Katalog

20 Kırgızistan ve Tacikistan’ın ardından Beyaz Rusya da hava üssü kuruyor… C S TRATEJİ 6889 arasında değişirken, bu oran helikopterler için yüzde 40 olarak değerlendiriliyor. 2003 yılında Hava Kuvvetleri’nde başlayan modernizasyon programı bugünkü hızla devam ederse, program en az 30 yıl içerisinde tamamlanabilecek. Hava Kuvvetleri’nin altyapısında halen büyük sorunların devam ettiği ve bu konuda finansman güçlüğünün çekildiği biliniyor. Son yıllarda Rusya’da savunma harcamalarının artması ve küçük adımlarla da olsa modernizasyonun başlatılması, şüphesiz Hava Kuvvetleri’ni de etkiledi. Buna rağmen, askeri uzmanların değerlendirmelerine göre, Rus ordusundaki bütün kuvvet ve birlik çeşitleri içerisinde en kötü durumda olan Rus Hava Kuvvetleri’dir. Hava Kuvvetleri’nin içinde bulunduğu zor duruma rağmen, 90’lı yıllarda ortaya çıkan yurtiçinde düzensiz birliklerle çatışma, etnik çatışma ve terörizm tehditlerine ek olarak, 2000’li yılların başında yeni tehdit algılamalarının oluşması, Rus Hava Kuvvetleri’ne sınırların ötesinde Rus çıkarlarını savunma görevinin verilmesine sebep oldu. 2003’te Tacikistan’daki Rus üssüne ek olarak Orta Asya’da yeni bir Rus üssü: Kant Hava Üssü açılmıştır. Sovyet döneminde terk edilen havaalanının modernizasyonu ve yeni tesislerin oluşturulması ek askeri harcamalar anlamına geliyor. Ancak son dönemde Rusya’nın güvenlik alanında yaptığı bu ve diğer harcamalar, jeopolitiğin ve yeni konjonktürün zorlamasıyla yapılıyor. Aralık 2005’te Rusya Savunma Bakanı Sergey İvanov, Tacikistan’daki Ayni Havaalanı’nı Hindistan ile birlikte kullanmak istediklerini ve bu konuda Tacikistan ile görüşmelerin yapıldığını belirtmişti. Buna ek olarak geçtiğimiz yıl Rusya ile müttefiklik anlaşması imzalayan Özbekistan’ın 2006’da Kolektif Güvenlik Anlaşması Teşkilatı’na döneceği konusunda yorumlar yapılırken, Rusya’nın bu ülkede de üs açabileceğinden bahsediliyor. Şubat ayında Kırgızistan’daki Rus hava üssünü denetleyen Rusya Federasyonu Hava Kuvvetleri Komutanı Vladimir Mihaylov, Rusya’nın Beyaz Rusya’da bir hava üssü açacağını ve 2006 yılı içerisinde Kırgızistan’daki üssün hem insani hem teknik mevcudiyetinin 2.5 kat arttırılacağını belirtti. Orta Asya’da Rus askeri varlığının artması özellikle son birbir buçuk yıldır gündemde olsa da, Beyaz Rusya’da hava üssü açma planları kesin bir şekilde RusyaABD rekabetinin bölgesel olma sınırını aştığını gösteriyor. NATO’nun doğuya genişlemesi ve bu çerçevede Doğu Avrupa’da ABD etkinliğinin artması, baştan beri Rusya’nın tepkisini çekiyordu. Ancak Doğu Avrupa’da ABD askeri varlığının baş göstermesi ve eski Sovyet alanında ABD’nin Rus etkinliğini kırmaya yönelik faaliyetlerde bulunması, eski dönemde olduğu gibi Rusya’nın NATO ve ABD’yi başlıca tehdit olarak algılamasına neden oluyor. Rusya bir taraftan nükleer güç olarak kalmaya, stratejik savunma ve saldırı sistemlerini geliştirmeye çalışırken diğer taraftan da, Orta Asya’ya ek olarak Batı istikametinde de, gerektiğinde askeri birliklerin hızlı konuşlanmasına yardımcı olacak olan yeni bir hava üssü kurmaya yöneliyor. Buna ek olarak Beyaz Rusya’nın hava savunmasını tamamlayacak olan S300 sistemlerinin Rusya’dan Beyaz Rusya’ya nakledilmesi başlandı. ABD’nin Avrasya’da başlattığı "uzun savaş" çerçevesinde Doğu Avrupa ve eski Sovyet alanında bir takım icraatlarda bulunması ve bir sonraki "renkli devrim" için Beyaz Rusya’yı hedef göstermesine karşılık olarak Rusya, 90’lı yıllardan farklı olarak gerçek anlamda Batı istikametinden de tehdit algılıyor ve buna mukabil olarak güvenlik önlemleri alıyor. Rus Hava Kuvvetleri’ne yeni rol Anar SOMUNCUOĞLU TUSAM RusyaUUkrayna Araştırmaları Masası [email protected] on birkaç yıl içerisinde Rusya ve ABD arasındaki "ikili ilişkilerde işbirliği eski Sovyet bölgelerinde rekabet" şeması önemli değişiklikler geçirdi. Eski Sovyet bölgelerindeki rekabet yeni bir ivme kazanırken, Rusya giderek daha fazla alanda ABD ile rekabet içerisine giriyor ve inisiyatifi eline almaya çalışıyor. Özellikle eski Sovyet alanında kızışan rekabet çerçevesinde Batı’dan tekrar güçlü bir tehdit algılayan Rusya, Hava Kuvvetleri’ne özel bir rol biçiyor. Bir taraftan çareyi ABD’ye yanaşmakta bulan bazı eski