiler. Ve k*ranlık içinde merzi aldılar. Ve fecirle beraber bötfln dfinyanın eözleri açıldığı zasnan ateşe başladılar. Kemali takdirat ve hfirmetle bunn zikretmek isterim ki. topçularımızın o frün göstermis oldukları maharet ve vukuf. bütürı dünya topçolan için misal olacak mahiyette idi. Hayatı askeriyemde bn kadar mükemmrl bir topcu, bn kadar mfikemmel idare edilmif bir top çu atesi nadiren KÖrdüm.» (4) Savasta; Atattlrk'ün bu değerlendirmelenne hak kazanm^. yurt sevgisınin ve ınsancıl erdpmin dejerli simgelerinden olan «Ataturk'ün topçuları», barışta da; O'nun ıarinde. Türk yurdunun, özgürlukçü Türk Anayasası tnönü Muharebeleri Şehitlerinin, bir kısmını olusturan. Türk topçuları lendiği, Înönü Şehitliği \e Anıtı ile belırtılmjs, Türkiye Cumhuriyetinln koruyueusu ve kollavıcısı olmakla, uygarlığa ve insanlıga hızmet etmiş oldular. Bunun kanıtları; onlann, Ataturk'ün, olumsüziuğe yükselısı nın başlangıcından itıbaren, O'nun sonsuzluğa kadar sönmevecek olan altı meşalesLnın ılk nobetçılen olmaları, kutsal sılâhlan topta (5), ve beşlan ustunde O nun. azız nâşını taşımak ve Atalannı, 101 pâre top atış;\le, tazimle selâmlamak su retıyle dunyaya ılân etmiş bulunmalan, yapıtlan yolunda, canlannı vermiş olmalandır. Bu zaferi, 52. vıldonumünde anarken, basta ulu onder Ataturk'e ve O'nun ızınde, I. İnonu Meydan Muharebesınde ve ondan sonraki muharebe ve mUcadelelerde, Türk ulusunun kurtulusıı. Cumhunyetin kuruluşu Atatürk Devrimlennin ve bansın korunmalan yolunda, hukukun üstünlügü. sosyal adalet, özgörluk, demokrasi ufrunda »e büimin zaferi için şehıt olanlara, detne yapraklarından yapılmış, geltacik ve lâlelerle bezeli minnet ve sükran çelenklerimizi sımar, gazılerlne refah ve mutluluklar dılerken, yazımızı. tnönü Şehitliği anıtı yazıtının benzerı, şu mısralarla özetlenz: «Yolcu! Burada gördüğün mezar, Türk istikiâl abidesidir. Bir baştan bir başa haykıran (bagünkü), rüzgâr. tnönü cengi (topçulan)nın zafer sesidirj» SON (1) Cumhuriyet Gazetesinde. 18. 3.1971 tarihinde yavımlanan «Çanakkale Zaferi» vazımız (2) Irak Cephesınde «Türk Topçnlan». Erkânı Harbive MiraJayi Muıaffer (Org. Tuğsavul), 1931. Sayfa 39 • 41 (3) Türk Istiklâl Harbi. 2. Cilt, 3. Kısım, G«nkur Basunevi 1966, sayfa 208 • 218 şehitlerinden bir timınin din(4) 4 Ekim 1922de, Ataturk'ün, Türkhe B. M. Meclisinde «Bfiyük Zafer hakkında» yap tıklan konnsmalanndan (5) Türk topçularmm Atatürk'e, bağlılık simçesi olan bu 105 mm.'lik Obüs topu, halen \nıtkabirin Zafer Kulesindedir. O. 19 Kasım 1938de, Ataturk'ün tabutunu Dolmabahçe den S.ırayburnu'na taşımaya memur olan I. Topçu Alayının 6. Bataryasının topudur. O tarihte, bu topun bulunduğu takımın komutanı Topçu tsteçtneni Semih (halen, Kara Kuvvetleri Komutanı, Org. Sancar) idi. O, Atatürk'e yapılan cenaze töreninde, kortejde. sancak subayı olarak bulunuyordu. Aynı törende. Topçu AJaymın 4. Batar>a Komutan Vekili, Topçu Usteğmeni M. Fazıl Karlıdat (bu satırlann yazan) kortejde Alayın emir subaylığı görevini yapıyordu. KÜKREYİŞ 10 Ocak, saat^lO'dan sonraT sis kalkmış, topçu' gözetlemesi, olanaklaşmıştı. Turk topçuları, bu durumdan yararlanıp, ateşlerını gırme yapan Yunan kuvvetlerine, ybnelttiler ve I. Dünya Savaşında, Çanakkale (1), Irak (2) Cephelerinde, yıldınmlar