Katalog

CHE GIİVARA'MN GIMUGU • GIİCEL BIR OYKl iü vudisinde öldürülen gcrilla Che Guevara'nın günlüğünü bugün açık arttırmada satmayı planlıyor. Guevara'nın sırt çantasında bulunan günlük, Bolivya Hükümeti tarafından askeri sır sayılmış ve uzun süre başkent La Paz'daki Başkomutanlığın kasasında saklanmıştı. Fakat uluslararası örgütler, Guevara'nın anılarının devlet sırrı olarak kalmasına izin vermediler. Günlük, Bolivya'dan çıkarılarak (am 20 dile çevrildi. Bugün de Bolivya Hükümeti'nin itirazlarına rağmen açık arttırma hazırhkları sürdürülüyor. Giinlükte Guevara, Bolivya'nın güneydoğusunda verdiği devrim mücadelcsi sırasında yaşadığı olayları dile getiriyor. Zamanın Bolivya lçişleri Bakanı Anlonio Arguedas, bu günlüğün fotokopilerini çeken ve daha sonra aslını yurt dışına çıkaranın CIA olduğunu söylüyor. Arguedas, geçen ay basına yaptığı açıklamada, Fidel Castro'ya ulaştırdığı fotokopileri de ClA'dan edindiğini ısrarla tekrarladı. Arguedas, günlüğün fotokopilerini Havana'ya yollamakla kalmanuş, Guevara'nın Uzerinde bulunduğunu kanıtlamak için, gerillanın cesedinden kestiği iki elini de Caslro'ya yollamış. Guevara'nın günlüğünün orijinal metni Alman malı kırmızı küçük bir ajandada bulunuyor. Ajanda, bir ayakkabı kutusuna yerleştirilip La Paz'daki kasaya konmuş, üstüne iki kilit vurulmuş. Bugün de Sothcby'de sıkı guvenlik önlemleri altında muhafaza ediliyor. Binada bu günlüğün dışmda, Guevara'nın silah arkadaşlan ile ilgili notları ve Harry Villegas adlı bir Kübalı devrimcinin anıları da saklanıyor. Günlüklerin yayınlanması için gerekli zaman aşımının gerçekleştiği bildiriliyor. Fransız Lc Malin Gazetesi'nin bir muhabiri, Ingiltcre'nin ünlü açık arttırma bürosuna kabul edildi ve daha sonra da Sotheby'deki binanın demir kapılarını aralayıp gunlüğü okumayı başardı. Le Matin muhabirinin anlattığına göre, sıkı guvenlik önlemleri altında korunan salonun ortasında kadife kaplı bir masa var; Che'nin iki günlüğü yan yana, masanın Uzerinde. Günlüğün üst kısmında Teğmen Gary Prado'ya ait olduğu sanılan bir yazı: "8 Ekim 1967. Sırt çantasında bulunan bu günlük, 7 Kasım 196631 Kkim 1967 tarihleri arasında tutulmuştur". Fakat, Che Guevara'nın sadece 6 Kasım31 Aralık 1966 arasında günlük tuttuğu, doğruluğu genellikle kabul edilen bir iddia. Şimdi ortadaki günlüklerde, 1 Ocak 1967'den sonraki döneme ait notlar da bulunuyor. Bu durumda, günlüğün 1 ocaktan sonraki bölümünUn sahte olması olası. Günlüğün lngiîizce baskısında, ilk onbeş sayfanın yayınlanmamış olmasından, bu kısmın Bolivya Hükümeti'nçe devlet sırrı olarak görülen bilgileri kapsadığı sonucu çıkanlabilir. Bu kısımda Guevara, Bolivya'da oıdıı tarafından pusuya düşürülüp esir alındıktan sonra, öldürülmcden önce, Fidel Caslro'ya Bolivyalı işçilere ve basına ulaştırr.iak istediği mesajlara yer vermiş. Günlüğün ilk sayfalarından, Guevara ile Bolivya Komünist Partisi arasındaki ilişkilerin olabilecek en kötü düzeyde bulunduğu anlaşıhyor. Parti Genel Sekreteri Mario Monge, gerilk: