Katalog

C S Araz ASLANLI TUSAM Kafkasya Araştırmaları Masası TRATEJİ 7 yaptığı füze çalışmalarının ABD’ye hiçbir şey yapamayacağını vurgulayarak, Kuzey Kore halkının özgürlüğüne kavuşmak için ABD’den destek beklediğini bir hikayeden örnek vererek anlatması, Saakaşvili’nin kamuoyu önünde ABD’ye jest yapma girişimi olarak nitelendirildi. Çok geniş açıklama yapılmamasına rağmen, ziyaret çerçevesindeki görüşmelerde, Abhazya ve Güney Osetya sorunlarına ilişkin Gürcistan’ın atmak istediği adımların ayrıntılarının ve Gürcistan’ın Rusya ile ilişkilerindeki gerginliklerin enine boyuna görüşüldüğü tahmin ediliyor. Gürcistan’ın Abhazya ve Güney Osetya sorunlarını çözmek için atacağı adımlar içerisinde askeri seçeneklerin de bulunduğu kaygısı, ayrılıkçı bölgelerin liderleri tarafından da ifade ediliyor. Saakaşvili dönemindeki GürcistanABD ilişkilerinin niteliği dikkatlice izlendiğinde, ABD’nin bu yönetimin başarısı için aralıksız gösterdiği özel çabalar "hami"lik konusundaki ifadeleri destekliyor. ABD Gürcistan’ı hem önemli sorunları konusunda destekliyor, hem askeri ve sivil teknik personel ile çeşitli konularda direkt yardımda bulunuyor, hem de dış ilişkilerini gizli mesajları ve açık telkinleri ile yönlendiriyor. Saakaşvili iktidara geldiğinde olumsuzluklar yaşanması beklenen GürcistanAzerbaycan ilişkilerinin, ABD’nin telkinleriyle korunduğu ve geliştirildiği biliniyor. GürcistanTürkiye, özellikle de GürcistanRusya ilişkilerinin yine ABD’nin yönlendirmesinde şekillendiği tahmin ediliyor. Bunun açık örnekleri de bulunuyor. Örneğin, 2005 başlarından itibaren gerginleşen RusyaGürcistan ilişkilerinin çeşitli ABD yetkililerinin arabulurcuklarının yanı sıra Bush’un doğrudan katkısı ile belirli düzeye çekildiği, dönemin Gürcistan Dışişleri Bakanı Salome Zurabişvili tarafından da ifade edilmişti. Saakaşvili’nin ziyaretinde verilen mesaj değişmedi T arih boyunca büyük, yakın komşularının etkisinden kurtulmaya çalışan ve bu çerçevede daha uzak coğrafyalarda müttefikler aramak zorunda kalan Gürcistan’ın yeni dönemdeki politikaları da farklı değil. Sovyetlerin dağılması sürecinde yeniden bağımsızlığına kavuşan Gürcistan, Rusya’dan algıladığı güvenlik tehdidini Batılı ülkelerden, özellikle de yakın komşusu Türkiye’den ve en uzağındaki ülke olan ABD’den alacağı destekle dengelemeye çalışıyor. Gürcistan’daki çeşitli yönetimler Rusya ve Batı’ya yönelik kısmi farklılıklar gösteren politikalar izlemekle beraber, Batı ve Gürcistan’ın birbirleri için ifade ettiği karşılıklı önem ve bu nedenle de ilişkilerin temel dinamikleri hiç değişmedi. ABD’den Tiflis’e destek SOVYET SONRASI GELİŞİM Rusya ile Sovyetler Birliği zamanından üst düzey bağları bulunan Eduard Şevardnadze döneminde bile Gürcistan, önce kısmen Rusya yanlısı dış politika izlendi ancak daha sonra dengeli dış politikaya yöneldi. Zamanla Gürcistan’ın dış politikası daha çok ABD yanlısı olmaya başladı. Kasım 2003’ten itibaren fiilen, Ocak 2004’ten itibaren ise resmen ülkeyi yönetmeye başlayan Mihail Saakaşvili iktidarı, Rusya karşıtı ve Batı (özellikle ABD) yanlısı dış politika izliyor. Saakaşvili’nin iktidara geliş sürecinde ABD’nin oynadığı rol dikkatlerden kaçmadı; bu bağlamda sonraki dönemde WashingtonTiflis ilişkilerinin farklı nitelik kazanacağı tahmin edilmişti. Nitekim bu süreçten sonra ABD, açıkça Gürcistan’ın hamisi rolünü oynamaya başladı. Bu durumun, Gürcistan’ın Rusya ile olan ilişkilerine olumsuz yansımaları olmakla birlikte, Gürcistan söz konusu durumdan memnun gözüküyor. Dış politikasında hareketli günler yaşanan Gürcistan için Devlet Başkanı Mihail Saakaşvili’nin 37 Temmuz 2006 tarihlerinde gerçekleştirdiği ABD ziyareti ve ABD Başkanı George Bush ile yaptığı görüşme, bu çerçevede çok büyük önem taşııyor. Anımsanacağı üzere, Saakaşvili devlet başkanlığı görevine geldikten sonra Bush ile ilk görüşmesini yine bir ABD ziyareti çerçevesinde, 25 Şubat 2004’te Beyaz Saray’da gerçekleştirmişti. 