Katalog

Çağlar KURÇ TUSAM Ortadoğu Araştırmaları Masası Irak’taki çatışmalar ve Doğaçlama ALIŞILANIN ÖTESİNDE Irak’taki direniş örgütlerinin DPA yapımını ve Patlayıcı Aygıtlar… kullanımını her ne kadar Çeçen direnişçiler ve C S TRATEJİ 19 Y akın bir gelecekte güvenlik güçlerinin muhtemel baş ağrısı olacak olan Doğaçlama Patlayıcı Aygıtların (DPA) ortaya çıkışı Vietnam Savaşı’na kadar uzanıyor. Amerikan askerlerinin yollardaki boş teneke kutularına vurma alışkanlıklarının bir şablon oluşturduğunu fark eden Vietkong gerillaları, boş teneke kutularına patlayıcılar yerleştirip, Amerikan ordusuna bu yolla kayıplar verdirdiklerinde ilk DPA ortaya çıkmış oldu. DPA Irak’ta Sünni direnişçiler tarafından ABD’ye, Rusya’da ise Çeçen direnişçiler tarafından Rusya’ya karşı kullanılmaya başlanmasıyla son derece "popüler" bir hale geldi. EV YAPIMI BOMBALAR Yeni asimetrik silahlar seferinde yeni bir "çığır" açıyorlar. Direnişçilerin en yaygın olarak kullandığı yöntem ise asfalt yolları geceden kazıp, patlayıcı yerleştirmek ve üstünü tekrar asfaltla kapatarak gizlemek ve böylece görünmez bombalar yaratmaktır. Asfaltın kazılamadığı yerlerde ise DPA ya bir çöp gibi ya da bir kaya gibi kamufle edilmiş bir şekilde yol kenarında hedefini bekler. Bu değişkenlik özelliğinin doğal getirisi ise, alınan önlemlere çok çabuk şekilde karşılık verilmesidir. Çeçenistan Savaşı sırasında, Çeçen direnişçiler, Rus ordusunun lojistik gücünü zayıflatmak ve asker sevkıyatını engellemek için uzaktan patlatılabilen DPA’lar kullandılar. Araçlarına elektronik karıştırıcı takarak bu saldırıları önlemeye çalışan Rus ordusuna direnişçilerin yanıtı bir şekilde basınçla çalışan DPA’lar oldu. Irak’ta ise, Amerikan ordusunun Vietnam’da yaptığı gibi DPA saldırılarına ilk yanıtı araçların zırh korumalarını arttırmak oldu. Fakat direniş örgütleri buna bombaların tahribat gücünü arttırarak karşılık verdi. Doğaçlama patlayıcı aygıtlar, sivil olarak elde edilebilecek malzemelerle ve bazı durumlarda da kullanılmamış ya da patlamamış ordu mühimmatları kullanılarak yapılan, mayın ve bubi tuzağı melezi bombalardır. Birçok farklı şekilde karşımıza çıkabilen DPA hem düşmanın hem de halkın üzerinde terör yoluyla korku yaratma amacıyla kullanılır. DPA, askeri birliklere kısa zamanda büyük zararlar veremese de, zamana yayılmış düşük yoğunluklu çatışmalarda, günlük belli bir ortalama zarar kapasitesine ulaşarak uzun dönemde yarattığı psikolojik etki büyüktür. Dolayısıyla, DPA’ların asli hedefleri yumuşak hedef olarak tabir edilebilecek askeri lojistik birlikler ve sivillerdir. Çünkü bu hedeflere zarar vermek hem daha kolay hem de daha az malzeme kullanımıyla mümkündür. Amerikan ordusu bugüne kadar DPA’ların kullanıldığı doksandan fazla saldırıya uğradı. Bunun en önemli nedeni DPA’ların değişkenlik özelliğidir. En basit ifade ile DPA’lar, koşullara ve eldeki malzemelere göre her şekilde elde edilebilmektedir. Bu bağlamda birçok farklı şekilde bulunabilirler ve farkı şekillerde patlamaları sağlanabilir. DPA’lar paketlenip hedeflenen yere bırakılabildiği gibi, otomobilden, uçan model uçaklara kadar geniş bir yelpazedeki araçlara yüklenerek de hedeflere ulaşmaları sağlanabilmektedir. Duruma göre modifiye edilmiş bir cep telefonuyla ya da çekilmiş bir telle uzaktan, saat kullanılarak zamanla ya da hedef aracın yarattığı basınçla patlatılabilmektedir. Irak’taki direniş örgütleri DPA konusunda her Savaş tarihinin her döneminde zayıf ve donanımsız taraf güçlü düşmanı yıpratmak amacıyla çeşitli