Katalog

I I D H iyd Mcktubu'ndan: •Çapraz kur uyguktntGsımn uluslararası para piyasusındaki dalgaianmalarla bir îikte yarattıpt otltiden kurtulmak için. hükümeı yakın bir pelecektc. parasım bir parala* scpetinc bagtayarâh, ötehi parahula ayarlı biçimde oranlanması m naglnyacakttr.» 2i Murt 107H turihindı» Maliye Ba kanı Zîysı Müıv.7.:no£lu JMF'ye yazdıgı Niyet Mckıubu ilc Türkiyc'nln HM6 yılından bu ynnu içindc bulundu ffu dolar snhasuıdun çıkucagını duyuruymdu. Türkiyc kambiyu hayatın da yepyenî .blr dbnem olncaktı bu. 18 iiinıMos tarUıli Cumhuriyet ga/etcsi bu kunudakî karumamenin imzaya aııldıgını yazdj. Ancnk kararname çık madıl Uilincn. İMFnin Türkiye'nin dolaıdan kopuga ve yeni sopete botflonı şına karşı vıklı&ı. Anlaşılan 1MF. Tür kiye'dc dolarlu içfiçe geçmîş istikrar Isliyor. 12 eyiül taritunde. Türkiye KMFye ikincî bir taahhütte bulunnuık zorunda knldı» TL'ntn dolar dıîfindakî dovizler kargısında değeri *. 2.25 duştüğüan. Türk pamsı ayartanacuktı. Bu uygulamaya İMF dl ' linde gerçek kur deniliyordu.. Cerçek kur uyıtulaınası ise 1978 yılının *ithalötçılar yılı» olmannı sa£ ladıL Çünkü, jthalât yokluftunda tüm Ithal mallan karaborsaya duşmOştü. M«h oJindo tutan IthalAtçılttr. *TL <efc rar oyarUmacak» dlye, flyaüan bıra kın bir ny îçinde. #çün boyunca ariurmuya ba&ladılar. yakın tarihlmizin hiç blr döheminde raslunmuyan spe kîilııUf bekloyişler Türkiye'yi ithalAtcılar için jconpek bir conoet hallno Iteünli.. I KAÇAKÇILIK SEKTÖRÜNÜN EN BÜYÜK FİNANSMAN KAYNAĞI TMB,, YANİ TAHTAKALE MERKEZ BANKASL OLUYORDU HÜKÜMET12 AYLB Ka^akçılık ana sektör 1 mart 1878 Büyüh Gün oldu. O Rün. TL'nln dolnr karşısındaki 19.25 lik degeri 35 liraya düşürülmüîjtü. Böy loce ithalAt a/ıcık IVonİGnecek. ihracat ucuzlayanık cazlp kıhnacaktı. K1A sik ders kitapları bunun böyle oiuca yauyorlardı. Ondan öte bir de Buyüh Umut vardı. Devalüasyon ile İMF yeşil ttşık ynkacak. bankalar borç verecektî. Hic biri ffençokleçmedi. Ostellk ve lakar döviz makinast jşçUerimlz dc pura göndermekten vaxgeçip ya Alman bankalanııa para yatırdılar, ya da knçukçıhk uektörunü besledller. Ya şll ışiffin /reclkmesiyle 1078'de en büyük sektür kamu ve özel'den önce kııcakçılık sektörü olmuştu çflnkü yı lın ilk yedi ayında devlet 2.1 mJlyar dolarhk ithalât yaparken, kaçokçıhk sektörü 2.2 milyar dolara ulaşmıştı.. Kaçakçıhk sektOrttnün en büyuk finansman kaynağı ise TMB (Tahtakale Mnrkez Bankası) plyasanın en büyük döviz bankası oldu. IMFnin okonomik istlkrar reçetesi kaçakçılıgi en karlı iş haline getinnlştl. Yapılan (ahmlnlere göre, Ithalâlın 3f4V 1979 yılında kaçak olarak yapılacak. Sanayi keslmi kaçak olarak getlr temedlgi bir kısım malı İse çitt 6deMe yaparak resmi kabui kredili itha lât ile getlrtlyor. 05 Hra karşılıgında çift ödemo llo ithalat yapılırken. 1 dolar 100 TL lıesaplandıiında hor mul devletin resmi jthalat listelori lözelllk lo liberasyon llsteleril fiçlnde yer alıyor.. Döviz kuriarını ayıırlamak önemli blr ikUaat pft»«v««i aletl. Ancak bu ulei Türklye'ye takılmış İMF çen^eli SruKünden iıun anlamıyla ktırman çor man olmuş durumda. Gerçek kur uygulanıyor diye resmi çevrelerln bile anlamaktan ıcuçluk çektigl beş ayn dövîz hesabı tutulmaya başlandı.. (l İthalotta kur garantisl 2 lhracatta vorgi iade&I a Yurt dı çındaki işçilere farkiı kur 4 Yaban cı aeımayeye kur xarantisi 5 Bazi bankalarn düvl/ po/isyonu lutmıı yol Kcnan MORTAN Genişleyen AET ve TÜRKİYE vrupa Kkonomik Topluluğu üikcleri. bir yandan para birli^ini ger çekleşUrorek eski üyoler anutuıdaki ilişklleri yogunlaştırmak ^irişim lerlni surdürüyor, bir ya&dan da, Jn* Milion*. Danimarka ve İıianda'mn ka tılmuHiylo başlayon genişleme eyleml ni. bu key. Akdcnir. ülkelerine yaymak noktasma gelmiş bulunuyor. Al tı Batı Avrupa ülkesi aniKindu ta^Isıyun ekonomik bütünleşme harekoti, büylcce. 