Katalog

C S mekteydi."(9) Putin, baronlar üzerinde denetim kurma amacına dönük yöntemin zorlayıcı yanını vurguladığı gibi, bu zorlayıcılığın uygulamaya aktarılmasını kolaylaştırılacak "bölgesel desteği" arkasına almak için ekonomi düzleminde de adımlar attı. Ekonomi düzleminde atılan adımlarda, Tataristan neredeyse bir "pilot bölge" seçildi. Örneğin, Özerk Tataristan’ın başkenti Kazan'in tarihi merkezi, kendi Kremlin'i dahil, yeniden inşa edildi. Ayrıca kentte inşa edilen yeni bir köprü ve Rusya'nın en yeni metrosu da, zamanında tamamlanıp açıldı. Oniki eski Sovyet Cumhuriyetinin liderlerini biraya getiren Bağımsız Devletler Topluluğu’nun son zirvesi de burada yapıldı. (10) Böylelikle merkezle işbirliğine açık ve merkezin otoritesini tanıyan her birimin ekonomi ve politika düzlemlerinde de güçleneceği/güçlendirileceği mesajı Rusya Federasyonu’nun tüm "sujelerine" aktarıldı. Putin’in bu mesajları, özellikle Sovyet kültürünü içselleştirmiş bölgelerde çok daha olumlu yankılandı. Ayrıca, paylaşılan ortak Sovyet kültürünün birleştiriciliği, Rusya Federasyonu topraklarının ötesinde, eski Sovyet coğrafyasının önemli bir bölümünde de hissedilmekteydi. Ronald Gregor Suny’nin ifade ettiği gibi "insanları Sovyetler Birliği’nin içinden çıkarmak mümkündü. Ancak en azından uzunca bir süre, "Sovyeti" insanların içinden çıkarmak mümkün değildi…" (11) Bu durum, hem iç politikada (Çeçenya örneği hariç) Putin yönetiminin işini kolaylaştırdı, hem de Bağımsız Devletler Topluluğu’nun "ortak değerler" çerçevesinde örgütlenmesini kolaylaştırdı. Böylelikle – en azından kısa vadede – "yakın çevreden" ülke sınırları içine girebilecek tehditler marjinale indirildi. "Bölge dışı aktörlerin" (özellikle ABD’nin) bölgeye müdahale olasılıkkları karşısında da Şangay İşbirliği Örgütü çerçevesinde önlemler alınmaya çalışıldı. Böylelikle bölgesel baronlar ve bağımsızlık peşinde koşan sorunlu bölgelerle (özellikle Çeçenya), bölge dışı aktörlerin olası ilişkisi de marjinale indirilebilecekti. Oligarklar üzerinde denetim orbaçov'un reformları ile başlatılan liberalleşme denemeleri sayesinde ilk sermaye birikimlerini gerçekleştiren "oligarklar", SSCB'nin dağılmasından sonra hayata geçirilen özelleştirme sayesinde ülkedeki mal varlıklarının büyük bir kısmını genelde hukukdışı yollarla üzerlerine geçirmişlerdi.(12) Böylece Lavelle’nin deyimiyle "oligarkların kapitalizmi" ortaya çıkmıştı. İşte Putin’in de temel amaçlarından biri, özellikle Yeltsin iktidarının "muktedirleri" konumuna taşınan bu oligarkları "zararsızlaştırmak" oldu. Putin, bu amaca hizmet etmede de terörle mücadeleyi araçsallaştırdı. (13) Putin, göreve gelir gelmez önemli televizyon kanallarını da TRATEJİ 23 Cilt:27, Sayı:4, TemmuzAğustos 2004, s. 340. (2)Pavel K. BAEV , "Examining the ‘TerrorismWar’Dichotomy in the ‘RussiaChechnya Case", Contemporary Security Policy, Cilt:24, Sayı:2, Ağustos 2003, ss. 29,34. (3) BAEV , 2004, a.g.m., s.341, 342. (4) "Putin: Army Should Stand up to Threats", Russia Journal, 18 Kasım 2004, <http://www.russiajournal.com /news/cnewsarticle.shtml?nd=46039> (18.12.2004). (5) Bkz. Utku YAPICI, "Putin’in Yeni Silahla Mesajı…", Strateji, Sayı: 22, 29 Kasım 2004, s.18. (6) "The Structure of the Budget Shows that Russia is Changing its Defense Priorities", Pravda, 2 Eylül 2005, http ://english.pravda.ru/main/18/88/351/16093defense.html (7) "Mahserin Yedi Atlısı", Radikal, 20 Mayıs 2000, <http://www.radikal.com.tr/2000/05/20/dis/mah.shtml > (18.12.2004). (8) Sinan OGAN, "Yukos’un Vergi Borçları ve Oligarkları Sistemden Temizleme Operasyonu, 4 Kasım 2004, <http:// www. turksam.org/index.phpgit=hafta05112004> (19.12.2004). (9) "Gorbachev Repeats Criticism of Putin’s Reforms on British TV", <http://www.gazeta.ru/intnews .shtml?353565#353565>, (10.09.2005) (10) "Putin’in Eski Sovyetlere Yönelik Planları", <http://www.rusya.ru/haberler/831>, (11.09.2005). (11) Ronald Grigor SUNY, "The Soviet Nation", <http://context.themoscowtimes.com/stories/2005/09/02/106 .html >, (10.09.2005). (12) Sinan OGAN, "Kremlin’in Oligarşi Savaşı ve Rus İç Politikasında Beklentiler", <http://www.stradigma.com/ turkce/aralik 2003/makale06.html>, (11.09.2005). (13) Aslında Putin’in amacı tüm oligarkların değil, sistemine