Katalog

5. Orta Asya İşbirliği Örgütü (CACO): Çin, henüz ekonomik gücünü askeri güce Bagram Üssü’ndeki 1994’de Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, çevirme ve sınırları dışına önemli askeri güç ABD askerleri... Tacikistan ve Beyaz Rusya tarafından projeksiyonu gerçekleştirme yeteneğinden kurulmuştur. Amacı, tek ekonomik bölge uzaktadır. Bu bakımdan Çin’in Avrasya oluşturmaktır. bölgesindeki egemenlik mücadelesi askeri 6.Avrasya Ekonomik Topluluğu (EEC): olmaktan çok ekonomi ve enerji boyutlarında 2000 yılında Rusya, Beyaz Rusya, Kazakistan, ağırlık kazanmaktadır. Kırgızistan ve Tacikistan tarafından ortak Çin’in Orta Asya ile ilgili bölgesel çıkarları: ekonomik alan oluşturmak maksadıyla Sınırlarının güvenliği, kurulmuştur. Ekim 2005’de CACO ve EEC Dost komşuluk ilişkileri, birleşmeye karar vermişlerdir. Enerji kaynaklarına kısıntısız erişim, 7. NATO’nun Barış İçin Ortaklık (BİO) Ticaretin artması, Programı: Soğuk savaştan sonra değişen SincanUygur bölgesindeki ayrılıkçı güvenlik ortamına ayak uydurarak varlığını hareketin dışarıdan desteklenmemesi (Orta devam ettiren NATO, klasik bir savunma Asya ülkelerinde yaşayan Uygurlar vasıtası ile), ittifakı olmaktan çıkarak çevresindeki ilgi ve ABD ve Rusya’nın bölgeye egemen etki alanlarını genişletmiş ve kolektif güvenlik olmaların önlenmesi örgütü (mini BM) haline gelmiştir. Genişleme olarak sayılabilir. bir yandan Doğu Avrupa ülkelerini üye 11 Eylül’den sonra ABD’nin bölgeye askeri yaparken, diğer yandan daha geniş bir bakımdan fiilen girmesi ve yukarıda bahsedilen çevredeki ülkelerle özel ilişkiler geliştirmek renkli devrimler Çin’i Rusya’ya ve Tacikistan tarafından kurulan "Şangay Beşlisi" 2001 suretiyle yapılmıştır. Bu kapsamda Rusya ve Ukrayna yakınlaştırmıştır. İki ülke 2001 yılında Dostluk yılında Özbekistan’ın katılması ile Şangay İşbirliği ile (ayrı ayrı) NATO arasında tarafların eşit düzeyde Anlaşması imzalamışlar, aynı yıl Şangay İşbirliği Örgütü adını aldı. Örgütün amaçları, kuruluş olduğu konseyler kurulmuş, Arnavutluk, Hırvatistan ve Örgütü’nü (ŞİÖ) kurmuşlardır. ŞİÖ’nün 2005 zirve anlaşmasında; karşılıklı güven, iyi komşuluk ve etkin Makedonya ile Üyelik Eylem Planı çerçevesinde üyelik toplantısında ABD’nin bölgeden çekilmek için takvim işbirliğini geliştirmek ve belirsizlikleri ortadan hazırlıklarına başlanmış, yedi Akdeniz ülkesi ile vermesinin istenmesi bu işbirliğinin maksadını kaldırmak olarak belirtilmektedir. Asıl amaç ise, Akdeniz Diyalogu, altı Ortadoğu ülkesiyle İstanbul açıklamaya yeterlidir. ABD’ye karşı bölgede bir güç birliği oluşturmak ve İşbirliği Girişimi kapsamında özel ilişkiler ABD’ye "Burası bizim" mesajını vermektir. Ayrıca bu geliştirilmektedir. NATO bunların dışında 15 ülke ile VRASYA’DA ÖRGÜTLENMELER örgüt vasıtası ile Rusya ve Çin karşılıklı olarak Barış İçin Ortaklık çerçevesinde işbirliği yapmaktadır. birbirlerini kontrol etme olanağı bulmaktadırlar. ŞİÖ Yukarıda kısaca bahsedilen büyük güçlerin etkinlik Bunlardan 10 tanesi