24 Aralık 2024 Salı English Abone Ol Giriş Yap

Katalog

10 Akademi 24 Mayıs 2017 Çarşamba Baskı yönetimi yaşamış ülkelerde hukukun üstünlüğü sıralaması Faik Akçay Hiç kimse onu bulandırmadığı ve çiğnemediği sürece hukuk, teneffüs ettiğimiz hava gibi görünmez ve tutulmaz bir biçimde etrafımızı kaplar. Hukuk ancak kaybettiğimizi anladığımız zaman değerinin farkına vardı ğımız sağlık gibi sezilmez bir şeydir. Pierre Calamanderi Türk Dil Kurumu’na göre hukuk, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların bütünü”dür. Bunun dışında “haklar” anlamı da vardır: Hukuk ya da tüze, birey, toplum ve devletin hareketlerini, birbirleriyle olan ilişkilerini, yetkili organlar tarafından yöntemine uygun olarak çıkarılan, kamu gücüyle desteklenen, kendisine söz söylenene (muhatabına) genel olarak nasıl davranması ya da nasıl davranmaması gerektiğini gösteren, bunun için ilgili tüm olasılıkları yürürlükte olan ölçütlerle (normlarla) düzenleyen, bir kural değerini, gücünü taşıyan, düzgüsel (normatif) bir bilimdir. Hukuk, bireytoplumdevlet ilişkilerinde ortak iyilik ve ortak çıkarları gözetir. Hukukun üstünlüğünde belirleyici olan, birey, devlet, toplum ilişkilerinde ortak çıkarlar, ortak iyiliktir.1 Bir ülkede, hukukun üstünlüğü, o ülkede demokrasinin yerleştiğinin göstergesidir. Hukuk, ulus devletlerin yöneticilerinin, yönetimlerini sürdürmelerini sağlamak için çıkardıkları yasalar değil, insanlık tarihinin birikimleriyle damıtılmış, insan hak ve özgürlüklerinin korunmasını sağlayan küresel düzeyde benimsenmiş bir kurallar bütünüdür. Devleti bireylere karşı değil, bireyleri devlete karşı koruyan bir dizgedir. Olması gereken hukuk düzeni, devletin az, hukukun çok olduğu, toplumun hukukunu kendisinin ürettiği, devletin karşısında toplumun oluşturduğu başat gücün hukuka dayandığı toplumsal düzenlerdir. Devletin de bireyin de toplumun ürettiği hukuk karşısında eşit düzeyde olduğu, devlet gücünün hukuktan sonra ikinci güç olduğu, devletin topluma ve bireye karışmasını azaltma savaşımının sürdüğü toplumlarda hukukun üstünlüğünden söz edilebilir. Bir toplumda hukuk her şeyin üstünde değilse, her şey ayaklar altında demektir. l Hukukun üstünlüğü Hukukun üstünlüğü, temel olarak hukukun bir insan topluluğunda ya da ülkedeki yaygınlığını, yetkisinin yüksekliğini anlatır. Özellikle de devlet ve hükümet yetkisini elinde tutanlara karşı üstünlüğünü dile getirir. “Hukukun egemenliği” (rule of law), daha yaygın anlatımla “hukukun üstünlüğü” (suprématie du droit) ilkesinin boy verdiği Anglosakson hukukunun egemen olduğu ülkelerde toplum, sözleşmeci ve uzlaşmacıdır; saydam ve dışa açıktır. Birey ise yarışmacıdır. Girişim gücü, devlette değil, bireyde ve sivil toplum örgütlerindedir. Dolayısıyla devlet, merkezci değildir. Toplum çoğulcu olduğundan erk/iktidar tek değil, parçalıdır. Çok