yaratan Türk topçulannın drvamı olduklannı gostermeye başladılar. Peşınden, utusal haklann. özgürlüğün, bağimsıılığın savunması yolunda «Batarya Ue ateş!»e, geçtıler. Türk Topçusu mermllerüıin patlama sesleri, Inönti'nün karlı dağlannda, derin vadllerinde za Deniz Ticaret Sönmez; Filosu milyon Gemi Mühendisleri Odası tarafından duzenlenen «uçuneu taknık kongre» ye bir mesaj gonderen Ulaştırma BaKanı Rıfkı Daruşman ticaret fılosunun Uçüncu Beş Yıllık Planda 1.765 mılyon dw. tona ulaşacagıru belırtnuştır. Ula^tırma Bakanı Rıfkı Danı«man gönderdiği mesajda «Uçuncu Beş Yıllık Plân dönemınde ticaret filosu yuzde 75 artınlarak 1.765 mılyon dw. tona ulaşraası hedef aünmıstır» dıyerek başlamış ve şoyle devam etmıytir: «üzun sureli donemde de 1995 yılında bu tonaj 3.500 malyon dw. tonu bulacaktır. Böyle bir ticaret filosunun yapımı, ışletilmesi ıçuı gerekli kolayhk ve olanaklar sağlamak amacı ile Ulaştırma Bakanlığı. Denız Işlen Musteşar Yardamcılığı ihdas ederek, teknık seviyede çeşıtlı koordınasyon kurallan kurarak yoğun bir çalisma devresıne girmiş bulunmaktadır Dığer taraftan halen yapılan tesbitlere göre kamu sektöru tersanelerinde 25 ve özel sektor tersanelerinde 30 adet olmak üzere ceman 55 geminin inşa haIinde bulunması ve tersanelerımızin 1975 yılma kadar dolmus f olması memleketimızde gemi ınşa sanayiimızın büjük bir hamle içinde bulunduğunu göstermektedir. Aynca, Pendık tersanes:nin ve Tuzla özel sektor tersanesının hazırlık çalışmaları tamamlan mış, 1973 yılı içinde fıılen ı^e başlanarak tahakkuk ettmlecektır. Bu meyanda denizcıliğimizin sübvansiyone edilmesi, kredi ve gümrük muafiyeti ile malzeme tedarikinin kolaylaştınlması için gerekli tedbir alınmaktadır » Ulaştırma Bakanı Danışman'ın mesajı, «Bu gehşmeler ve ıstekler ancak p.anlı ve programlı bir çahşma düzeninde, teknigın ve teknolojının rehberlığuıde ta hakkuk ettlrılebılir Bunun içm ünıversıtelerımızın ve dığer ılgıli teşekküllerimızın teknık kongreler, semınerler duzenle . meleri büyük yararlar sağlayacaktır» diyerek son bulroakta Koöperatifler Bankası ANKARA, (Cnmhuriyet Bürosu) Köy fşlerî Bakanı îîecmi Sonmez, TBMM Karma Bütçe Komısyonunda Bakanlık bütçesınn goruşülmesı sırasında vaptığı ko nuşmada, yenı plan donemindo, «Koöperatifler Merkez Bankası»nın kurulması hazırlıklanna başlanacağını bıldırmiştir. •Türk köylüsü kendi kaderiyle ba?başa kalma dönemini g°rılerde bırakmıştır» dıyen Sonmez, yerüstu ve yeraltı sularının ana ka>nağı olan yağışlardakl yetersızligjn 1973 yılı üretımıni etkıleyecek nitelıkte ç> rulduŞünu belırtmış ve «Ban bolgelerde kuraklık etkıli ;ekılde gelışmış'ır. Genel durumu ile yagış azlıkları. 1962 sonbahar yağı«larındaki modelc benzemektedır» demiştır. Baksn, Güney Do£u illerimizın lçme suvu sorunuru Cç vıl sonunda çözümlemeve kararlı olduklannı da sövleml?tır. Kuraklık konusunda konu«an Hatav BaSimsız Mılletvekli Hüsnü ö/kan Ue. «Yaamııru Tann yaŞdırdığına, bu yıl kuraklık olduguna göre Tann yurdumu7a ku^miıs» demf'î Marriın ve Divarbakır bölçelerınde .ç göçün başladığını öne sürmujtur. 