eski SSCB ülkeleridir. Yukarıda Anlaşması bölgeye yönelik üç tehdidi, terörizm, mücadeleleri sonucunda Avrasya’da pek çok politikdeğinilen bölgesel örgütlere üye bütün Orta Asya ve aşırıcılık ve ayrılıkçılık olarak saymaktadır. Rusya askeri ve ekonomik işbirliği örgütleri oluşmuş veya Kafkas ülkeleri (Çin hariç) aynı zamanda BİO örgütün güvenlik boyutuna ağırlık vermek isterken, Çin oluşum aşamasındadır. Bu örgütlerin özellikleri kısaca ülkeleridir. NATO’nun her BİO ülkesi ile ortaklık ekonomiyi ön plana çıkartmaktadır. Merkezi Pekin’de aşağıda özetlenmektedir: programları o ülkenin ihtiyaçlarına göre olan ŞİÖ’nün sabit bir askeri yapısı olmamakla birlikte 1. Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT): ayarlanmaktadır. Maksat BİO ülkelerindeki savunma zaman zaman ortak tatbikatlar yapmakta ve Taşkent’te SSCB’nin dağılmasından oluşan boşluğu bir an önce reformlarını Batı’nın tercihleri doğrultusunda bir Terörizmle Mücadele Merkezi bulunmaktadır. doldurmak ve dağılma sürecini istikrar içinde yönlendirmek ve hızlandırmak, BİO ülkelerini barışı Örgütün ekonomik amacı ise, "ortak ekonomik alan" tamamlamak maksadıyla 1991’de RF, Beyaz Rusya ve koruma ve insani yardım gibi görevlerde NATO ile yaratmaktır. Ukrayna tarafından kurulan örgütün halen 10 üyesi karşılıklı çalışabilir hale getirmektir. 4. GUAM (Gürcistan, Ukrayna,Azerbaycan, bulunmaktadır. BDT, politik, ekonomik, güvenlik, çevre 8. Demokratik Seçim TopluluğuDST Moldova): Üye ülkelerden anlaşılacağı gibi, Rusya ile ve insani konularda işbirliğini öngörmüştür. Güvenlik (Commonwealth of Democratic Choise): Aralık sorunları olan, Batı’ya daha yakın olan ülkelerin 1996 boyutunda dış sınırların ortak korunması, nükleer 2005’de Gürcistan ve Ukrayna liderleri tarafından yılında oluşturdukları bir örgüttür. ABD’nin desteği ile silahların kontrolü, ortak hava savunması ve saldırıya açıklanan örgüt, ABD, Polonya ve Baltık devletleri Ukrayna’nın öncülüğünde kurulmuştur. GUAM’ın asıl uğrayan üye ülkenin savunmasına katılım tarafından desteklenmektedir. Üç Baltık devletinden amacı AvrasyaTranskafkasya enerji koridorunun öngörülmektedir. başka Ukrayna, Moldova, Romanya, Makedonya, güvenliği ve NATO/AB ile bütünleşmektir. Örgüt, Aşağıda değinilecek diğer örgütlerin kurulması, Slovenya ve Gürcistan üyedir. Maksadı Genişletilmiş ekonomi ve enerji konularına öncelik vermekte, BDT üyelerinin değişik siyasal tercihleri, ABD’nin Karadeniz Bölgesini AB’ye dahil etmektir. güvenlik konuları ikinci planda kalmaktadır. Güvenlik bölgeye girmesi ile Rusya’nın ağırlığının azalması 9. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİÖ): boyutu daha çok NATO’nun Barış İçin Ortaklık (BİO) sonucunda BDT fonksiyonunu yitirmiştir. Türkiye’nin girişimi ile 1999 yılında faaliyete geçen kapsamında gelişmektedir. 