1080'lcrtic. Isponya. Porlekiz ve Yunanistanı da kapsayan on iki ulkeye yayılmtş olocak. Sözkonusu üç Akdeniz ülkesinin AETye katılması. Türkiye'nin ekono mik ve politik çtlukiannı doğrudon îleilendiren bir konu. Ekonomik çıkar Innnı llıcilcndiriyor. çünkü, özelliklo Ispnnya ve Yuuoniatân, Toplulu^a. Türkiyo'nin ihraç ürünlerine mkip ınrım urunler Ihraç ediyon bu ürün ler için Tupluluk pazan smırlı oldu ğundan. Türkiyo bu ülkelerden duh:t az tiivtall oldugu sürece, pazar kaybı ile karşılayabilecek. Pazar kaybı. aynı ürOnlcrin ^etirdl^I ihrucat gelirinin bu puzardA ıı/ulması yeni pazar ya raıma fîereğinin ortaya çıkmasj de meW.. Işgücü». ikinci önemli ekonomîk sorunu oluşturuyor. Iler üç Akdeniz fllkesl de Orıakpazar ülkcierine işRÜGÛ Ihnıç cden Güney toplumlannın baaında geüyor. Gerçi bu ülkelcrin nu fus aıtif sorunu yok; Turkiyo çapın dn blr Urizlik sorunu yok. Ne var ki, A r |Yılda 100 milyon dolar dahi vermeye önceki yıJlarda yanaşmayan AET, . önemli politik tavızler beklemeden Türkiye'nin milyar dolarları aşan I kredı ısteğıni karşılar mı? iştrücünün serbest dolaşımı. tam üye lik sıatüsünde bunlann sahip olacuftı *İlk öncelik* İle birliktc. Güncyden Ku zeye yeni bir işçi akjmına yolaçacuk; çünkü Ku/ey'de ücrptli çok daha ı»k. Ktsacası, TürJciye için pa/Rr kaybı işgücü açısından da aüzkonua\x olucak. OrLakpa*/ara ihraç ettigimiz birkaç kalcm sınai ünîn başta pamuk ipligi ilc alabllocegimiz yardım fonUırı da olumsuz yönde etkiienmekten ^eri kalmayacak.. Di^er bîr deyişie, Türkiye'nin her turde döviz geliıi azalmak tehlikeslyle karsıknrşıyn.. I I I lllşkilerin yeni aşamaâinın bellrgin özelli^i, Türkiye'nin. Topluluktan, beş yıi süroyle ilîşkileri dondurmak îs tenıiş olmasi; çünkü, Kaima Protukul çerçevesinde yükümlenmesi perekeıı Uıahhütleri. Türkiyo yerlne eetirocok durumdıı degil. Yaşanun ekonomik krlz. ichalâtı aritırma egilimi yarutu cak yeni taahhüUerîn üstlenmesine olanuk bırakmıyor. Aynca. AET ülke Jeri de kendîlerine düşcn yükümlülükleri yerine geürmek durumunda olmadıklanm bellrtlyor lllşkilerinden durulmam istegi. AET turafından kolayca kaıbui edllecek nltellkte.. &onınları •Ortakpatnr ülkelerinin sorurüart" halîne getireblleoek. Böylece, Türkiye. 12 ülkeyi karşuında bu lacak. Taibii. aynca, Türiclye'yi ilgilendiren her konuda, «red» oyunu kul lanarak engelleme yapabilecek. Oriokpazar'ın ilk genişlemesi Tür kiye îçln daha çok döviz giderlcrini arttırıcı yükumlülükler getirdifA tçin önemli sayılmıştı. Üç Akdeniz ülkesi nin katılmasiyle ortaya çıkan iklncl Roniylome ise. dbviz ^olirlerini azalt muk eğilimi yanında. Türkiyo'nin po litik sonınlrtnnm çözümüne olumsuz yeni bir boyut eklemek tehukcsinl de bîrlikte getiıiyor. Bu îki yönlü oium auz gcllşmc egllimi. ustelik. Türkiye* nin Toplulukla olan illşkilerinin «çok soğuk» oldugu bir dönemdo ortaya çı kacak.. Politik ÖdÜnsüz PoUlik Sornıı Politik sorun ise, sadece Yunonis tan'Ja ilffili: Kıbns ve Ege'deki anlaş mazhklar ^özülmecden önce AETye tam üye oldu&unda. Yunanistnn, bu İkinci belirsln özelllk. Türki>enln borç ertelemesl ve taze para olarak, AETden istadl^i kredinin büyuklüftü. Yılda 100 milyon doları dahi, daha önceki yıllarda vermeyi kabul euneyen AET. önemli politik tavizler iste meden 8 milyar dolar <ibi bir kredi istegine evet der ml?.. NATO. OECD ve AET nezdinde yürütülen kredi istokleri. dönüp dolaşıp. asaâı yukarı hep aynı ülkelere yönelmiyor mu?. Du ülkeler de İMF onayını almamış jir durumda. kredi vermeye hazır olııcaklar mı?» Şimdilik. Türkiye AET ilişklleri nin ffelecegl. bu kredi sorunu etrafında dü^ümlenmiç gö/üküyor. Gülten KAZGAN