45 dakika süren ikili görüşme sonrasında düzenlenen basın toplantısında Bush, Gürcistan’ın "terör karşıtı faaliyetlerde ABD’ye verdiği destekten" duydukları memnuniyeti özel olarak vurgulamış, Saakaşvili’nin gerçekleştirmeyi düşündüğü tüm reformlara, Gürcistan’ın sorunlarının çözümü için atılacak adımlara, özellikle Rus askeri üsleri ile ilgili konularda kendilerine destek vereceklerini ifade etmişti. İkinci görüşme, Bush’un Gürcistan ziyareti çerçevesinde gerçekleşmişti. Bush’un 9 Mayıs 2005’te Gürcistan’a gelmesiyle, ilk defa bir ABD Başkanı Güney Kafkasya ülkelerinden birini ziyaret etmiş oldu. 10 Mayıs 2005’te gerçekleşen SaakaşviliBush görüşmesinin ardından, iki başkan birlikte Tiflis’teki Özgürlük Meydanı’nda halka seslenmişlerdi. Bush, Tiflis’e gitmeden önce 2. Dünya Savaşı’nın bitişi ile ilgili törenler vesilesiyle gittiği Moskova’da, Rus yetkililere Gürcistan ile ilişkiler konusundaki hassasiyetlerini aktarmıştı. Sovyet sonrası süreçte dış politikasının yönünü Batıya çeviren Gürcistan, ABD’den bu yönde destek mesajları alıyor. Bush yönetimi, Gürcistan’ın Batı ile entegrasyonu ve Rusya ile sorunlarında Saakaşvili’den yardımlarını esirgemiyor. ETKİN YÖNLENDİRME ABD, askeri üsler konusunda Rusya ve Gürcistan arasında protokolün imzalanması sürecinde önemli rol oynadı. Bu süreçte ABD, Rusya’ya, bazen tavsiyeler vererek bazen de baskı yoluyla Gürcistan’dan çıkması yönünde telkinlerde; Gürcistan yetkililerine ise izlemeleri gereken stratejiler konusunda önerilerde bulundu. Benzeri süreç, 13 Haziran 2006 tarihinde gerçekleşen PutinSaakaşvili görüşmesine Bush ve Saakaşvili ilişkin olarak da yaşandı. RusyaGürcistan ilişkilerindeki gerginliğin yeniden üst Saakaşvili, son ABD ziyareti çerçevesinde, 5 düzeylere tırmanmasının ardından gerçekleştirilen Temmuz 2006’da Geoge Bush ile; 6 Temmuz 2006’da görüşmenin mimarının da Bush olduğu (Putin’i ise ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice ile telefonla arayarak, Saakaşvili’nin telefonlarına cevap görüşme gerçekleştirdi. BushSaakaşvili görüşmesi vermesini ve kendisi ile görüşmesini isteyerek) ifade sonrasında yapılan açıklamalarda, liderler karşılıklı ediliyor. olarak birbirlerine ve ülkelerine övgü yağdırdı, Saakaşvili ABD’ye yaptığı ve "tarihi" olarak özellikle ABD, Gürcistan’a vereceği desteğin artarak nitelendirdiği ziyaret sırasında gerçekleşen diğer süreceğini vurguladı. Bush basın toplantısında, temas ve görüşmeler, Güney Kafkasya’daki ilişkiler "Dostum Saakaşvili’nin şu anda burada oturuyor ağının daha iyi anlaşılması açısından önemli oldu. olması, Gürcistan’ı ne kadar düşündüğümün Sakaşvili ABD ziyareti sırasında Dışişleri Bakanı göstergesidir" ifadesini kullanarak Gürcistan’a Abdullah Gül ile de görüştü. Görüşmede güvenlik ve verdiği önemi dile getirdi. Bush aynı toplantıda sarf enerji konuları yoğunluklu olmak üzere ikili ilişkiler ettiği "Ben, NATO’nun ve Gürcistan’ın bu üyelikten ele alındı. Aynı gün içerisinde Gürcistan Başbakanı çok şey kazanacağına inanıyorum. NATO’daki Zurab Nogaideli’nin Azerbaycan’a giderek müttefiklerimizle konuyu değerlendirerek bu yolu Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ve enerji Gürcistan için kolay hale getireceğiz" sözleri ile de konusundaki yetkililerle görüşme gerçekleştirmesi, Gürcistan’ın NATO’ya üyelik süreciyle ilgili mesajlar daha sonra BTC’nin Ceyhan’daki son durağının verdi. açılışı nedeniyle liderlerin bir araya gelmesi, Saakaşvili’nin, basın toplantısında, Gürcistan’ın Kafkasya’da gelişen TürkiyeGürcistanAzerbaycan sorunlarına ilişkin konulara kısaca değindikten sonra, ağının ve bu ağa olan ABD desteğinin sembolik ABD’nin Irak politikasını övmesi, Kuzey Kore’nin yansımaları olarak da görülebilir. ABD İSTEĞİNİ ARTIRIYOR