Katalog

1 . . yılı boçınüa iklldara gelen M / H Ecevit Hbkümetl dış polltlka v r "^ olanında Kıso ve uzun dönemli aorunlarla karşı karşıya Ml. Ayrıca, kna dönemlı sorunlon artıran, uzun dönemli sorunlann cozumOnu güçleçtiren blr ekonomık çıkmaz da MC'den Jcalon mlroslor urasındaydı. Kıso vadoli sorunlar, Kıbra konusu ABD'nın uygulaciığı sıloh ambargosu. AET Ife blr turtü rayına oluriulamoyan ılişkiler. Yunonisian ile Ege'nln hava satıasım. kıta satumlıfiını. karasularını. adaların sllahlandınlmosını ve Ktbrıs'ı kopsayon anlaşmozlık ve genol olorak vatfesl coktan gelmış, ödenme olanaklon bugün lcin var olmayan borçlar lle sonradan t o » pora dkye odlandtrılacak dövlz geıeksınimk idı. Uzun vodtfi sorunlar CHP'nin programında olup. blr bölümü de Hukümet progrununda yur alan yeni kovfomlar; lürk dış pjlmkasında ulusai çıkarlora v&ıllmek ı&t^n«»n öncelık komşularla da* fta yakın ılışkjler, ucuncu dunyoya yak* krçmak, eosyallst toloku acıimak, savunma strateıisıni ulusol gereksinimier dofirulLusunda, yeniden gözden geçlrmek ve deiuniın getlrdiOi olumlu ortam lle birlîkitf yeni yönelıçlerin saglayacoOı olanakJarla genış kapsamlı blr dış polltlkayı ve boyle bır ginçimln geıirecefil ekonomık yararlan eide eimek, 1978 yılı başlorı bu ikl sorunun çeHffclleri, blrblrlerî üzerindekl olkı ve tepkılerı ıglnde gecıi. Zaman ılerledllcce önceliğln. ki8a donemli eorunlara veriMiğ\ ve yeni. kavramlann sözünün edtlmedlty gârülüyondu: Dış litikada ilerleme var mıydı?M 1 ' • •' ^''^^^^^"^•^•^^^••^^^^^^•^•^^^^^^^^^•M ABD için önemli 3 üs, geçici statüyle açıldı AWACS'a katılmayı Aııkara uysalhkla kabul etti I Türk » Amerik&n iligkikrii Yıhn ve yeni hükumetın Hk güntarlnde. Ankoro'ya gelen ABD Dışlplerl Bokonı Cyrufl Vance Türk Yönetlcilerinln dedlşlk blr dll kuHandıktarım gördu. Ankora gârüçmeleri sırasında. Türk yeıkllîler Kıbrıs konusunda yeni adımlar atmaya ftazır olduMannı belll edıyorlardt» oma istekler konusunda da blraz daha karaıit ve ınce eleyip stk dokuyacak blr hava lcfnde goruniıyorlardı. Nitekım OışIşlerl Bakanı Gündüz ukcün. Amerlkan ellai ombargosunun kolkması halindeblle Cafilayangll Kleelnger arasında imzalaııon Savunma ve IşblrllOI AnlaşmaBinın olomatlk olarak yürürlüge giremeyeceğlnl behrtlyordu. Ankara. NATO'ya katkısının dOzeylnln ambargayo bağlı ddujjunu da kestnllkle blMlriyordu. Ankara'nın Vtfashlngion'a g&rüfterinl bu tonda blldırmeslnin yanraıra Kuzey 4comşusu lle daha yokın IHçkltari gellştlrme cobalan da gâzden kacmıyordu. Amerıkan siloh ambargoeu eylul oyindo kalktıflında lee Ankaro'nın tutumu. taze paro foulmadakl güclüklerln de elklelyle deflişmlçll ve CHP aflırlıklı Hükümei. büyük btr hızla Amertko îçin yaşaıneal öneml otan üc üeeO, ywil toir anlaşma imzalanmasınt ve bunun yaea» ma organlanndon gecmeelni bi(e beklemeden. geçtai Btaıüyie açıyordu. 