kutuplu kurumlar, kuruluşlar devletin bir kısım temel görevlerini de üstlenmiştir. Çoğulculuk kurumsal parçalanmayı, işbölümünü yaratır, toplum kendi hukukunu kendi üretir. Özetle devletin karşısında özerk bir hukuk vardır. Her şey, üretilen bu hukukun hakemliğinde çözülür. İşte bireyle devlet, bu nedenlerle hukukun karşı Hukukun Üstünlüğü Sıralaması’nı belirleyen dokuz etken. Kaynak: Rule of Law Index 2015 sında eşit konumdadır. Devlet de birey de toplumun ürettiği ve dayattığı hukuka bağlıdır. Toplumun ürünü olduğundan başat, egemen güç hukuktur. Devlet gücü ise ikincil plandadır. Kısaca hukuk toplumun, devletin, bireyin üstündedir.2 Hukukun üstünlüğünün geçerli olduğu toplumlarda, devletin bireylere karşı üstünlüğü ya da devleti ele geçiren birey ya da kesimlerin bireylere, topluma karşı üstünlüğü değil, küresel düzeyde benimsenmiş ilkelerin bunların üstünde olduğu bir hukuk düzeni egemendir. Hiçbir kişi ya da kurumun ayrıcalıklı olamadığı, hukukun tüm kişi ve kurumların üstünde olduğu bir ilişkiler ağı hâkimdir. Bu özellikle yöneticilerin hukukun altında, hukukla sınırlı olduğu, hiç kimse ve hiçbir kurumun hukukun üstünde olmadığı (örneğin ruhban sınıfının ya da kralların üstünlüğünün, MGK’nin, Cumhurbaşkanının sorumsuzluğunun bulunmadığı vs.) anlamına gelmektedir. Dünya Ülkeler Sırası Puan 11 Kore Cumhuriyeti 0.79 18 Fransa 0.74 21 Polonya 0.71 22 Uruguay 0.71 23 Portekiz 0.70 24 İspanya 0.68 25 Kosta Rika 0.68 26 Şili 0.68 30 İtalya 0.64 32 Romanya 0.62 33 Yunanistan 0.60 34 Gana 0.60 43 Tunus 0.56 45 Bulgaristan 0.55 46 Brezilya 0.54 48 Nepal 0.53 49 Panama 0.53 51 Filipinler 0.53 54 Arjantin 0.52 56 Tayland 0.52 57 El Salvador 0.51 62 Kolombiya 0.50 63 Peru 0.50 64 Vietnam 0.50 67 Dominik Cum. 0.48 71 Çin 0.48 75 Rusya Federasyonu 0.47 76 Fildişi Sahili Cum. 0.47 77 Ekvador 0.47 78 Burkina Faso 0.47 79 Meksika 0.47 80 Türkiye 0.46 82 Madagaskar 0.45 83 Liberya 0.45 85 Guatemala 0.44 86 Mısır 0.44 87 Sierra Leone 0.44 88 İran 0.43 89 Nikaragua 0.43 90 Honduras 0.42 91 Etiyopya 0.42 92 Myanmar 0.42 94 Bolivya 0.41 95 Uganda 0.41 96 Nijerya 0.41 98 Pakistan 0.38 99 Kamboçya 0.37 101 Afganistan 0.35 102 Venezüella 0.32 Tablo 1: 2015 Hukukun Üstünlüğü Sıralaması’nda baskı yönetimi (darbe) yaşamış ülkelerin yerleri lDünya hukukun üstünlüğü sıralaması Hukukun Üstünlüğü Sıralaması (Rule of Law Index), Dünya Adalet Projesi (World Justice Project) tarafından hazırlanmaktadır. Ülkelerin hukukun üstünlüğüne ne derece bağlı olduklarına ilişkin ayrıntılı bilgi vermeyi amaçlamaktadır.3 >>
Abone Ol Giriş Yap
Anasayfa Abonelik Paketleri Yayınlar Yardım İletişim English
x
Aşağıdaki yayınlardan bul
Tümünü seç
|
Tümünü temizle
Aşağıdaki tarih aralığında yayınlanmış makaleleri bul
Aşağıdaki yöntemler yoluyla kelimeleri içeren makaleleri bul
ve ve
ve ve
Temizle