Katalog

20 Dr. Burak ÇINAR hatta bir zamanlar Alaska’ya kadar İran’da rejimin ABD yanlısı olması ikinci ve ilerlemişti. Ancak Birinci Dünya Savaşı’nda sorunu askeri harekâtla çözüme kez çevrelenme anlamına gelebilir… Boğazlar ulaşamayınca, İtilaf devletlerinin yardımına C S TRATEJİ usya her ne kadar kısa süre öncesine kadar kara bir delik olarak görülse de, bugün ekonomisini toparlamayı ve sistemini oturtmayı başaran bir ülke konumundadır. Her ne kadar hala Avrupa’dan dışlanan bir pozisyonda olsa da, Avrupa’ya olan ihtiyacı kendi gücünü oluşturan unsurların yeterliliği sayesinde azdır. Steplerin acımasız ortamına karşı bugüne kadar ayakta kalmayı başarabilen bir toplum yapısına sahip olması ve bunu batılılaşmayla birleştirmesi de Rusya’nın kuvvetli kültürel yapısını ortaya koymaktadır. SSCB dağıldıktan sonra coğrafi açıdan küçülerek öz topraklarına doğru çekilmiş olmasına rağmen toplumun homojenliğinin artmasıyla ülke olarak kuvvetlenirken, SSCB’den ayrılan diğer ülkelerin çoğu Rusya’nın etki alanından çıkamamıştır. Bu yüzden Rusya bugün siyasi açılımları ve uluslararası kozları yoğun olan bir ülke konumundadır. Aynı zamanda dışarıdan bakıldığında iyi yönetilen Rus devleti bu kozları dikkatlice yerinde kullanmakta olup, ciddi sorunlarla karşılaşmasına rağmen bugüne kadar önemli kazanımlar sağlamıştır. R Sovyetler Birliği’nin mirasçısı olarak kabul edilen Rusya, 1990’ların başındaki çöküşü zaman içinde tersine çevirmeyi başardı. Batısında kendini hedefleyen ilerlemeyi belirli araçlarla durdurmaya çalışan Rusya aynı şeyi güneyde de yapmaya çalışıyor. avantajlar olup, steplerin acımasızlığına alışmış olan dayanıklı bölge halkının en zor şartlarda kendi yolunu bulabilmesini sağlamaktadır. Böylece geçiş sürecinde bile öz enerji kaynaklarını bilinçlice kullanabilmekte, böylece gelecekte bölgesine hâkimlik konusunda kendine yeter bir güç olmaktadır. Rusya günümüzde hala savunma sanayisinde kendine yeterlik açısından ABD’yi takip etmektedir. Bunu Yeltsin’in geliştirdiği sisteme borçlu olup, bazı aksamalara rağmen savunma arge programlarını devam ettirmesini bilmiştir. Beyaz Rusya izin vermez TEHDİT KARŞILAMA KOZLARI Rusya’nın olası bir tehdidi bertaraf için elinde hala Sovyetler Birliği’nden kalma birçok kaynağı vardır. Öncelikle Asya ve Avrupa arasında geniş bir köprü durumunda olup, çoğu kendi sahip olduğu enerji kaynaklarını Avrupa’ya ulaştırabilecek güzergâhlara sahiptir. İki kıta arasındaki geniş coğrafi alanın sağladığı Rus jeopolitiğine bağlı olarak gelişmiş olan tarihi, kültürel ve sosyal kazanımlar ile yüksek eğitim seviyesi son derece önemli Rusya ve Ukrayna’nın sayesinde Avrupa’nın daha çok Rus steplerine sokulmasına rağmen hala stratejik derinliğe sahip olup, kalabalık ve mekanize ordu ile güvenlik konusundaki caydırıcılığını hissettirmektedir. Ayrıca bölgesindeki etkin istihbaratın da ulusal güvenliğe desteği sürmektedir. muhtaç olan Rusya Bolşevizm’e teslim olmuştu. Böylece boğazların da içinde bulunduğu Anadolu’nun Rusya için stratejik önemi de 1917’den itibaren doruğa ulaşmış oluyordu. Birinci Dünya Savaşı’nın akabinde İngilizler ve Fransızlar Rusya’da başlayan iç savaşta Beyazlar’ı açıkça desteklemek suretiyle Kırım’a asker çıkardılar. Buna