1976 yılının ılk dokuz ayı lclnde Ankaro NATO îMşkılerlnde en önemli sorun amborgo kJK Ankaro bu sorunun c6zülmemesi lıallnde. hoMı olarak. NATO'ya kotkısını yenkfen gözden gec*recefllnl ileri süröyordu. CHP afltrlıklı Hükümetın Iktidarının Ilk aylan tçerteiruto yeni ulueal savunma kavromından cokca sözedlimesl de. Kuzey Attontlk itttfakı yetkîlllerlnt lyice tedlrgln ediyonlu. Hele hele. Bülent EcevU'ln Moskovo gezlel ve bu arada Türkiye'nln Sovyellerl esklsi kadar büyük blr tehllke olorak görmedîğ\n\ acıMamaeı kuşkuları daha da arlırmif görünüyondu. Mayıs ayındo. Waehlnoion'da yapılan NATO Dorufluno kotılan Ecevlt. 6r Yeni kavramlar unutuldu gül hükkındaki düşüncelerlnl detanı doğruUu8unda dile getlrdlkten sonro, ambargo kaikmasa blle oriaklıktan ayrrifnayacagıııı söyluyordu. Beyaz Saray'ın da otkislyle ABD kamuoyuna etklleyıcl blr blçlmde 8unulan bu gezinin ambargonun kalkmasma yardımcı oldüflu gözden koçmadı. Ecevlt bu dorukta Sovyet tehdldinln devam eitlfil yotundakl gele* neksel ktişoleşmiç blldiıiyl de (mzalayacaktı. I I I J ı NATO 78 zkveelnden Mr görOnüm Kıiffc Sıkı tlcari ve ekonomlk Işblril&i konusundakl glrîşlmler kücümsenmeyecek. oma ne derecede gercekleşeceOI do başlangıçtan kolayhkla kestlrflemeyecek bayutlara ulaşırken törneflln Sovyeller'den mal karşılıflı 3 mllyon ton pelrol aUnması vb). polltlk olandakı yakınlaşmada Ankaro cok dlkkalli davranıyordu. Ecevil'in Moslsova gezlsinde imzaladığı siyasal belgenin çok dar kapsamlı. cok ceklngon olması ve Baçbakanin dlplamatik gelenekler lcknde gerekli otmadıği halde, daha gezlsi sırasında Carter'a meso| yollaması. pollllk yokınlaşmada Ankora'nın ne denlJ çeklngen olduflunun ocık konıtlon olarak görülebllJr. ulu bakiftar... olarak ortoya cıkan NATO icindeki sürlüşme 1978 yılında do sürdü. Ege Hava Sahası ve kıia sahanlığı konusundo Ikj taraf arasında sürdîirulen gorüşmelerde. anemH bir ilerlema sofllanamadı. Türk Yunan illşkilftrînin bizce en önemli sorununu oluşıuran kıto sahanlıOı anlaşmazlıOındo en büyük umut ışıjjı yıhn sonunda Aılna'dan deflll de Lahey'den geidı. Uahey Uluslarorası Yuksek Adalet Divanı konuyu cözmesl icln kendıslne başvuran Yunanlstan'ın Istefllnı daha sorunun özüne Inmeden, olayo bokmayo yetkill olmadıdını geri cevirerpk. Ege Kna Sahanlığı anlaymazlıOınrn tiukuksal olmaktan cok styasal niiellk taşıdıfiını lletı süren Türklya'nln görüşüne yaklnçtı, Mart ayında Montraux'de gercekleşen Tıirk Yunan doruflu Ecevlt polltikası İcln blr başarı olarak kabul edllebllir. Herşeydon önce, bu dorugun ambargoyu kaldırmayj omaclayon Hukumetin bu