1995'de3,5 Merkez tona ulaşacak kurulacak ÜREtİME Bandırma Erdek sahil >olu Uzerlnde yapılmakta olan özel sektöre aıt Ilk sunl gübre fabrikasuun ın?aatı tamamlanmıs, yurtıçi ve yurt dısuıda imâl edi BAŞLIYOR len makınalannın montajına baş lanmıştır. BAÖFAŞ (Bandırma OUbre Fabrikalar AŞ.) tarafmdan vapılan fabrikadan 1973 yılında Marmara Bölgesinın foslorlu gubre ıhtıyacı karşılanacağı gıbı, bu arada 72 mılyon 870 buı lıralık dovız tasarrufu da sağlanmış olacaktır. Arızalanan Boğaziçi uçağı Tekirdağ üstünden geri döndü THY'nın Istanbul Zürih • Cenevre seferini yapan DC9 tipi «Boğaziçi» jet uçagı, Tekirdağ üzerinde meydana gelen bir elektriki arıza nedeniyle gerı dönmüştür. Saat 12'de Yesilköy Havaalanından kalkan 979 sefer sayılı «Boğaziçi» jet uçagının uyan cıhazlan havalanmasından bir süre sonra yangın alarmı vermlştir. Durumu gören kaptan pllot Orhan Bozdağ, uçu?a devam ctmeyip, 81 yolcusuyle birlikte geri dönmüş ve Yesilköy Havaalanına inmiştir. «Boğaziçi» uçagının yangın sinyali vermesinin, elektrik donammındaki bir arıza nedeniyle mey dana geldiğı saptanmıs ve onarıma alınmıştır. «Boğaziçinnin arızalanması Uzerine, uçagın 81 yolcusu için «Ana dolu» uçagı tahsis edilmiştlr. Saat 17.05'de yolcuları alan «Anadolu» kaptan pilot Orhan Bozdağ yönetiminde Yesilköy Havftalanından Zürih'e hareket etmıştır. Cezairli dolandırıcı keııdi kendisini vurduğunu itiraf etti Cezayir Devlet Başkanı 8umedyen'in kardeşi oldugunu ileri sürerek Hilton otelinin tiiks bir dairesınde iki gün kalan ve kendısınl bıçakla yaralayan CeaayirU, dün Ilk Yardım Hastanesinden taburcu edilerek gözaltına alınmıştır. Sorusturma «ırasında devamlı çellşlk ifadeler veren Cezayirli. kendisini vurduğunu, parası bittlgi Için bu yola baş\nrduğunu itiraf etmıştır. Bu arad», polisin verdiği bılgi^e gore, Cezayulı'run gerçek adının Bumedyen, Yesilköy Havaalam polısme bıraktığı pasaportun ise sahte olduğu anlaşılmıştır. Gözaltına alınan Cezayirll dolandıncılık, polise yalan beyanda btılunup oyalamak suçlarından Adliyeve verilecektır. Dün hastaneden taburcu edildıkten Bonra Siyasi Şubeve gönderüen Bumdeyen'in. siyasi bir yonünün olup olmadlğı da araştınlmaktadır. Yeol AJ&as: 111/189 Günün kitaplan DÜVAR DtBt tDAMLARI * Dokümanlcr. lum (erçck, son yıllann il>rel ve heyccanla j okunacak en iefaii Klt»pçı1»rd« ıiym»l REHA PINAR i MEMLEKETt.MİZDE İÇTÜZÜKLER Ooç Uı Servet ARMAGAN îçtüzüklerın mahıyeti yapılması değıştmlmesi Memlekettmizde içtüzükleruı tarıhgesı Kabul ve tatbik edilen tçtüzük metuıleri, tarihi vesikalann fotokopıleri (Istanbu) HuKuk Fakultesı Vayını) XVI + 58b sh 68 Jü TL. Üdemeb gönaanlır : P.K. 88, Fatih Istanbul İNGİLİZCE/TÜRKÇE SÖZLÜK Sözcükler ve deyimler (idiom) bakımından en büyük so2İükIer kadar zengia... Metodoloji Konferansı 3 gün daha sürecek Cento tarafından duzenlenetı \ e onceki gün Sahil Sıhhıye Mu durluğunde başlayan Milli Sajlık Planlaması Metodolojisı Konferansı 12 Ocak tarıhıne kaaar devam edecektir. Konferans ta, sağlık planlaması metodları hakkında delegeler tarafından hazırlanan teblığler tartışılacaktır. İlmi mahiyette olan toplantıya îran, Pakıstan, îngiltere ve Amerıka'dan 12 kadar uye katılmaktadır. Turkıye'den katılîn uve savısı ıse 8'dır. Toplantınln açılısında bir konuşma yapan Sağiık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Sağlık Işleu Genel Muduru Dr. Ertuğrul A ker, •Bakanlığımız her alan.ia size vardıma harırdır» (Jemiş ve kongreve başanlar dılemiştir. MKE Kurumu Genel Müdürlüğüne emekli Genera! Baturalp atandı ANKARA Makina Kimva Endustrısı Kurumu Genel Mjdürü Orhan Sorguç bu gorevınd"en ahnmış. yerıne Emekli Korgeneral Recaı Baturalp atanm stır. Denizbank Denız Naklıyatı Turk Anonim Şırketi Yonetım Kurulu Malıye Bakanlığı uye=i Zıyad Ebuzzıya'nın yerıne ^ Hayn öncel atanmıştır. Her ıkı atama ile ilgili kararlar, dunku Resmî Gazete'de j ayımlanmıstır 20 T.I.. Plastik kapak, mükemmel baskı... 