rağmen Rus İç Savaşı Kızıllar’ın zaferiyle noktalandı. Bolşevik Rusya da Anadolu’nun tampon olması gerektiğini gördüğünden Emperyalist güçlere karşı Kemalist hareketi doğrudan destekledi. Bu sayede Rusya’dan yardım olarak gelen ve hayati öneme sahip silahlar Türk Kurtuluş Savaşı boyunca Türk Ordusu’nun eksiğini bir yere kadar doldurdu. Bu doğrultuda Anadolu’da Türkler’in verdikleri mücadele aynı zamanda Rusya’nın çıkarına bir zaferle noktalandı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Türkiye’nin Boğazlar’ı kapatması Sovyet Rusya’nın yine aleyhine olmuş, İngiliz ve Amerikan yardımı almakta zorlanan Rusya defalarca sona yaklaşmış ve adeta ipten dönmüştür. Boğazların kapalı kalması özellikle 1943 başına kadar Müttefiklerin yardım harekâtlarının Kuzey Denizi’nden oldukça masraflı ve ciddi kayıplı olmasıyla sonuçlanmış, hatta kısa bir dönem askıya alınmasına neden olmuştur. Savaş boyunca Türkiye’nin savaşa sokulması için baskılar daha çok Rusya’ya bağlı olarak devam etmiş, savaşın sonunda Boğazların güvenliğinin kendi lehine sağlanabilmesi için Sovyet Rusya Türkiye’yi açıkça tehdit etmiştir. Soğuk Savaş sırasında ise sıcak denizlere açılarak, genel stratejisi deniz üstünlüğüne dayalı olan Amerikan gücünü açık denizlerde dengelemek isteyen Sovyet Rusya’nın ne Baltık’tan ne de Karadeniz’den çıkış vardı. Rusların olası bir Üçüncü Dünya Savaşı için hazırlanan harekât planlarında açıkça Karadeniz’den Anadolu içlerine yol veren kıyılara yapılacak çıkarmalar olduğu biliniyordu ve bunları sağlayabilecek Ekranoplan tipi suyun üstünde seyreden hızlı çıkartma uçakları bile geliştirmişlerdi. Ancak Boğazların Rusya için rolü Soğuk Savaş’ın bitişiyle değişmiştir. Önceden boğazlar deniz gücünün sıcak denizlere açılımını engelleyerek Rus emperyalizminin bölgesel kalmasını sağlıyordu. Bugün artık doğrudan sömürge faaliyetleri olmadığından Rus deniz gücünün sıcak denizlere açılarak buralarda etkin olmasının Rus dış politika hedeflerinin uygulanması için verimli olabileceği düşüncesi bir hayaldir. Bununla birlikte enerji kaynaklarının aktarılmasında alternatif güzergâhlara sahip olmakla birlikte Boğazların önemi devam etmektedir. Ancak bu önem artık vazgeçilmez değildir ve ekonomik alandaki gelirgider hesaplarına bağlıdır. AVRASYA’DAKİ SAVAŞLAR SSCB’nin dağılması sonrasında bölgedeki siyasi boşluklara sızarak Rusya’ya karşı ileriye yönelik kozlar elde eden ABD, 1990’ların sonlarında toparlanmaya başlayan Rusya’nın bu bölgelerdeki otoriteyi tekrar ele almaya çalışmasıyla sınırlanmış bulunmaktadır. Hem Avrupa, hem Asya gücü olan devletlerin siyasi açılımları coğrafyanın yanı sıra bu ülkelerin kültürel zenginlikleri ve tarihi tecrübelerinin üzerinde oturduğundan daha fazla seçeneğe sahiptir. Dolayısıyla Rusya kendi etki alanı dâhilinde ABD’nin ilerlemesini durdurabilecek bir güce sahiptir. Bu alan dâhilinde son senelerde adeta AmerikanRus siyasi savaşları yaşanmaktadır. İki güç Baltık Ülkeleri, RUSYA VE TÜRK JEOPOLİTİĞİ Rusya, bugün hem kaynaklar hem de jeostratejik önem açısından öncelikli bir güçtür. Tarih boyunca steplerdeki kavim kavgalarına karşı sistematik bir oluşuma gitmeyi başaran Rusya, yayılmacılığı sayesinde Orta Asya, Uzak Doğu, Avrupa Ahmedinecad