hareketinin öncüsü olmak istiyordtı. Guevara, Bolivya'nın, bütün Latitı Aınerike'yı kapsayacak bir gerilla harcketinin sadece ilk halkası olduğu görüşündeydi. Gutvara'ya göre, Latin Amerika'nın bağımsızlığ: tamamen gerçekleştirildikten sonra, And Dağları, bu kıtanın "Sierra Maestra"sı haline gelecekti. Monge'nin hiyerarşik bir düzen içinde işleyen kafası ise, rütbes; nedeniyle liderliği kendisinin alması gerektiği sonucuna vardırıyordu onu. Orduyla gerillalar arasınşirÎ ngıltere'nin Mayfair bolgesinde bir Yuket, 8 Ekim 1967'deBolıvya'nınDel "Komünist Parti Sekreteri artık bir düşman da çatışmalar başlamadan önce Ulkenin güneyindeki Nacahuaza kentinde görüştüklerinde, Monge, Che Guevara'yla bu şekilde konuşmuştu. 1966 yılında Bolivya'ya ı;izlice girişinden bir ay sonra, Guevara, Monge ile ilk kez temasa geçti. Daha ilk görilşmelerinde anlaşmazlıkları belirdi. Guevara bunun üzerine Fidel Castro'ya şu mesajı gönderdi: "Siil: (Castro'nun kod adı) görüşme yerine geldi. Stanislas (Monge'nin kod adı) komutayı bana bırakmak için iiç koşul öne sürdü: 1. Parti yönetimine karışmamam, 2. Gerilla savaşı Bolivya topraklannda geçtigi müddetçe sadece gerçek bir gerilla lideri gibi davranmam, 3. Biitün Latin Amerikn ülkelerini dolaşıp komünist partileri ba£ımsızlık savaşını desteklemeleri için ikna etmem. Kendisine birinci ve tiçüıuii maddelerin beni ilgilendirmedigini, ikinci maddenin ise tamamen ters geldigini bilditdim. Ardından, Bolivyalı maden isçileriyle ilişkiye geç Che, 23 Ocak 1967 Castro'ya yazıyor: tim. Topu topu sekiz kişiyle. Onlar, Bolivya ormanlarında kalıp kumandamı kabul edeceklerini bildirdiler. Stanislas ise, bana 8 Ocak 1967'de Bolivya Komünist Partisi 'nden istifa edecegini söyledikten sonra çok üzgiin olarak aynldı. Sonraki tesebbüsler: Bolivyalı maden işcilerinin liderleriyle ve komünist bir doktor olan Rhea ile görüşme. Bir bagımsızlık cephesinin kurulması. Daha sonra da on Bolivyalı gerillayla görüşme. Şimdilik hareketin temellerini saglam bir şekllde oluşturmakU yetiniyonız. Moralimiz lyi. Zafer ya da öliim. Ramon. (Guevara'nın kod adı.)" Bu satırlardan Guevara'nın, Monge ile ne derece zıtlaştığını anlamak mümkün. Bilinmeyen, Guevara'nın Monge'yi, en az o dönemdeki Bolivya Devlet Başkanı Barrientos kadar tehlikeli bir düşman olarak gördüğü. Komünist Parti, gerillaları pusuya düşüruyor, Bolivya ordusu da öldürüyordu. Guevara'nın günlüğü, Castro'nun, silah arkadaşı ile Komünist Parti arasındaki hoş nutsuzluğu gıdermek için imkânsızı bile denediğini açıklığa kavuşturuyor. Monge ile Guevara arasındaki ilk anlaşmazlıklar belirdiğinde Castro, BKP'nin merkez komite Uyelerinden Jorge Kolle Cueto (Che defterinde ondan bazen Kolly diye söz ediyor) ve Bolivya Maden lşçileri Sendikası Sekreteri Simon Reyes'i acilen Havana'ya davet etmişti. 