Katalog

SİYASET 84 13 Başbakan Dong: Kapımız uzlaşmalara açık vermesi ender rastlanan bir olay. Fakat geçen hafta Vietnam'ın Dıen Bien Phu zaferinin 30. yıldönümünde, Dong, Newsweek muhabiriyle göruştu. Gün, ayrıca Saygon'un Vietkong kuvvetlerince ele geçirilişinin 9. yıldönümüydü. Başbakan Dong'la Newsweek muhabiri Patricia Sethi'nin görüşmesinı sunuyoruz. SETHİ Vietnam'ın blr Sovyet uydusu oldugu öne siiriiluyor. Bu gibi iddialare nasıl cevap verirsiniz? DONG Devlet Başkanımız Ho Chi Minh'in "Hiçbır şey bağımsızlık veözgürlük kadar değerli değildir" diye bir sözü vardır ve bu duşünUş tarzı ulusumuzun ana ilkesidir. Vietnam halkı bu ilke uğruna dı$ güçlerle defalarca mıicadele etmiştir. Kan, ter ve gözyaşıyla elde ettiğimiz bağımsızlığımızı, başkalarına teslim edeceğimize kim inanabılir? Sovyetler'le dostça ilişkiler içindeyi/., çünkü Sovyetler bağımsızlığımıza saygı duyuyor, milli savunma ve kalkınmamız için daima bize destek oluyor. Hayatta herkesin dosta ihtiyacı vardır. SETHİ O halde ülkenizdeki 6 bin Sovyel danışmanının varlıgını ve Cam Ranh Bay Korfezl'nde Sovyet TU16 fuzelerinin uslenmiş olmasını nasıl açıklarsınız? DONG Cam Ranh Bay Körfezi'nde veya ülkemin başka bir yerinde Sovyet fıizeleriniıı bulunmadığına ınanabilirsiniz. Hiçbir ülkenin Vietnam'da üslenmesine asla izin vermeyiz. Dost Sovyetler'e havaalanı ve limanlarımızda sağladığımız kolaylıklardan diğer dost Ulkeler de aynı ölçüde yararlanıyor. Eğer bu olaya karanlık yorumlar getiren varsa, bu onlartn sorunu. Vietnam, gökyüzunde uçan özgür bir kuş gibidir. Bazen bir sürünün varlığına ihtiyaç duysa da her zaman özgür kalır. SETHt Sizce Vletnam'la ABD arasında bir uzlaşma olabilir mi? Olabilirse koşullarınız nelerdir? DONG Uzlaşma konusunda ne bir olasılık, ne de iki taraftan birinde herhangi bir istek söz konusu. Gerçekte uzlaşma iki taraf için de tercih edilir. Fakat ABD'nin düşmanca politikası, buna 7emin hazırlamaktan çok uzak. ABD, Çin'in yayılma ve Vietnam'ı zayıflatma siyasetine daima göz yummuştur. Fakat ABD uzlaşmaya gerek duyduğu an bu öneri Vietnam tarafından kabul edilccektir. Uizim kapımız her türlü uzlaşmaya açık, çünkü sabırlı ve esnek bir ülkeyiz. Bekliyoruz ve aynı zamanda ABD'nin bu kapıya doğru yaklaştığını hissediyoruz. SETHİ Başkan Reagan'ın Çin /iyartti ve Savunma Bakanı Caspar VVcinbcrgcr'in ABDKoreÇin işbirligi hakkındaki önerilerini nasıl karşıladınız? DONG Bunlar hiç de iyiye âlamet değil. Bölgemizde barışı ve dengeyi sarsıntı ya uğratabileceği için bu önerileri kaygıyla karşıladık. Çin'le ABD'nin politikalarının benzer olduğunu söyleyebilirim. Aynı yatakta uyuyup, ayrı rüyalar gören ülkeler. Bizce bölgemizde barışı tehlikeye atmada ABD de en azından Çin kadar etkin bir rol oynuyor. SETHt ABD ile Vietnam arasında acilen çöziimlenmesi gereken sorunların başlıcası Vietnam savaşı sırasında kaybolan Amerikan askerleri sorunu. Bu soruna uluslararası düzeyde bir çözüm buiunabilecek midir