Katalog

ülkenin bir resesyona girme olasılığı. Öte yandan 1960’lardan bu yana sürekli artış gösteren işgücüne katılım oranının 2001’den sonra düşmekte olması, 2001’de yaşanan resesyonunun aslında göründüğünden daha derin olduğu şeklinde yorumlanıyor. Aradan geçen 5 yıllık büyüme döneminden sonra bu düşüşün hala geri dönmemiş olması ise ABD’nin potansiyel çıktı büyümesi hakkında olumsuz beklentileri besliyor.(20) Bu arada OECD raporlarında 2007 için büyüme oranı beklentisinin yüzde 2,4’e çekildiğini de hatırlatalım.(21) İnşaat sektöründe önümüzdeki yıl daha da artması beklenen durgunluk inşaat işçilerinden emlak ajanlarına, mortgage bankacılarına kadar pek çok kişinin önümüzdeki yıl işlerini kaybedeceklerini gösteriyor(22). Kısacası ABD’den kaynaklanacak tüketim yetersizliğine bağlı bir küresel durgunluk dönemine yaklaşıyor olabiliriz. Emlak piyasasında yaşanan sorunun ekonomi üzerindeki olası etkisi, tüketici güveninin beklenenden daha keskin bir şekilde düşmesi ve başta Çin, Asya Merkez Bankları’nın uzun süredir biriktirdikleri dolarları satmaya başlamaları ihtimalinin ortaya çıkması olarak gösteriliyor.(23) FED Başkanı Bernanke’nin iddia ettiği gibi ABD ekonomisi yumuşak bir iniş içindeyse yabancı yatırımcılar dolar cinsi aktifleri satın almaya devam edebilirler ve bu da doların değerini C S TRATEJİ ABD borsasından bir görüntü... 7 Bush Deficits and the US Current Account, NBER Working Paper, 4 Can the World Escape Recession?, Economist, March, 3rd 2001 5 The Federal Reserve Board: Monetary Policy, Open Market Operations http://www.federalreserve.gov/fomc/fundsrate.htm 6 What’s that hissing sound? Economist, August 26th 2006 7 Papadimitriou, D. B., Chilcote, E., Zezza, G., 2006, Are Housing Prices, Household Debt, and Growth Sustainable?, The Levy Economics Institute of Bard Collage, Strategic Analysis. 8 Fragile foundations, The Economist, The World in 2006 9 House Price in America, Economist, Aug 24th 2006 10 Checking the thermostat, Economist, September 9th – 15th 11 Samuelson, R., The Worrying Housing Bust, NewsweekMSNBC.com, Oct. 16 2006 12 Nightmare Mortgages, BusinessWeek, September 11, 2006 13 Roubini, R., Recent Macro Indicators Strongly Reinforce My Recession Call…, Nauriel Roubini’s Blog, Aug, 20 2006, http://www.rgemonitor.com/ 14 Roubini, Revisiting My July/August 2006 Prediction of a US Recession in 2007 15 What’s that hissing sound? Economist, 8,26,2006 16 Roach, S.,Global Growth Paradox, Sep 5th 2006, http://www.morganstanley.com/GEFdata/digests/latestdigest.html 17 Roach, S., Sustainability of World Economic Growth, Sep 5th 2006, http://usmarket.seekingalpha.com/article/16395 18 Diminshed Expectations, The World in 2007, The Economist. 19 Down but not out, The Economist, November 11th – 17th 2006 20 Slow Road Ahead, The Economist, October 28th –November 3rd 21 Rebalancing Act, The Economist, December 2nd 8th 2006 22 Samuelson, R., The Worrying Housing Bust, NewsweekMSNBC.com, Oct. 16 2006 23 The Falling Dollar, The Economist, December 2nd 8th 2006 24 The Falling Dollar, The Economist, December 2nd 8th 2006 25 Rebalancing Act, The Economist, December 2nd 8th 2006 korumasını sağlar ancak ekonominin beklenenden sert bir düşüş gerçekleştirmesi durumunda bu yatırımcıların dolar tutma heveslerini azaltabilir.(24) Bernanke’nin enflasyonun hala rahatsız edici derecede yüksek olduğunu açıklamasına rağmen FED’in 5 aydır faizleri artırmıyor oluşu da ekonomideki yavaşlamanın yarattığı tedirginliğe bağlanabilir.(25) Dipnotlar: 1 De Long, J. B., Magin, K., 2006, A Short Note on the DotCom Bubble, NBER Working Paper Series 2 Stiglitz, J. E., 2003, 90’ların Yükselişi, CSA Global Yayın Ajansı 3 Kraay, A:, Ventura, J., 2005, The dotcom bubble, The Ekonomide fırtına sinyalleri Paul KRUGMAN The New York Times 1 Aralık 2006 Cuma Çeviren: İbrahim Özgür BEKTAŞ ahminde bulunmak zordur. Özellikle de gelecek hakkında" diyen Yogi Berra’nın bu görüşü zaman zaman günümüz hakkında kehanette bulunmakta bile sorun yaşayan ekonomistler için mükemmel bir sözdür. Ve şimdi o zamanlardan birindeyiz. 