Katalog

Cumhuriyel \ ' CUMHURIYET'IN PARASIZ EKİ DÜNYA VE T O R K Î Y E ' D E BlR YIUN DÖKÜMÜ, GÖRÜNOMO VE OLAYLARI I cıgu üzerınde lokvlm c'zolges<ylo bö lunse bile. bir yıl. kendinden öncekilenlen ve sonrakilorden aynlamaz. Zomanı bölmek olası deftiidir. cünku ıantıiu buiurılügiınde toplumun degişimı «tekonujıulur. 0u değişim, süreçlerlo Dlusur, bazan hıalomr, bazan yavaşinr, ıinuı durmar. K 1878, kuşkusuz 1077 île llişkilldir. 1979 du 1970'den koponlamıyacaktır. To(ihyül olayları da bıı nnlayış ıcmde ve toplum bılrmln yasaiarında degerlendlrriumız geıokir. Bizım lcin dun tarüıür. Ya$adrç»mu gunler yoıın ıçın tonh olauohtıı. B'J ocıdan «197«'de dunya ve Türfclye» gecmışe ve gelecege riönük yanlarıylo düşünulmelıdrr Doprusunu söylemek gcrekirse. geccn yıhn dunyasını vo Tüıkiye'csinı elıniıdeki boyullarda hîr ctaıgiyc sığdırmak kolov üeğildır. Cünkü yrryuzu, devrim cagını yeşıyor. Tdttnofojık olanakkırın erışîlmez sanılan doruklara uzondıgı fcır zamanda halkların nyamşı da hızlamyor. Karmaşık ^oruııların ancok can olıcı nokialarıno doçımmeh vc kalın çızıiıü bır loblo oluşturınukla yetınetvilrnz. Bu tablonun blr dünya hcırllası oldugünu soylemek gcreksızdiı. Ve bıı horitonm bo:ı bölgeîeri sıcok, bazı bblgeiârı soğuk ronklcrlo boyannnşlır. Sıcuk kosımlerdfi loplumsal degışımlerııı hızı bozan patlomoicıa donüşmektedir. Kuşkusuz bu caiışnıa ve patlamatarı dederlendirlrken de 1917den oncefci C4 î duşCınmek vcın|b lı^ olur. 1917'den önce de yoryuzünde tarihin carkı dönuyordu. Ama o dönemde ınsonhk, kopıialist egemenliklerın gecerliğindo yoşıyordu. 1917'dekı buyük pmlamayla yeryüzü iklye ayrıfdt ve brr sosyallst dünyü kurııldu. Bu yeni octaktan yeryüzüne yansıyan elkıleri hesaba kaimodan artık tarıln ve gunumüzü anlamak olcnaksız. ID19'da Anodolu'dn baslıyon «kllklal Horbl» bugünkü deyimiyle *Bağınv sızlık sava$ı« i&eto'u«Üçünciı Dünyo»nın labercJsi oldu. 1978 yıiıno vanldığında yoryü?ü horlta&mın sıcak renklerle boyanmış bölgalerine boktığımız zaman. ıcıco gecrnlş en kmmaşjk sorunlarda bilc larihı yapan gücleri lunımakia gucluk cekmıyDruz. Isior polıtlkoda olsun. isier polılikaııın şiddete dönuşiuyü sovoşjarda ol sun, her loplumsal olayda 1917'nln vo 1919'tın yankılarını ve izlenm göTmüK olaâidır. Eğer 1917'nin ve t9l9'un nedenlerini ve nedenfle.Hiklerini iyl kavrayamozGOk güncfsl dunyanın sorıınlannı anlamak da olanaksızlaşır. Elinizda tulluğunur ekinde goruldüğü gıbi Târkiye bugun aünyonın sıcak bölgelerinden birlnde bulunuyor. Zaien jeopolliik açıdan hiç unulıılnıaınası gereken bir konumdoyız. Hem Avrııpa'lıyız, hem Asya'h. Batı'mn brgüılenmelen lctndeyız. Avrupo Konseyı'nin ve NATO'nun (ne denll dışlansak ve horlunsak da) üyeslylz. AET'nin de hem ıçınde, hem dışında sayılırız. CENTO ile İran ve Poklstan kuşağına katılıyoruz. Sovyetlere komşuyuz. Ortadoğu'nun yamacındayız. Oogu Akdenlz'le Ego'de bütün dünyayı llgilondlren KıbriB ve Ege sorunlarmın birlncil ilgilısryiz. 