Katalog

SİYASET84 in Halk Cumhuriyeti'nde tngilizce olarak yayımlanan 'China Daily'ye bir likanlının gönderdiği mektup oldukça acıklı bir öykuyu dile getiriyor. Delikanh, sigara tiryakisi babasına, sıgaraya harcadığı parayla aılcsı ıçın daha çok süt ve yıımurta alabıleceğini her hatırlattığında suratına bir tokat yediğini ve babasının, "Sigarayı süt ve yumurtaya tercih ederim!" diye bağırmaya başladığını anlatıyor. Sonunda baba akciğer kanserinden ölüm döşeğine uzanmış. Bu duruma geldiktcn sonra yaptıklarından pişman, gözlerinde yaşlar, ailcsıne kcndısini affelmeleri için yalvarmaya başlamiş. Gazeteye mektup yollayan genç, satırlarını, "İJIkede hâlâ baca gibi sigara dumanı tiiten, bu şekilde havayı da kirleten pek çok insan var," dıye tamamlıyor. "Bence artık birleşerek sigara tuketimine ve hava kirliliğine karşı savaşmamızın zamanı geldi. Yoksa babam gibi pek çok insan ölecek ve hepimiz çok acı çekecegiz." Çin gazetelerinde yazı işlerine gelen her mektup, özellikle de bu sigara tiryakisi baba ile ailesinin öyküsunü dile getiren örnek gibileri rastgele yayımlanmıyor. Mektuplar politiksosyal sorunlara değinme açısından seçiliyor. Bu sigara tıryakisinin ola 11 En kalabalık ülke En çok sigara içen ulus Çinliler sigaradan kıırtıılıııa mücadelesinde Bir de dernek de bulunduğu tıyatro, sıncma, kütüphane, hastane, otobüs gibi yerlerde sigara yasaklandı, bedava sigara dağıtımı kısıtlandı ve sigara fabrikalarının birçoğunda az nıkotinli sigaralaı uretilmeye başlandı. Bu arada, bir de Sigara ve Sağlık Uerneğı kuruldu. Doktorların yönettığı, sağlık, maliye, tarım ve sanayı bakanlıklarının destekledıği dernek, sigara tiryakılcrinin bu alışkanlıktan gonüllü olarak va7geçmeleri için kampanyalar ha/ırlıyor. Sigaraya karşı seminerler, slayt gösterileri, duvar afışleri, posterler hazırlamyor. Dernek ayrıca tiryakilerin sıgarayı bırakırken zorluk çekmemelerıni sağlama amacıyla ö/.el yenı çay türleri ve sakızların reklamını yapıyor, kulakmcmesı akupunkturu gibi "iyileştirme" yöntemleri kullanan klinikler açıyor Çin Halk Cumhuriyeti'nde bir "ulusal alışkanlık" durumundaki sigara tiryakiligine karşı hükümet savaş açtı. Gazetelerde insanları sigaradan soğutmaya yönelik yazılar çıkıyor, aynı amaçlı gösteriler hazırlamyor, klinikler kuruluyor. yındaki mesaj açık: Hukümet sigara sorunu ve bununla bağlantılı sağlık sorunlarıyla ilgileniyor demek bu. China Daily'deki mektup, son zamanlarda atılan başka adımlarla birlikte, Çinlilerin "ulusal alışkanlıgı"nı körletmek için başlatılan resmi kampanyanın açılış salvosu. Zor bir savaş Sigaraya karşı kampanyanın sonuçlan, başarı dcrecesı henüz belli değil. Kampanyacılar oldukça zor bir savaşın ıçındeler. Sigara ıçmek, pek çok Çınlının gündelık yaşamında önemh yer tutuyor. Pek çok Çınli atlet ve sanatçı, ülkenin üst duzeydeki liderleri gıbı sigara tiryakisi. Deng Xiaoping, en tanınmış tiryakilerden. Kendisi de, yerlere tükUrmek dışında en buyük yanhşının sigara tutkusu olduğunu söylüyor. Deng, yeni kampanyaları desteklemek ıçın başkalarının yanında sigara ıçmemeye çalıştı anıa, "Halkın Giınlüğü" ga/etesinde önde gelen işadamlarından Y.K. Pao ile konuşurken elinde sigarayla bir fotoğrafı çıkınca bu çabaları boşa gittı. Başka bir sorun, yaşamın son derece tekdüze olduğu bir toplumda sigaranın bir anlamda "kitlelerin afyonu" rolü de oynaması. Bazı araştırmalara göre, Çin'de en çok sigara içenler, zaten eğlencelerı çok az olan kentlilerden daha da sıkıcı bir vaşam süren köylııler. Çinliler arasında, "Kolu bir ahşkunlık, ama sahip oldugumuz birimi birkaç zevkten biri, göruşünun hâkım olduğu kabul edılıyor. Dünya birincisi Çınliler bııgıın dünyanın en çok sigara içen ıılusu. I milyarlık nufusa sahip Çin'de her 4 kişiden biri sigara