Katalog

24 Mayıs 2017 Çarşamba Akademi 11 KİMDİR?Dünya Adalet Projesi tarafından uluslararası katkılarla hazırlanan Hukukun Üstünlüğü Sıralaması Endeksi yıllık olarak yayımlanıyor. de baskı yönetimi yaşamış, 1975 yılında varlığı son bulmuş Güney Vietnam Cumhuriyeti’yle birlikte 100 olmakta oldukları görülmektedir. 102 ülke arasında geçmişinde bas kı yönetimi yaşamış ya da yaşamak yıla göre 21 basamak geriledi. Hukukun Üstünlüğü Sıralaması’nda Türkiye 2015 yılında, Temel Haklar bö Faik Akçay, dır. ta olan 49 ülke vardır. 51 baskı yöne lümünde 102 ülke arasında 96, Hükü İ.İ.T.İ.A. 2015 Hukukun Üstünlüğü Sırala timi yaşamış ülke bu sıralamaya gire metin Hesap Verebilirliğinde 95, Açık Gazetecilik ması’nda 102 ülke puanlanmış, bu ül memiştir. Bu ülkelerin dünya hukukun Devlet sıralamasında 68, Düzenleyici Uy ve Halkla keler hukukun üstünlüğüne verdikle üstünlüğü sıralamasında, 102 ülkenin gulamalar sıralamasında 46, Yolsuzlu İlişkiler Yüksek Okulu’nu bitirdi. İstanbul Üniversitesi, İletişim Fakültesi’nde Halkla İlişkiler; İktisat Fakültesi, Uluslararası İlişkiler Enstitüsü’nde Uluslararası İlişkiler yüksek lisansı yaptı. Aynı üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İlişkiler Anabilim ri önem derecelerine göre sıralanmışlardır. Sıralamanın ilk sırasında Danimarka, son sırasında Venezüella bulunmaktadır. Son sıradaki ülke, baskı yönetimi yaşamış ülkelerden biridir. Sıralamada ülkelerin puan değerleri 0 ile1 arasında değişmektedir. 1 hukuka yüksek bağlılık olarak değerlendirilmekte, 0 hukuka en az bağlılığı göstermektedir. Bu sıralamada dünya ortalaması 0.57’dir. Sıralamada yer alan 53 ülke dünya ortalamasının al gerisinde bir yerlerde olduğu anlaşılmaktadır. Genel çizgileriyle bakıldığında, baskı yönetimi yaşamış ülkelerin, Dünya Hukukun Üstünlüğü Sıralaması’ndaki yerleri iç açıcı düzeyde değildir. Hukukun üstünlüğü bu ülkelerde gerçek boyutlarıyla yaşama geçememiş durumdadır. lHukukun üstünlüğünün önemi ğun yokluğunda 63. sıralarda yer aldı. Türkiye, Temel Haklar ve Hükümetin Hesap Verebilirliği sıralamalarında102 ülke arasında sondan 10 ülke arasına girmiş bulunmaktadır. Türkiye’nin hukukun üstünlüğü alanındaki konumunun uluslararası arenada hiç iyi durumda olmadığı görülmektedir. 2016 Hukukun Üstünlüğü Sıralaması’nda da Türkiye’nin bir önceki yıla göre gerilediği görülmektedir: Genel sıralamasında 113 ülke içinde Dalı’nda doktora yapıyor. tındadır. Bunların 45’i baskı yönetimi Hukukun üstünlüğü, demokratik 99’uncu sırada yer alan Türkiye, Temel Zeytinburnu Gerçek Yönleriyle yaşamış ülkelerdir. Baskı yönetimi ya toplumlar başta olmak üzere tüm dün Haklar sıralamasında 105, Suç Adaleti Bir Gecekondu Kenti (1974), İlk Okullar İçin AlıştırmalıUygulamalı Dilbilgisi (1979), Gülmeceler (1983) kitaplarının yazarıdır. şamış 12 ülke, dünya ortalamasının üzerine çıkmayı başarmıştır. Bu ülkeler baskı yönetimleri sonrasında, hukukun üstünlüğünü yaşama geçirebilmiş, demokrasilerini kurabilmiş Batı ülkeleridir. yada tartışılan bir konudur: Bütün demokratik toplumların ortak belirleyici özelliği olması itibarıyla hukukun üstünlüğü, özgür ve müreffeh bir toplumun en önemli ön şartıdır. Günümüzde hukukun üstünlüğü, sosyal, Sisteminde 75, Sivil Adalet Sisteminde 86, Güvenliğin Sağlanması sıralamasında da 98’inci sıralarda yer aldı.8 Türkiye yönetim üzerinde en az denetimin olduğu 6. ülke durumundadır. Halkın ya da bağımsız denetim kurum Hukukun üstünlüğü sıralamasında ekonomik ve politik sonuçlarla doğru larının yönetimi