20. TL. Remzl Kitabevl DOST DERGİSİ Eskl yazı ve çagdaş gerçek ve yenl değerlenn şıırleriyle 25 yıldır »anat ve dUşünün savunucusu. Vıllık aoonesı S , O Altı aylık SU. TL Abmet Rasım Sok. 15/5 Çankaya AN KARA RUHi SU Karacaoğlan ÇIKTl BOTÜN PLAKÇILABDA Isteme adresl: PS. 330 DOMtNIQTT! LAPlnRRn I.ARRY COLUNS Tasımı Tutacahsm Ce»iren KYDA DCZ İhsan Ünlüer konferans veriyor Istanbul Devlet Operası sanatçılanndan ve tanınmış tıpmızah yazarı Dr. îhsan Ünlüer, bugün saat 15'te Cinangir'de Amenkan Lısan ve Sanat Dershanesi salonunda bir konferans verecektır. Ya\ uı Halkia Ilışluler Komıtesı adına Bayan Keyhan Gok tarafından duzenlenen ve aadece ba ı yan üyelere açık olan bu konferansında Dr. thsan Ünlüer «Sa ı nat ve însan» konusunu, belgelerle ve >aptığı ıncelemelere dayanarak, tartı?malı olarak değerlendırecek ve eleştirecektir. dır. PAYEL yAYINEVf PK S8« İST^VBLX Üzerinde esrar bulunan Fransız kızı tutuklandı TEŞEKKÜR Goz amelıyatı içm yattığım Güreba Hastanesınde buyuk alâka ve yardımlarını gordü|um çok savın Ba^hekım GercekYayınevi ustanbul BUYtK FİKİR KİTAPLARI No. 18 32 nd kitap 33 üncü kitap] Prof. Neşet Çağatay Isorudaj dızisınde sunar TÜRKİYE DE KAPİTALİZM.İN GELİŞMESİ (5 Lira özlem Özgür Azra Erhat Cumhuriyet Reşat Hamlt Napolyon 24 ayar AZJS ALTIN İSLÂM TARİHİ MİTOLOJİ SÖZLÜGÜ Batı kultiırünun tcmeli Anadolu efsaneleri ve YunanLatin mitolojisi 425 büyuk boy sayfa 30 TL. REMZ1 K İ T A B E V l 23S. 213. 185 31 50 209 210 399 400. 23g. 215 190 31 55 TAKVİM 9 Ocak Zilhicce 4 Rumi 1388 Aralık 27 Hıcrl 1392 Güneş 7.24 221 Oğle 12.21 7.24 İkındi 14 45 9.48 Akşaro 16 59 12.00 Yatsı 18 36 1.38 îmsak 5.40 12.43 25 Lira Türk Hava Yoüarı uçağı ile Cuma gunu Atına'ya gıderken Yeşılkoy Mava Lımanında 11U gram toz esrarla \akalanai Fransız uvruklu bayan Legandı Jeanıne Monıque, dün Bakırköy Adlıyesınce te\kif edılmıstır. Narkotik Şube tarafından gerekli evrak ve tahlil raporu ile KONGRE İLÂNI Bakırkoj Adlıyesıne gdnderılcn Legandi Jeanıne Monique tfaÇimen v e Ballıca Kbyü K?ldesınde, bir kız ^ocuğu olduğ1. kındırma ve Güzellejtirme Dernu ve onu almak lçin Atina'v ı neğlnin yıllık olağan genel kugıtmek istedığını so.vlemıştır rul toplantısı 17/1/1973 Çarsam . Üzerinde bulunan maddele.'in ba gunu saat 11 00'de Aksarav ' de esrar olduğuna dair Adlî Tıo Demet Duğün Salonu'rida y«p dan rapor geldığinden sanık lacaktır. Fransız kadını, sorgusundan Duyurulur. sonra tutuklanmıs ve Bayram paşa Cezaevıne gonderilmıştir. YÖNETİM KCRÜLU Dr. Seyfi BASA ve amelıyatımı basan ı!e yap»n kıymetll goz hocası D OK T O R Tarık Özerengin ccve goz kliniğinin s^vın doktorları YERVAT. EHOL. AYSEye: hem»ıre HİLMİYE teknıker İSM*tL'e ve dıger yardımcı personele ıçten tesekkurlerını arzederniı Abdullah özgünay Cumhuriyet 202