11 Ocak 1%7'de Guevara, Havana'dan 28 diye numaraladığı bir mesaj aldı. Mesaj şöyle ba$lıyordu: "F.kmek dilimi (Castro); Simon Reyes ile genel çıkarlar konusunda görüştü. Neyin söz konusu oldugu kendisine tam olarak anlatılmadıgı halde, bize yardım etmeyi kabul etti. Bize çok saglam Amerikan botları saglama olanagı bulunuyor. Acil durumda onu htmen haberdar edebiliriz. Stanislas'la görüşme haberlerini bekleyelim." 23 ocakta Guevara, Castro'ya şu mesajı yolladı: "Stanislas artık bir düşman. Bizimle temasa ((eçecek olan üç kişiyi ele verdi ve aramıza bir casus sokmayı denedi. Artık grubumuzda sadece üç Bolivyalı gerilla var." Castro, bu mesaja rağmen gerilla hareketinin Bolivya'ya tamamen yabancılaşmasını önlemek amacıyla Komünist Parti ile görüşmelerin kesilmemesinden yanaydı. Orduyla ilk çatışmalardan sonra Bolivya Hükümeti gerilla hareketini "saldırgan bir dış güç" ilan etti. Guevara'nın açık arttırmaya çıkarılan günlüklerinin ilk bölünıü, onun Bolivya Komünist Partisi ile derin çatışmalarmı ortaya koyuyor. Castrq, 29 numaralı mesajında şunları bildiriyordu: "Simon Reyes burada, Kolly'yi de bekliyoruz. Nasıl tavır nldıklarını dikkatle gözdvn geçirelim. Onlara karşı katı ve aktif davranalım. Süt." Bu mesajdan hemen sonra, Havana'dan Guevara'ya, KollySimon görüşmesinin gerçekleştiği haberi geldi. Kolly, Monge'nin ülke çapında eylemlerden yana olduğunu söylüyordu. Kolly'ye göre ise, gerilla operasyonunun sınırlannı çizınek bir hataydı. Operasyona katılmak için Guevara ile görüşmek istiyordu ve Havana'yı hemen terkediyordu. I Bolıvya'daki sendika yöneticilerinin en güçlülerinden biri olan Juan Lechin, bu koşullar altında Bolivya siyasi sahnesinde çok önemli bir kişilik olarak belirdi. Castro, Che'ye yazdığı mesaj da, "Lechin ayın 15'inde geliyor. Gerillalan egitmek ve mali bakımdan yardım etmek istiyor. Görüşmcnin sonucunu bekleyelim," diyor. Guevara bazı mcsajları numaralamamış. Sotheby'deki bilirkişilere bakılırsa, Guevara'nın bazı sayfaların Uzerine yeşil mürekkeple yazdığı Romen rakamları, aynı zamanda mesajların tarihini de belirtiyor. Mesajlardan birindc Castro, Guevara'ya şunları bildiriyor: "Lechin yanımızda. Ona gerilla hareketinin stratejik yayılma alanını ve senin komııta edişinin nedenlerini anlattık... (Burada bir rümle eksik. Guevara'nın radyo alıcısıyla mesajı tam olarak alamadıgı tahmin ediliyor). Lechin çok coşkulu görünüyor. Bize asker yardıını yapacak ve destek toplamak için kamuya bildiriler yayınlayacak. 20 gün içinde gizlice Bolivya'ya girecek. Onunla nasıl temasa geçecegini bildirecegiz." Castro artık KomUnist Parti ile gerilla hareketini uzlaştırma denemelerinden vazgeçmiştir. 18 mayısta orduyla gcrilla arasında çatışmalar iyice kızıştığında da Guevara kopuşun önlenemez hale geldigini CHE'NİN YAZISI Guevara'nın günlüklerini tuttuğu ajandanm bir sayfası. Bazı yazar, düşünür ve devlet adamlanyla bazı eserleri buraya not edilmiş: Paul RivetAmerikalıların Kökenleri, Charles de GaulleSavaf Anıları, IVinston ChurchillAmlar, HegelAklm Fenomenolojlsi, DiderotRameau'nun Yeğenl, TroçkiSürekliDevrim, Margarita Alexander MarshBiz, Bolivya Bankerleri. Che bu kttaplan yanına istemiş olmalı.