denetleyememesi, her 102 ülke arasında, ilk 10 sırada, bas dan ilgili olduğu için, ulusal ve ulusla türlü hukuksuzluğun yaşanmasına ne >>Hukukun Üstünlüğü Sıralaması, dokuz ayrı etkenin ölçülmesiyle elde edilmektedir. Bu etkenler, 1. Yürütmenin Sınırlandırılması, 2. Yolsuzluğun Olmayışı, 3. Yönetimin Açıklığı, 4. Temel Haklar, 5. Düzen ve Güvenlik, 6. Düzenleyici Uygulamalar, 7. Hu kı yönetimi yaşamış hiçbir ülke bulunmamaktadır. İlk 20 ülke arasında, 11. sırada Kore Cumhuriyeti, 18. sırada Fransa yer almıştır. İlk 30 sırada baskı yönetimi yaşamış 9; ilk 40 sırada 12; ilk 50 sırada 17 ülke bulunmaktadır. rarası boyutlarda bütün hukuksal ve siyasal tartışmaların odağında bulunmaktadır.7 Bir toplumda hukuk üstün olmazsa, toplumsal yaşamın hiçbir alanında mal ve can güvencesi yoktur. Bu toplumların geleceği belirsizlik içindedir. den olmaktadır. Baskı yönetimi yaşamış ülkeler, yeni baskı yönetimlerinden, bu yönetimin getirdiği yıkımlardan kurtulamamaktadır. Avrupa ülkeleri dışında kalan özellikle Afrika Anakarası, Asya Anakarası ülkeleri bu sarmalın içinde kıvran kuk Yargılaması, 8. Ceza Yargılaması, 9. Örf ve Âdetler Hukuku olarak sıra llanmaktadır.4 Sıralamada baskı yönetimi yaşamış ülkeler Listenin 85102. sıraları arasında bulunan 17 ülkenin 16’sı baskı yönetimi yaşamış ülkelerdir. Sıralamanın ilk bölümlerinde, ekonomik, toplumsal yönden gelişmiş, demokrasiyi yaşama geçirmiş ülkelerin l Türkiye’nin durumu Dünya Adalet Projesi’nin 2015 Hukukun Üstünlüğü Sıralaması’nda Türkiye 102 ülke içinde 80. sırada yer aldı. Bu sıralamada Türkiye bir önceki maktadır. Yukarıdaki veriler, baskı yönetimle rinin, insan hak ve özgürlüklerinin yaşama geçirilememesine, çiğnenmelerine neden olduklarını görmemize yardımcı olmaktadır. n İnsanlık tarihinin son 150 yıllık sürecinde baskı yönetimi (darbe) yaşamış ülkelerin 2015 Hukukun Üstünlüğü Sıralaması’ndaki yerleri Tablo 1’de5 gösterilmiştir. Birleşmiş Milletler tarafından tanınan 193 ülkenin 99’u, geçmişinde baskı yönetimi (darbe) yaşamış ya da içinde bulunduğumuz çağda yaşamakta olan ülkelerdir.6 Baskı yönetimi yaşamış ülke sayısı, geçmişin 1 “Hukuk”, Vikipedi, https://tr.wikipedia.org/wiki/Hukuk, erişim tarihi 9 Mayıs 2017. 2 Sami Selçuk, “Hukuk Devleti İlkesi”, Cumhuriyet, 1 Mart 2017, http://www.cumhuriyet.com.tr/koseyazisi/687883/Hukukdevletiilkesi.html, erişim tarihi 9 Mayıs 2017. 3 World Justice Project, https://worldjusticeproject.org. 4 H. Emre Bağce, Parlamenter Sistem mi, Başkanlık mı? (İstanbul: Gonca Yayınevi, 2016), 135; ayrıca bkz. World Justice Project, Rule of Law Index 2015 (Washington, D.C., 2015), 1012. 5 “Türkiye, Hukukun Üstünlüğü Endeksinde 21 Basamak Geriledi”, Hukuki Haber, 3 Haziran 2015, http://www.hukukihaber.net/dunyadan/turkiyehukukun ustunluguendeksinde21basamakgeriledih58784.html, erişim tarihi 9 Mayıs 2017; ayrıca bkz. World Justice Project, Rule of Law Index 2015, 6, https://worldjusticeproject.org/sites/default/files/roli20150.pdf, erişim tarihi 9 Mayıs 2017. 6 “Ülkeler listesi”, Vikipedi, https://tr.wikipedia.org/wiki/ülkelerlistesi, erişim tarihi 9 Mayıs 2017. 7 Said Vakkas Gözlüoğlu, “Uluslararası Hukuk Boyutuyla Hukukun Üstünlüğü”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 17: 12 (2013), 142353, burada 1423. 8 Artuğ Ermiş, “Türkiye iktidarı üzerinde en az denetimin olduğu 6. ülke”, Cumhuriyet, 20 Ekim 2016, http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ dunya/618895/Turkiyeiktidariuzerindeenazdenetiminoldugu6.ulke.html, erişim tarihi 9 Mayıs 2017.