Sovyet cumhuriyetlerinde Rus birliklerinin çekilme hazırlıkları yapılırken, Rusya’ya yakın eski Sovyet cumhuriyetlerinde ise askeri birliklerin hızlı konuşlanmasına olanak sağlayan yeni hava üslerinin açılması planlanıyor. S karşı savunma sistemine sahip olmamaları, mühimmat eksikliği, navigasyon sistemlerinin demode olmaları ve kötü hava şartları Rus helikopterlerinin büyük zayiatına yol açmıştı. HAVA GÜCÜNDE SON DURUM 1990’ların başında SSCB’nin ABD ile küresel rekabetten vazgeçmesi, nükleer silahlara ve stratejik savunmaya verilen önemin görece azalması, bunun yanı sıra 1990’lı yıllarda yeni tehditlerin ortaya çıkması Rus ordusunda reformların başlamasına neden oldu. Rusya’nın yeni güvenlik ihtiyaçlarını karşılama amacını taşıyan reformların sonucu olarak Rus Hava Kuvvetleri’nin bugünkü yapısı, Sovyet dönemindeki yapıdan tamamen farklıdır. 1950’li yılların sonunda, hava savunmasının öneminin artmasıyla ve Sovyetler Birliği’nin nükleer yarışa katılmasıyla birlikte, Sovyet ordusunda mevcut olan üç temel kuvvete ek olarak Hava Savunma Kuvvetleri ve Stratejik Füze Kuvvetleri olarak iki ayrı kuvvet çeşidi eklenmişti. 1990’lı 1990’LI YILLARIN SORUNLARI Sovyet iktidarının son döneminden beri finansman güçlüğü çeken Hava Kuvvetleri’nin son yıllara kadar savaşabilme niteliği sürekli olarak azalma eğilimindeydi. Finans kaynaklarının birden bire azalması nedeniyle yeni uçak alımlarının yapılamaması, tamiratların gecikmesi, yedek parça ve bakım eksikliği gibi sorunlar nedeniyle uçak ve helikopterler yıpranmıştı. Bu süre içerisinde hava kuvvetlerinin teknik mevcudiyeti neredeyse yarı yarıya azaldı. Finansman eksikliği kaçınılmaz olarak personelin profesyonel eğitimine de yansıdı, özellikle yakıt sıkıntısı uçuş saatlerinin azalmasına neden oldu, bu da pilot kadrosunun kalitesini düşürdü. Bunun yanı sıra, disiplinsizlik ve yolsuzluk gibi Rus ordusunun genel problemleri hava kuvvetlerinde de mevcuttu. 1990’larda Rus ordusunda yaşanan problemlerin acı sonuçları ilk olarak Çeçenistan müdahalesi sırasında yaşandı. Esas sorun ise, Rus hava güçleri dahil olmak üzere Rus ordusunun yeni bir tehdit türüne karşılık veremeyecek halde olmasıdır. Müdahalenin hemen başında Çeçenistan’da bulunan 265 uçağın tamamı (Rus istihbaratına göre bunların sadece yüzde 40’ı çalışır durumdaydı) Rus Hava Kuvvetleri’nin gerçekleştirdiği nokta vuruşları sonucunda imha edilmiştir. Ancak Rus ordusunun hava üstünlüğüne rağmen, birinci müdahalenin kaderini karadaki çarpışmalar belirlemişti. Rus ordusu sadece düzensiz birliklerle yapılan çarpışmalarda değil, diğer çarpışmalarda ve şehir savaşlarında da kötü performans göstermişti. Rus ordusuna sağlanan hava desteğinin ulaştığı temel sonuç ise, büyük sivil kayıplardan kaynaklanan halk tepkisi ve uluslararası tepkiler olmuştu. Düzensiz birliklerle yapılan mücadelede büyük önem taşıyan modern helikopter gücünün eksikliği, göze çarpan önemli hususlardandı. Uzmanların değerlendirmelerine göre, ilk müdahale sırasında kara kuvvetlerinin kullandığı helikopterlerin tamamı aşınmış durumdaydı. Helikopterlerde bulunan eskimiş silahlar ve teçhizat yeni dönemin ihtiyaçlarına cevap veremiyor ve helikopterler gece kullanılamıyordu. Helikopterlerin füze saldırılarına yıllarda Rus ordusunda Sovyet yapısı devam ettirilmiş, ancak 1999’da Hava Savunma Kuvvetleri, Hava Kuvvetleri ile birleştirildi ve ordunun tekrar üçlü kuvvet sistemine geçirilmesi kararlaştırıldı. Yeni dönemde yapılan bu değişikliklerle birlikte Rus Hava Kuvvetleri, hem saldırıda hem savunmada operasyonel nitelikler kazandı. Bugün Deniz Kuvvetleri’ne ait olan uçak ve helikopterler dışında Rus ordusundaki bütün hava güçleri Hava Kuvvetleri’nin komutasında bulunuyor. Bugün Hava Kuvvetleri’nin sahip olduğu yaklaşık 2200 savaş uçağının yüzde 40’ı 20 yıl, yüzde 30’u 1520 yıl, yüzde 25’i 1015 yıl ve sadece yüzde 5’i 10 yıldan daha kısa bir süre kullanımda bulunuyor. Uçak tiplerine göre uçakların kullanılabilirlik oranı yüzde Rusya, tüm yetersizliklerine karşın jeopolitik zorlamalarının da etkisiyle hava kuvvetlerine yeni bir rol verme niyetini, uygulamalarla ortaya koyuyor. Rusya, Orta Asya’daki hava üslerinin ardından Beyaz Rusya’ya da üs kurmayı hedefliyor.