Katalog

8 KAPAK SEVGİ YOLU kaynaklandığını belirtiyor. Hacı Bektaş’ın yaşamını anlatan Velayetname ile Mevlana’nın yaşamını anlatan Ariflerin Menkıbeleri’nde birbirlerinin varlığından haberdar oldukları anlaşılıyor. Yunus Emre ‘‘Vilayetname’’ye göre, Yunus Emre Sivrihisar’ın Sarıgök köyünde doğmuştur. Hacı Bektaş’a başvurur ve Hacı Bektaş onun olgunlaşması, eğitilmesi işini bir başka önemli halifesi olan Taptuk Emre’ye bırakır.Yunus, Taptuk’un mürşitliğinde eğitilir ve Bektaşi yoluna hazırlanır. Prof. Dr. İrene Melikoff, Yunus’un Hacı Bektaş okulunda yetiştiği kanısındadır. Bazı araştırmacılar, Yunus’un Sünni olduğunu öne HACIBEKTAŞ’TA CEM da, ölümünden tam altı yüzyıl sonra sözlü kaynaklara dayanarak düzenlenmiştir. Onun yalın ve sade şiirlerini taklit eden ve Yunus mahlasını kullanan çok sayıda kişinin şiirlerinin karıştığı biliniyor. Bazı şiirlerine isin Divan’ında yer almamıştır. Ahi Evran Hacı Bektaş’ın Ahilerin Şeyhi Ahi Evran ve Kırşehir Valisi Nurettin Caca ile sık sık görüştüğünü hem Eflaki’den hem de Vilayetname’deki bazı beyitlerden öğreniyoruz. Ahiler hakkında bilgi veren tek kaynak Vilayetname’dir. Hacı Bektaş’ın ilk öğrencileri aynı zamanda Ahi idi. Hacı Bektaş Veli’nin Ahiliğe etkisi oldukça fazladır. Ahiler 14. yüzyıl son lım Sultan tarafından yeniden düzenlenmiştir. Yola giriş ve tarikatın yürütülmesi belli kurallara bağlanır. Böyle olmasına karşın Bektaşilik’te ve tarikatta tarihi süreç içinde kimi ayrılıklar oluşmuştur. Ayrılıklara AleviBektaşi toplumunun coğrafik yapısı, köken ve etnik farklılıklar ortaya çıkmıştır. Ancak bu ayrılıklar AleviBektaşi toplumunda derin uçurumlar oluşturmamış, yol ve erkan bir görülmüştür. Alevi Bektaşi toplumu kendi içerisinde üç grupta toplanır: Ocaklı Aleviler: Hacı Bektaşı ser çeşme olarak görür, O’nu yolun kaynağı, tüm velilerin önderi ve başı olarak görürler. Her bir ocak, Anadolu’nun farklı bölgelerindeki yol ulularından birine bağlı olarak bu evlilikten doğan Timurtaş’tan (Seyyid Ali Sultan) geldiklerini ve doğrudan Hacı Bektaş’ın torunu olduklarını savunurlar. Birçok Alevi Ocağı, Çelebiler’e bağlıdır. Dedeler, Hacı Bektaş Dergahı’ndan icazet alarak talip arasına çıkarlar. Türk ve Türkmen kökenli AleviBektaşiler bu ikinci grupta toplanırlar. Bulgaristan’daki Türk kökenli Bektaşi toplulukları da Çelebiler koluna bağlıdır. Babagan Bektaşiler: Hacı Bektaş’ın evlenmemiş olduğuna inanan ve kendilerini Hacı Bektaş’ın yol evlatları olarak niteleyen ve Bektaşiliğin ‘‘Babagan Kolu’’ olarak adlandırılan Bektaşi grubudur. Bu grup kentlerdeki Bektaşi kesiminin büyük bir bölümünü oluşturur. HACIBEKTAŞ’TA SEMAH CEM’DE ON İKİ HİZMET sürseler de şiirlerinde Hacı Bektaş’la aynı düşünceleri işlemesi, Alevi Bektaşi tasavvufuna ait terimleri kullanması Bektaşi olduğunu kesin olarak kanıtlıyor. Yunus’un şiirlerinde Hacı Bektaş adının geçmemesine karşın onun Hacı Bektaş’ın müridi olduğu konusunda Prof. Dr. İrene Melikoff, Yunus üzerine uzun süre çalışmış olan Abdülbaki Gölpınarlı ile Prof. Dr. Esat Coşan hemfikirdir. Yunus’un Divan’ı bu yüzyılın 20.yüzyılın başların larında Bektaşi adını alıp, silsilelerini Hacı Bektaş’a dayandırmışlardır. AleviBektaşi kümelenmesi Bektaşilik Tarikatı’nın yapısını, ‘‘Bektaşi Erkannamesi’’ düzenler. Erkanname, kurumun belkemiğidir ve kurum, bu erkanname ile yürütülür. Bektaşi Erkannamesi Hacı Bektaş’tan beri vardır. Üzerinde ilk düzenlemeyi Kaygusuz Abdal yapmıştır. Daha sonra Ba kabul ederler. Alevi Ocaklarının çoğu Hacı Bektaş’ın halifesi kabul edilir. Türk, Kürt ve Zaza kökenli topluluklar bu grupta yer alırlar. Anadolu ve Bulgaristan’daki KızılbaşAlevi toplulukları bu gruptandır. Çelebi Bektaşiler: Hacı Bektaş’ın evlendiğini ve Çelebiler’in onun soyundan geldiğini kabul eden Alevi ve Bektaşiler bu grupta yer alırlar. Çelebiler, Hacı Bektaş’ın İdris Hoca’nın kızı Fatma Nuriye ile evlendiğini, kendilerinin de Türkiye dışında Balkanlar’da da örgütlenmişlerdir. Tekkeler biçiminde örgütlenen Babagar Kolu, Bektaşiliğin kentlerde ve kent kültürü içerisinde yayılmasında rol oynamışlardır. AleviBektaşi nüfusu içindeki yerleri daha küçüktür. Bu gruba giren Bektaşiler, hiyerarşik sıraya göre düzenlenmiş bir ‘‘babalık’’ sistemiyle yönetilir. Babagan kolundan gelen Bektaşiliği ‘‘Tariki Nazenin’’ de denir.