içiyor. Devletin sigara fabrikaları geçen yıl 911 milyar sigaru üretmışler. Yani sigara ıçen her kışı başına 3 bin 600 sigara. Püro ya da pipo yaygın değil. Ülkenin 140 sigara fabrikası 1000 değişık türde sigara üretiyor. Bunların fiyatları çok farklı. En ucuzuyla en pahalısının fiyatları aşağı yukan l'e 12'lik bir oran oluşturuvor. En pahalı sigaraların bir paketi, ortalama bir ışçının gundeliğının yarısı fiyatına. Bırçok ülkedc zorunlu kabul cdılmış olan, sigara paketlerinin üzerine "sağlığa /ararlıdır" ibaresinin konması türünden uygulamalar Çin'de yok. Sigara satışlarından elde edilen yıllık gelır 5 milyar dolara (1 trilyon 800900 milyar TL.) ulaşıyor. Bu rakam Çin'deki sigara tükctımının gcrçek boyutlarını vermiyor, çünkü köylülerin onemli bölumü kendı yetiştirdikleri tütünlerden sarma sigara imal edip içiyor. Bütün bu manzara kısaca, "sigara dumanlan ortasında bir ulus" diye tasvir edi lebilır. Durumun böyle olması için uygun ortanı da aslında alışılagelmiş pek çok uygulamayla besleniyordu. örneğin yeni karşı kanpanyanın başlatılmasından önce, Çin Hava Yolları uçaklarında sigara parasız Hükümet tutarlı değil Hukümet sigaraya karşı mücadeleci tutumunda tutarlı davranamıyor. Daha birkaç hafta önce, sigaraya karşı kaınpanya en üst düzeyde sürdurülürken, Çınlı yetkıliler ABD'nin güneydoğusundakı Xıamen'de bir ortak tesıs kurmak ıçın anlaşma imzaladılar. tşletme 1985 ekımınde tamamlanacak, üçte ikisi yurt içınde tuketilmek üzere yılda 1,5 milyar sigara uretecek. Fabrika Müduru, "Hukümet sigara içmeyi desteklemijor, ama gundelik yaşamda sigara vazgeçilmez," dıyor. Araştırmalar, sağlıkla ilgılı tum uyarılara ve aıle baskllarına rağmen gençlerin sigarayı bırakmakta büyüklerden daha a? istekli olduklarını gösteriyor. Sigara ve Sağlık Derneği, genç tiryakilere yönelik olarak, sigara ıçmenin zararlarından biıinin de sperm hücrelerının şeklının bozulması olduğunu öne süren bir ya/ı yayınladı. Yazının etkilı olması beklenıyordu. Bir ılgıli, "Birçok insan," diyordu, 'Sigaranın kansere yol açacagını solediginizde bu alışkanlıklanndan vazgeçmeyi duşunınez. Ama kısır kalabileceklerini soylerseniz iş degişir." Sonuç olarak, dünyanın en kalabalık ulkesini en çok sigara dumanı ürcten ulus olmaktan kurtarma çabaları Çin sosyal hayatının ayrılmaz parçası haline geliyor. Genç Çinli, ulkesindeki 250 milyon tiryakiden biri... dağıtılıyordu. Resmi toplantılarda, konferanslarda sigara, kalem, kül tablası, çay bardağı gibi, masaları kaplayan olağan eşyalar arasındaydı. Trenlerde "sigara içilmez" levhalarına rastlamak mıımkün değildi. Yine China Daily'ye mektup yollayan bir okur, geçen kış yaptığı bir tren yolculuğundan söz ediyor: "Pencereler kapalıydı. Birbiri ardına sigara içen birçok yolcu, olekileri dıişiinmeden dumanlan havaya savuruyorlardı. Sigara dumanı vagonu oylesine doldurdu ki, neredeyse bayılıyordum." Sigara sorunuyla bağlantılı olarak hemen akla gelen konulardan biri, şüphesiz kanserden ölenlerin sayısındaki artış. Şanghay'da 1960'larda 100 binde 5,25 olan kanserden ölme oranı, 1974'te 27,02'ye çıkmış. Kalp ve dolaşım hastalıklarındakı artış da Pekin yönetimini telaşlandıracak ölçülerde. Hukümet 1979 haziranında sigara içenleri "rizikolar" konusunda aydınlatmak için broşurler bastırıp dağıttırdı. Bundan bir sure sonra, Saglık Bakanı, "Sigara içmenin zararlı olduguna şuphe yok," dedi. "Bu, sadece tıp tarafından degil, aynı zamanda sigara içen çok sayıda yoldaşımızın geçirdigi tecriibelerle de kanıllandı." Hükumet, sigara tüketimini azaltmak için 1981 kışından başlayarak sigara fiyatlarını yuzde 30 oranında arttırdı ve tütün ekim alanlarını sınırladı. Ünlü PekinŞanghay Ekpresi dahil bazı trenlere "Sigara Içilnıez" levhalan kondu, halkın toplu hal