2006 bitmek üzere ve ekonomistlerin ABD ekonomisinin şu anki durumu hakkındaki değerlendirmeleri ortada. İşte kötü haberler: ABD ekonomisi hakkında karmaşık bilgiler var ve bu tür karışık durumlar genellikle ekonominin bir dönüm noktasında olduğu zamanlara, ekonomik büyümenin durgunluğa dönmek üzere olduğu dönemlerde görülür. Dönüm noktalarında, ekonomik rüzgarın hangi yönden estiğini anlatan çeşitli göstergeler, sık sık farklı yönleri işaret ederler. Böylece hem iyimserler hem de kötümserler kendi durumlarını destekleyecek bilgileri bulabilirler. En son 2001 yılının başlarında böyle bir karışıklık yaşanmış ve çoğu ekonomist ABD’nin bir durgunluğa kaydığını fark edememişti. Eğer bu kulağınıza uğursuz geliyorsa, bir de şuna bakın: durgunlukları tahmin etmekte oldukça iyi bir geçmişi olan bono piyasası, önümüzdeki yıl ciddi bir “T ekonomik yavaşlama yaşanacağını işaret ediyor! Bono piyasasının bize ne anlattığını açıklamadan önce, ekonominin neden bir dönüm noktasında olabileceği hakkında konuşalım. 2003 ile 2006 arasında ABD’deki ekonomik büyüme çoğunlukla hane halkı harcamalarındaki büyük artış tarafından beslendi. Hane halkı harcamaları doğrudan işler yarattı ve insanların borç alarak serbestçe harcama yapmalarını kolaylaştırdı. Bu artış artık iflas etmiş durumda. Ancak iyimserler ve kötümserler hem bu iflasın ne kadar kötü olacağı hem de bu krizin bir bütün olarak ekonomiye ne kadar zarar vereceği konusunda farklı düşünüyorlar. İyimserlerin arasında Alan Greenspan var ki, bazıları onu, ilk etapta hane halkı harcamaları balonunun elden gitmesine izin vermekle suçluyorlar. Greenspan, bir konferans sırasında yatırımcılara hane halkı harcamalarındaki krizin en kötü kısmının sona erdiğini ve satış grafiklerinin normale döndüğünü söyledi. Ancak ertesi gün hükümet, Ekim ayı emlak satışlarına ait son derece "ümitsiz" bilgiler yayımladı ve önümüzdeki aylar için tahminlerini gözden geçirdi. Ayrıca diğer ekonomik rakamların, hepsi olmasa bile, çoğu beklenenden çok daha zayıftı. Kötümser ekonomistler, bu karanlık ekonomi tablosundaki bilgiler tarafından haklı çıkarılmış görünüyor. Roubini Global Economics’ten Nouriel Roubini, ekonominin hâlihazırda durduğuna inanıyor ve 2006’nın son çeyreği için tahmini sıfır büyüme. Deutsche Bank’taki ekonomistler de aynı şeyi söylüyor. İyimser ekonomistler ise hala endişelenecek bir şey olmadığını anlatıyorlar. Bu durumda kimi dinleyeceksiniz? Belki de en iyi cevap mali piyasaların ne dediğine bakmaktır. Ekonominin yönü için adı çıkmış bir şekilde kötü gösterge olan borsaya değil, bono piyasasına. (Nobel ödüllü M.I.T. ekonomisti Paul Samuelson alaylı bir şekilde, borsanın geçmiş beş durgunluktan dokuzunu tahmin ettiğini söylemişti.) Geçen yazdan beri, hane halkı harcamalarındaki iflas açık hale gelince, uzun vadeli bonolar üzerindeki faiz oranları sert şekilde düştü. Şu anda kısa vadeli bonolardan çok daha az getiriye sahipler. Yatırımcıların her halükarda bu uzun vadeli bonolardan almak istemeleri bize bu yatırımcıların faiz oranlarının düşeceğini beklediklerini gösteriyor. Bu sadece, ekonomi zayıflayıp Merkez Bankası’nı faiz oranlarını düşürmeye zorladığı zaman gerçekleşecektir. Bu durumda, bono satın alanlar gerçekte gelecekteki bir ekonomik yavaşlamaya para yatırıyorlar demektir. Açıkça görüldüğü üzere bono piyasası oldukça ciddi bir krizi işaret ediyor. Faiz oranları ve durgunluklar arasındaki tarihsel ilişkileri temel alan istatistiksel modeller, ABD’nin şekli bir durgunluk yaşamak üzere olduğunu açıkça ortaya koyuyor.