tehdit oluşturan oligarkların güçlerini azaltma şeklinde değerlendirilebilir. Nitekim, Surgutneftegaz CEO’su Bogdanov da bir oligark olarak değerlendirilebilir, ancak Putin’in en güvendiği isimlerdendir. Çünkü Bogdanov, zenginliğini, politik karar alma süreçlerine Putin yönetiminin aleyhine bir biçimde aktarmamaktadır. (14) Gusinski NTV , Sivodnya gazetesi ve Itogi dergisinin, Berezovski ise TV6 televizyonunun sahipleriydi. Bkz. Daniel TREISMAN, "Russia Renewed?" , Foreign Affairs, Cilt:81, Sayı:6, KasımAralık 2002, ss. 68,69. (15) Peter LAVELLE, "Putin’s Third Way", The Washington Times, 19 Ocak 2004. (16) Nikolay TROITSKI, "Trevojniy Signal Politalagov: Oligarhi Jajdut Revanşa" <http://www.pravda.ru/politics/200 5/1/1/1/20770OLIGAR utin, Yeltsin yönetiminin büyük oranda küçük grup ve klanların amaçlarına hizmet eden politikalarını başkan seçilir seçilmez terk ederken, ekonomik önlemler ile "bölgesel desteği" de kendi yanına aldı. Ayrılıkçı olarak görülen Tataristan bölgesi, pilot olarak alt ve üst yapısal olarak yeniden düzenlendi. Başarılı olan bu düzenleme diğer bölgelerde de ardı ardına gerçekleştirildi. P kontrollerinde tutan iki oligarkı; 1996 seçimlerinde Yeltsin’e verdiği destekle onu bir kez daha iktidara taşıyan Boris Berezovski ve Vladimir Gusinski’yi (14) daha sonra da petrol devi Yukos’un patronu Mikhail Khordorkovski’yi sistemin dışına itti.(15) Ardından Rusya’nın en büyük sermaye gruplarından olan Yukos şirketi parçalanıp, yeniden devlet denetimine girdi. Birçok oligarkın, sistem içinde iş yapamaz hale getirilmesinin bir gerekçesi ise "terörle mücadele" sürecinde oligarkların sahip oldukları medya kanallarının terörle mücadeleyi etkisizleştirmesi olarak gösterildi. Son olarak, Eylül ayı içinde Politik Araştırma Enstitüsü Müdürü Sergey Markov, Ulusal Strateji Konseyi Başkanı Valeri Komyalov ve Bölgesel So du ve polis teşkilatını içine alan güç yapıları; bölgesel baronlar ve oligarklar üzerindeki denetimini arttırıp merkezi yönetimi kuvvetlendirmek adına önemli yol almış görünmekte. Bu süreci hızlandıran ve Putin yönetiminin merkezi yönetimi güçlendirme adına elini güçlendiren etmenlerin başında terörizmle mücadelenin araçsallaştırılması stratejisi geliyor. Özellikle bölgesel baronlar üzerinde devlet denetimini kurmada, bölge halkının desteğinin sağlanmasında ekonomik yardımlardan da yararlanılmakta. Bu doğrultuda, Tataristan’ın gelişmesi bir örnek olarak sunulmakta. Potansiyel iç muhalif örgütlenmelerin, dışarıdan desteklenmesinin engellenmeye çalışılması da Putin’in politikasının bir diğer ayağı. Bu noktada, birincisi Putin yö 15 Eyül BM görüşmeleri G runlar Enstitüsü Müdürü Maksim Dianov’un, oligarklar konusunda Putin yönetiminin attığı "zararsızlaştırma adımları"nın yeterli olmadığı fikrini ileri sürmeleri Rusya’da yeni tartışmalar yarattı. Bu üç siyaset bilimciye göre, Putinoligark çekişmesi yakın gelecekte de şiddetlenerek sürecek. Putin yönetiminin yabancı sermayenin iç politikaya karışmasına dirençle karşı koyması bu süreci hızlandıracak. Seçimlerin yapılacağı 2008 yılı ise "oligarşi cuntası" kurma adına girişime geçildiği zaman olacak. Markov, Komyalov ve Dianov, ortaya attıkları bu senaryoda oligarşi muhalefetinin ana aktörünün özellikle bankacılık sektöründe önemli olan ülkenin en büyük sermaye gruplarından Alfa Grubunun başkanı Mikhail Fridman olacağı fikrindeler. (16) Sonuç Putin yönetimi, bürokrat kesim, or netimi askeri modernizasyonunu olabildiğince Batılı kurumlardan (özellikle NATO) bağımsız olarak gerçekleştirme, böylelikle özellikle ABD unsurunun askeri çevrelere mümkün olduğunca az sızmasını garantileme gayretinde. İkincisi, özellikle Şangay İşbirliği Örgütü’nü işlevselleştirme ve askeri modernizasyonu gerçekleştirme yollarıyla bölgesel baronların olası isyanlarının önüne geçip, "bölge dışı aktörlerin" Rus sorunlu bölgelerinde strateji üretmesinin önüne geçilmesi amaçlanmakta. Üçüncüsü, oligarkların dış işbirlikçilerinin üzerinde durulmakta. Bir başka deyişle, yabancı sermayenin bir "karşı devrim sürecine (!)" maddi destekte bulunmasının yolları kapatılmaya çalışılmakta. (1)Pavel K. BAEV , "Instrumentalizing Counterterrorism for Regime Consolidation in Putin’s Russia", Studies of Conflict and Terrorism,