Katalog

KONUT ve YAŞAM 10 Sihirli kelime ‘mortgage’ NECDET ÇALIŞKAN M ortgage’ta temel amaç, dar ve orta gelirlinin de konut sahibi olabilmesi. 2004’ün ilk aylarında resmi çalışmalara başlanılan mortgage’ta yasanın çıkmasına birkaç ay kala tartışmalar da alevlendi. Mecliste görüşülmekte olan tasarıdaki vergi ve stopaj konusu, ev sahibi olma umuduna gölge düşürse de sistemden beklentiler yüksek. B ir yandan mortgage ile ilgili çalışmalar Meclis’te devam ederken, diğer yandan yasanın gecikmesinin de etkisiyle mortgage tam bir ‘‘sihirli değnek’’e dönüştü. Geçen 3 yıllık süreçte devletin resmi makamları ekonomik programın bile üstesinden gelmesinde zorlanacağı birçok sorunu ‘‘mortgage’’ kelimesi çözdü! Mortgage’nin yasalaşmasıyla konut sektöründeki hareketliliğin artması beklenirken sistemin ilk yansıdığı alanlardan biri sanal ortam oldu. T ürkiye’de son yıllarda üst üste yaşanan krizlerin ardından geçen yıl ancak belini doğrultmaya başlayan inşaat sektörünün, nüfus artışına paralel olarak her yıl 600 bin yeni konut ihtiyacını karşılayamaması mortgage’e olan ilgiyi de arttırdı. Gecekondulaşmaya birlikte dahi ev sahibi olma oranının yüzde 60’ları geçmediği Türkiye’de mortgage, konut ve yapılaşma alanında yaşanan temel sıkıntıları çözebilecek en kapsamlı sistem olarak gösteriliyor. FARKLAR ENDİŞE YARATIYOR YASADA SON AŞAMA Gayrimenkul başta olmak üzere bankacılık ve sigortacılık sektörünün sabırsızlıkla beklediği, tüketicilerin ise ‘‘ev sahibi olma’’ hayallerini süsleyen ve kamuoyunda ‘‘Mortgage’’ olarak bilinen ‘‘İpotekli Konut Finansmanı Yasa Tasarısı’’nda son aşamaya gelindi. TBMM’de alt komisyona havale edilen tasarının nisan sonu veya mayıs başı gibi yasalaşması bekleniyor. Ancak 30 yılı bulan vade ve düşük faiz oranlarıyla konut edinebilmenin kapısını aralayan Mortgage yasa tasarısındaki vergi teşviki ve stopaj konusunda yaşanan tartışmalar, inşaat sektöründen önce Meclis gündemini hareketlendirecek. S ermaye Piyasası Kurulu‘nun (SPK) hazırladığı İpotekli Konut Finansmanı Yasa Tasarısı ile hükümetin meclise gönderdiği tasarı arasındaki farklar kamuoyunda endişe yaratıyor. Tasarıyı hazırlayan SPK da, yeni yatırımlara hız vermek için 3 yıldır yasa bekleyen gayrimenkul sektörü de mortgage tasarısının son halinden memnun değil. TBMM’deki alt komisyonuna görüşlerini ileten Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı şirketleri, stopaj ve vergi teşviği sorunu çözülmezse, tepkilerini kamuoyuna yansıtmaya hazırlanıyor. İlk defa konut sahibi olacaklara yönelik uygulanması beklenen vergi teşviklerinin tasarıdan çıkarılmasının sistemin ‘‘sosyal’’ boyutunu olumsuz etkiyebileceği duyulan endişelerin başında geliyor. Tasarıda eleştirilen temel noktalar şunlar: Kredi borcunu erken kapatana yüzde 2 oranında erken ödeme cezası. Mortgage sözleşmeleri için öngörülen 1 günlük inceleme süresi. Borsa aracılığıyla uluslar arası piyasalarda işlem görecek ipotek senetlerinde uygulanacak yüzde 15’lik stopaj İlk defa ev alacak olanların kullanılacağı kredilerin 100 bin YTL’ ye kadar olan kısmına düşen faiz ödemelerinin gelir vergisi matrahından indirilmemesi SPK BAŞKANI CANSIZLAR ‘‘Kurulumuzca ilk ya da ikinci konut için kullanılacak kredilerin 100 bin YTL’ ye kadar olan kısmına düşen faiz ödemelerini gelir vergisi matrahından indirilmesine imk?n sağlanmalı. Bu, dar ve orta gelirlilerin kredi kullanarak ev sahibi olabilmeleri için çok önemli bir teşvik niteliği taşıyor? Finansal kuruluşların uluslar arası piyasalardan uzun vadeli kaynak sağlayabilmesi içim ihraç edecekleri borçlanma senetlerinin stopaj kesintisinden muaf tutulması zorunludur!’’ MALİYE CEPHESİ istisna ve muafiyetlerin az olduğu bir vergi sistemi öngörüyor. Bakanlık, bu yılın ocak ayı ile birlikte menkul kıymetlerin vergilendirilmesinde uygulanan stopaj ve gelir vergisi oranlarının mortgage sistemindeki kredilerin menkulleştirilmesiyle oluşacak k?ğıtlara da uygulanması görüşünde. Bakanlığın istisna ve muafiyetlerin vergi adaletine ters düştüğü görüşü Meclis alt komisyonunda görüşülmekte olan tasarıya da yansıdı. Ayrıca maliye, mortgage kredi gelir kaleminden de olmak istemiyor. KONUT SEKTÖRÜ Mortgage sisteminin Türkiye gibi ev sahibi olma oranının düşük olduğu ülkelerde sosyal boyutu ağır basan bir proje olduğunun altı çiziliyor. Dolayısıyla ilk defa konut sahibi olacak olanların gelir vergisinden muaf tutulmasının hayati öneme sahip olduğu savunuluyor. Sektör temsilcileri, stopaj konusunun ise yabancı sermaye açısından Türkiye gibi nispeten riskli bir ülkeye uzun vadeli yatırım yapmanın cazip kılınması için yeniden gözden geçirilmesi görüşünde.