Katalog

SAYFA24 78*E «dufuk dolar düşü nce saldırıya geçti etrol ihroc Eden Ülkeler Örgütü OPEC'ten petrol Ithal eden tüm ülkelere gecen yılın son günlerınde yeni blr «yıl sonu armagam» geldl: Peırole % 14,5luk zam. Yıllardır OPEC'i deneiımleri alnndo bulundurabllmiş Balıh sanoy! ülkelerlnde t>u zom oranı sofiuk duş etklsi yaptı. OPEC kurulduğundon bu yona. dana dofirusu orgütün pelrolü «sîloh» olarok kullanmaya başladifiından berı llk kez ABD ve Bolılı rrütteflkleri. OPEC'in ılımlı büyüklerî Gzerlnde yeterlnce etkill olamıyor ve doların 1978 yılı icin de sürekli defter kaybedişînln de katkısıyla zam oranı bellrlenlrken, OPEC'ln radikallerinln isteklen ağır basıyordu. İKİ GÖRÜŞ OPEC lclnda Llbya, trak ve Cezayir1In başını coktiftl radikal kanat bu yıl petrol flyatiarının % 25 oranında artırılma^ı Istemfyle ortaya cıkmtştır. Suudl Arablsinn ve İran glbî ülkeler lae «Washlngtonun SesUni yansıtorak, petrol flyatlarının % 5 ile 10 orasında arttrılmasının yeterli olacağı göruşündeydiler. Bu Istemler bu yıla deftîn gecmiçte de her yıl bozuk bır plak glbi aynı oranlar. aynı gerekceIsrle lekrarlanır. ancak jş karar aşamasına geldiğlnde OPEC'ln en büyük petrol ülkelerlnin ABD ile olan «ııkı dostluldarı» meyvelerlnl verir ve hiç bir zaman zam uıam % 10'un üzerine cıkmozdı. Hatto OPEC ıçlndekl bu «Iklllkk bir ora örgütün dafiılnrası aşamaeına dek ulaçocak Izlenlmini vermts. örgütün Lkill flyat uygulamasına gldeoeğlnden sık sık söz eclillr olmuştu. CIKARUUII KORUMAK Zaıen OPEC kuruldufiundan bu yanc hicbir zaman gercek gucü oranında etkill olamadı. OPEC «ham petrol flyatlannı sık sık dikşOren uluılararası petral firicetlerine karşı cıkariarını korumak amacıyla» sosyalist blok dışındaki S petrol ürellclsi ülke (Suudi Arablstan. İran. Kuveyt. Irak ve Venezuela) torafındon 1060 yıhnda kuruldu. Kuruluşu îzleyen yıllarda Kalar. Libya, Cezaylr, Endonezya, Nljerya, Ekvatof, Blrleşîk Arap Emlrlikieri ve Gabon'un kaiılmasıylo örgütün üye eayısı 13'e yükseldt. Kurulduflu 1960'tan Itlboren zaman zaman toplantılar yaporak petrol flyatlanm ve örgüt olarak eN klnliğlni arttınna yönünde Ur dizi karar almasına raOmen OPEC. 1973 Ortodoğu Savaşı sona erlnceye dek Batı'yı telu$landırocak blr davranışta bulunamadı. YENİ 8İLAH 1073 Arap İsrail savafinın ardından OPEC ülkelorl petrolO silAh olarak kullanıraya baçladılar ve 1.5 yıl gibi kısa bir süre lcinde petrol fiyatları % 560 oronında artlı. Bu hızlı artış, Batılı ülkeler ekonomllerlm alt üst etli ve dünya konjonkıüründe önemli deOişimlere yoiaçtı. 1973'len bu yona da OPEC ülkelerînln lıcr yıl sona ererken toplanarok petrol fivatlarını orttırmaları gelenek halîne geldı. Ama büyük devlellerin her atandaki ctkınliflinin yansımolan burada da kenalnî gösterdl ve dünya petrol ünetlmlnln % 75'ıni gerçekloçtiren OPEC. petrol fl* yatlarını sürekli arttırmasına rofimen gene de gercek güeünü ortaya koyamadı, ve bu yıla dek tüm kararlar ABD'den gelan liftjliılar do0ruJtusunda. örgütün en büyük petrol urotlcllerlnin isteklerl cerceveslnde alındı. 8 OPEC VE PETROL YIL ZAMLAR 19701973 4k0E 1973 lEkîm) »74 (Ocakl VABÎL BAŞINA aıtturüdı %100 : 1L80 dolar 3.60 dolar 9.41 dolar 1D77 locaki %s%ıo 1LB612.70 dular iO78CAralık) kodemell olarak % H ^ I97B lOcak) 1979 zamhn %5 %&B l&M dolar 1979 (Temmuz) %SL3 14.16 dolar iflTO (Eklm) %2^ 14.10 dolar 1079 (NİBttn) 13J3 dolar