Jstefli yolunda olumlu katkılar saflladı(tı yadsınamoz. Öte yanaan böyle blr karşriaşma, sorunlonn karşılıklı görüşmefer yoluyla cözülmesl olasılıflma canlılık kazandırdı. Yıl sonuna doOru, Ankara'nın Allna'nın NATO'nun askeri kanadma dönuşü İCln. ıkl Olke arosmdakl Ege sorunlanmn cftzümünü ön koşul olarok llerl eürmesl, Türk Yunan anlaşmazlıfimın dogrudan blr NATO sorununa dönâymeslne ve Kuzey Atlantik itllhakı ülkelerînln. büyük ekonomlk güçtüMer lclnde otduflunu bJIdrkferi ortaklan TürkEyeVe baekı yapmalarına neden oldu. Sorun biter nü? Eylül ayında, amborgonun kalkması lle blrllkta. lurktye NA1O lllşkilerinde büyük sorunun kendliiflınden btıecefll sanılıyordu. Ne var kl. kna dönemll eorunlanndon savunmoyla llglll otamnı çözmüş olan Ankara. bu kez ekonomlk sorundo beklenen gellşmelerln olmamaeı yüzunden, NATO'nun o gune dok yoinızca lâfto kalmtş olan 2. maddeelne büyök blr önem vermeye ve Ecevli'ln Washington'da da ilert sürdüflü savunma lle ekonomlnln aynlmaz blr bütun oluşturdufiu savına dayanarak. bu sorunu ön plana çıkartyordu. 8 u hava îoerlslnde aralık oyında Brüksel'do yapılan NATO sonbahar loplantısında Türklye AWACS'a kalılmayı büyük blr uysalhkla kabul edlyor ve ou erken uyan stsleml Içln Konya'da yeni blr us vereoefilnl de actfdıyordu. Kalkınca ne oUu? Üçüncü Dünya Türklye Üçüncü Dünya ve bu arada. sosyallsi blok dışındaki komşulorla lllşktler konusunda sosyallst ülkelerle lllşkller alanındaklne benzer blr gelişmeye tanık oluyoruz. Dış polllikamızın uzun döneme dönıîk amaclanndan blrl olan ve özellikle ücuncü dünya Ülkelertyle Hrşkllerlmlzde blr köprü rolünü oynayablleoek «Yeni ekonoinlk dfiıen» kavramı da. aflustos oyında Dışlşleri Bakonlığınm oncülüğünde Isianbul'do düzenlenen uluslararosı konferanstan şonro hlç defiılse blr süre icln rafa kaldınlmıştı. Türk Yunan lllçkiler! 1978 yılındo da tüm alanlonta önemlni korudu. Yunantstan'tn Ege Denlzlnl bır ic denlz gören düşüncesins korşı Türklye'nrn kendl haklarının da tanınmasını amaçlayan davranışı, Atlno'nın Ege Hava Sahasını tüm kendl konlrolunda tutma cabaları karşısında yillarca sonra uyanmış Ankora'dakl yeni ikUdarın haklı bir cözüme ulaşma cabaları, Ktbrıs konusundaki karşıi görüşler amborgo Ozerindekl lere yöndekf girlşimler. lüm sorunların blrlklml NATÜ Sovyeder... Ecevlt Iktidarının blr yılında Sovyeller BlrllAI ve öbür sosyalisf ülkelerle »işkHer 1978 polltikasıoın kısa ve uzun dönemll amaclannın Iklslne de yanıt getirmeye calt^an blr dofirulhı icine oturiulmuştu. €cevirin. Mo&kova. Sotyo ve Bükreç gezllerini bu boyutlar lclnde ele aldıflımızda, birinci amaca yönelik çaboların oflırlık kazondıOını Iklncllerln ise gudük kaldıftını göriîyonız. Yunanistan AIiSİBMEN