2. Ortak Güvenlik Anlaşması Teşkilatı (OGAT): örgüt, adından da anlaşıldığı gibi, Karadeniz etrafındaki 1992’de BDT bünyesinde Taşkent’te imzalanan Ortak bölgede ekonomik işbirliğini artırmayı amaçlamaktadır. Güvenlik Anlaşması, Ermenistan’ın Azerbaycan’ı işgali Güvenlik konusunda örgütlü suçlarla mücadele ve NATO OGAT KARŞILAŞTIRMASI ve Gürcistan’daki ayrılıkçı hareketler karşısında terörizmle mücadelede işbirliği anlaşmaları mevcuttur. başarısız kalınca, Azerbaycan, Gürcistan ve Özbekistan NATO OGAT KEİÖ hiçbir üyesinin birincil örgütü olmaması, 1999 yılında anlaşmadan çekildiler. 11 Eylül’den sonra İttifak Kollektif Güvenlik sermaye birikiminin azlığı ve dışarıya bağımlılık gibi ABD’nin bölgeye askeri gücü ile girmesi ve renkli 26 Üye 6 üye nedenlerle arzu edilen etki düzeyine çıkamamıştır. devrimler üzerine, 2002’de Ortak Güvenlik Anlaşması, 10. Karadeniz Deniz Gücü (BLACKSEAFOR): 33 Ülke ile ortaklık/İşbirliği Üyelerle sınırlı Ortak Güvenlik Anlaşması Teşkilatı’na dönüştürüldü ve Yine Türkiye’nin girişimi ile 2001 yılında kurulan ve Sav Har. 670 milyar $ 20.2 milyar $ (RF: 19.4) 2003’de teşkilatın askeri yapısı oluşturuldu. 2003 yılında faaliyete geçen BLACKSEAFOR 57 yıllık 4 yıllık Örgütün amaçları kuruluş anlaşmasında: Karadeniz’deki deniz kuvvetleri arasında ilk örgütlü Alan dışı kullanılıyor Kendi alanında Barışı güçlendirmek, işbirliğidir. Üye ülkelerin tahsis ettikleri gemiler planlı Üyeleri arasında fark az Üyeleri arasında fark çok Uluslar arası ve bölgesel güvenlik ve istikrarı veya ihtiyaç halinde bir araya gelerek aramagüçlendirmek, kurtarma, insani yardım, mayın temizleme, Üyelerin bağımsızlık, egemenlik ve korunması gibi konularda eğitim ESKİ SSCB COĞRAFYASINDA ÖRGÜTLENMELER çevrenin toprak bütünlüklerini korumak olarak yapmaktadırlar belirlenmiştir. AZB ERM BER KAZ KIR MOL RF TÜR TAC ÖZB UKR GÜR ÇİN TC NATO’ya benzer bir örgütlenme biçimine ENİ DENGELERİN BDT X X X X X X X Xo X X Xg sahip olan OGAT, terörizmle mücadele MÜCADELESİ GUAM X X X X edebilecek, ön alıcı olarak kullanılabilecek, OGAT X X X X X X sürekli tahsis edilmiş birliklerden oluşan 9 Soğuk savaş sonrası Avrasya, büyük güçlerin CACO X X X X X taburluk bir "Orta Asya Acil Müdahale Gücü" ilgi odağı ve bir numaralı mücadele alanı haline (CARDF) kurmuştur EEC X X X X X gelmiştir. 21. yüzyılın dünya siyasi dengeleri OGAT’ın NATO ile karşılaştırılması bu mücadele sonucunda belirlenecektir. ŞİÖ X X X X X X tabloda gösterilmektedir. Rusya ile diğer Türkiye ise, soğuk savaş paradigmalarından BİÖ X X X X X X X X X X X X üyeler arasındaki güç farkı ve NATO/ABD ile kurtulup önüne çıkan çok taraflı politika izleme KEİÖ X X X X X X işbirliğinin Rusya ile işbirliğinden daha cazip BSEA olanağını kullanamamıştır. Türkiye bölgeye X X X FOR görülmesi OGAT’ın etkili bir kolektif ABD/NATO/AB bakış açısından değil, kendi DST X X X güvenlik örgütü olmasını engellemektedir. ulusal çıkarları açısından yaklaşmalı ve o: Ortak üye 3. Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ): bağımsız çok taraflı ilişkiler geliştirerek 1997’de Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan g: Gözlemci bölgede hak ettiği yeri almalıdır. C S TRATEJİ 7 A Y