197«l'te dcniz aşın blr cıkarma harekotıyla Kıbrıs'o ayak basmamızdan bu yana ic vo dış olayların ivmesl artmışlır. Bırteşmiş Miiloilor Genel Kurulurıda ve Güvonhk Kon&oyı'ndu sıksık günüemde yer alırız. Oış kapitalızmo bağiınh bır ekonomik düzenin ağırhğı allında ezilıyoruz. Cevremtzde depremler bııtjırını ızlemekledır. 2amamn akışj icinde Pakiâtan ikiye oynimış. Afaaniston'da dsvrımcı bır darbe yapılmış. iran'da halk ayaklanmış, Liıbnan rc sovaşa sürüklenmfştir. Bu calkuntıların yansımaları Türkiyâ'ye carpmaktodır. Dünya'da iletlşim ve ulaştırma arucları gelişiifiinden uzak yerlerdeki dalgalar blle televfzyon, rodyo ve ftosın yoluyla kamuoyunu eıkilemektedlr. Veryüzunün her yanında uyanan loplumların calışmolannı saptayan iki ıtici güc vardır: I I Doha oz sömürü... 2) Daha çok özgürlük. Gercekie bıı ikı isteh bırbırım bütünler vo insanlığm uygariık Ravnşırnına yön vurir. bpyle bır dünyudu Tutkıyc 1978'e yeni blr hükümetle gırmiştı. AP'den kopan ıhmlı sağcılario yurııimc arganını oluşturan CHP'nin blr yıl rçinde ncreden nereyo gciublldiği gercek bir araştırma konusudıır. Cok kötü koşııllarda kabmesinf kuran Ecevit'in 1978 yıhnı kanlı Maraş olaylnrıyla knpatmoeı da yolnız kondi ausından deflil. Türkıyc bakımındon bır talihsizliktır. 1923'tn kunılan vc Anayasa'sına *>Loyik Cumhurlvet».kurolını yazon bır devlette yarını yıızyıl eonra mezhep ayrıtığından yoraılîinura\ «KatHamG» qiri«ebJlecek qüclerın varlı^jı ustunde dü^ünüleoek vurguluyor. bir aftır sorunu 1878'in başında Ecevît yönetiml. yılda A milyar dolar dolayında dış tlcarei acJflit 5 mllyor doJar yakın süreli borc ve 10 mîlyar doları aşkın dış borcla bolokia bir ülkonin yoneliminl üstlenrnişti. İşin iîötüsü bu «70 sente muhtaç» ulkenin cöziımlenmomiş bıiyuk dış sorunları da vardı. Batı'da «Ooğu'nun hosta atfomı» slmgesı ycniden yaratılmıştı. Türkıye bu koşullor icinde 1978 yıhnı eekf borçîaıını erieiomek. yeniden borc bulmak. enflosyonu ve anarçlyi durdurmak lcin cabalamoklo aecirmıştir. Ne var k\ Turkıye'nin bunalımını dünyadan soyutlamak da olası değildlr. Yanm yıjzyıl uncekl atıhmlorıyla coğdaş uygorljğa katkıda bulunan Türkıye. bu* yün dışo baüımlı kapıtalizmin bunalıniındo tanhsel gîdişo fars düşen bir du/enin aviRinda kıvranmaktadır. 1978 yılı bu yoğun bunolımı vurguİPniükıadır Sisli ve afacad artam 12 ayac oydınlığa kavuşamomışLır. • «1978> Bokif» İlhun SELÇUK