yöntemler KARŞI ÖNLEMLER geliştirdi. Günümüzde Irak’ta tehdidini bertaraf etmek ise, kolay doğaçlama olarak geliştirilen saldırı DPA olmamakla birlikte, bu konuda geliştirilen birkaç yöntem mevcut. Bu yöntemlerin en yöntemlerinin sınırlarının, insan önemlisi güçlü istihbaratla, DPA’ların etkisiz hale getirtilmesidir. aklıyla eşit olduğu kabul ediliyor. yerleştirilmeden DPA’nın yüksek uyum kapasitesi ve fark ElKaide militanlarından öğrendikleri söylense de, belki de koşulların zorlamasıyla onlar DPA’yı akla gelmeyecek şekillerde geliştirdiler. Bunun en ilginç örneği ise Amerikan helikopterlerini düşürmek için kullandıkları antihava DPA’larıdır. 2005 yılı içerisinde düşüş nedeni bilinmeyen UH60 Kara Şahin, OH58D Kiowa ve AH64 Apachi helikopterlerinin antihava DPA’larının kurbanı olduğu düşünülüyor. Bu aygıtın nasıl kullanıldığı ise kesin olarak belli olmamakla birlikte bu konuda bazı tahminler yürütülüyor. Söz konusu tahminler arasında öne çıkanı ise helikopterlerin standart uçuş güzergâhları üzerinde belli noktalarda konuşlanan direnişçilerin, helikopterin yaklaşmasıyla yaklaşık 15 metre yüksekliğe karada kullanılan paketlenmiş DPA’ları fırlatmış olmaları olasılığıdır. Fırlatma işleminin değiştirilmiş havan topularıyla yapıldığı sanılıyor. Bir diğer olasılık da DPA’nın, helikopterin seviyesine ya da zarar verecek yakınlığa yaklaştıktan sonra uzaktan kumanda görevi görebilecek her hangi bir aygıtla patlatılmış olduğudur. edilmesindeki zorluklar, onların daha yerleştirilmeden etkisiz hale getirilmesinin gerekliliğini ortaya koyuyor. Özellikle kentlerde düzenlenebilecek saldırıları ve sivil halkın zarar görmesini engellemenin yegane yolu budur. Alınabilecek önlemlerin bir diğeri de asimetrik düşmanlara karşı en önemli silah olan teknolojidir. Bugün Amerikan kuvvetleri hem konvoylarını hem de devriyelerini korumak için insansız hava araçlarından yararlanıyor. Hareket halindeki konvoyla iletişim halinde bulunan gözetleme gereçleriyle donatılmış insansız hava aracı, konvoyun önünden giderek izlenen yol ve civarında herhangi bir değişiklik olup olmadığını gözetleyerek olası DPA’ların ortaya çıkarılmasını sağlıyor. Bunun yanında araçlara uzaktan kumandalı DPA önlemi olarak İsrail’de ve Rusya’da uygulandığı gibi elektronik karıştırıcı takılıyor. Amerikan ordusu Irak’ta bu yöntemi bir adım daha öteye taşıyarak askerlerine taşınabilir elektronik karıştırıcı dağıttı. DÜNYANIN YENİ KABUSU Irak’ta bir saldırı yeri... Dünyanın tartışmasız en teknolojik ordusuna sahip olan ABD’nin bile karşısında yetersiz kaldığı DPA’ların giderek yaygınlaşması dünyanın yeni bir kabus ile karşı karşıya olduğunun açık bir göstergesidir. DPA’ların yüksek değişim ve uyum yeteneği göz önünde bulundurulduğunda, karşı önlemlere de yanıt vermesi kuvvetle muhtemel olan bu "yeni kabuslar"a karşı, başta ABD olmak üzere birçok ülke yöntem geliştirme çalışmaları içerisinde. Bu bağlamda mücadelede sürekli karşı önlemler yaratacak olan bir birime ihtiyaç duyuluyor. Bunun farkına varan ABD, DPA ile mücadele için, sonradan Birleşik Görev Gücü (Joint Task Force) adını alacak olan, Birleşik DPA Yenme Organizasyonu’nu (Joint IED Defeat Organization) kurdu. Bu birimin yanında mücadeleyi güçlendirmek adına, DPA hücrelerinin kullandıkları malzeme ve patlayıcı tanımlayan ve analiz eden Terörist Patlayıcı Aygıtlar Çözümleyici Merkezi’ni (Terrorist Explosive Device Analytical Center) kuruldu. ABD’nin kurduğu söz konusu birimlerin DPA’ları önleyip önleyemeyeceğini ise zaman gösterecek.