sizce? DONG Vietnam kayıp Amerikan askerleri sorununu insancıl bir yaklaşımla ele alıyor. Savaştan bu yana geçen 11 yıl boyunca askerler hakkında elde ettiğimiz her bilgiyi ABD hükümetine aktarmtş bulunuyoruz. Uluslararası çözüme gerek yok. Size halen Vietnam'da hiçbir ABD askerinin bulunmadığını ve aksini düşünenin güpeDong' V ietnam Başbakanı Pham Van dcmeç un Batılı basın mensuplarına anlaşma. SETHİ Vietnam hangi ço/um yolunu tercih eder? DONG Vietnam uzlaşmadan yanadır fakat bu olayın gerçekçı bir çö/.üm getırmeyeceği artık iyice açıklir h'/andı. SETHt Silahlanmayı bi' çözüm yolu olarak karşılıyor musunuz? Vietnam'ın gelir kaynakları son derece kısıtlı. Boyle bir durumda ulusal kalkınma engellenmiş olacak. DONG 30 yıl boyunca Vietnam, Laos ve Kamboçya süreklı savaşların kurbanı oldu. Milyonlarca Kamboçyalı Çinlilerce katledildi. Tekrar milyonlarca masum insanın kanının akmasına soğukkanlılıkla izin veremeyiz. Siz sınır komşularınızın ölümüne seyirci kalabilir misiniz? Savunmamıza ve guney komşularımıza silah yardımına münıkün mertebede ağırlık vermek zorundayız. Bu durum, ulusal kalkınmamızı yavaşlatsa da komşularımı/ı desteklemek konusunda sorumlu hıssedıyoruz kendimizi. Yıne de kalkınmayla silahlanmaya aynı derecede ağırlık verdiğimizi söyleyebilirim. Ekonomik kalkınma konusundaki tasarılarımız arasında tarım alanındaki gelişmelere oncelik vermek ve kendı enerji kaynaklarımızla yetinmek baş sırayı alıyor. SETHİ Birleşmiş Milletler insan Hakları Komitesi >e llluslarara!ıi iıısun Hakları Komitesi, ulkeııi/de 60 bin kadar Yietnamlı <>ava> suçlusunun "Yenidon Kgiliın" kamplarında lutuldugııııu belırkıııi> bulunu>or. Bu kamplarda insan haklarının geniş olçudc çiğncndigine iliskin iddialar var. Bu kaınplara neden gerek du\dıınuz ve oralarda esir hayalı >asadığı soylenen kisileri ne zaman serbesl bırakma>ı duşunu>orsunu/? DONG Vietnam'ın 1975'te bağım«.ızlığını kazanmasından bu yana, Ulkemız hıçbır zor kutlanma olayına sahnc olnıadı. Ikinci Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'da örneğini gördüğümüz calışma kamplarında rastlanan zoraki çalışma yöntemleriyle de bir benzerlik söz konusu değil. Eğitim kamplarında insan hakları tamamen güvence altında. Şiddet kesinlikle söz konusu değil, aksine bu kamplarda insan haklanna saygılı olmak da aşılanıyor insanlara. Hiçbirttzgılrlükkısıtlaması da uygulanmıyor. Bu kamplar, ulkemizde son derece az sayıda bulunuyoı. Fakat Batı, kampların sayısını ve uygulanan eğitinı yöntemlerını oldukca abartıyor. Kamplarda bulunanlann ilerıde Batıda yaşamalarına da izin verdik, fakat ABD bunıı kabule yanaşmadı. ABD, her türlü suçlunun Vietnam'da özgür yaşamasına izin verir, fakat kendi ülkesinde asla. İnsan haklarını koruma anlayışı bu tutum olsa gerek. SETHİ Çin ile Sovyetler arasındaki buzların erimesi, Vietnam'ın iki komıınist güçle olan ilişkilerini degiştirebilir mi? DONG tki ulke arasındaki ilişkilerin duzelmesi sadece ilgili ülkeleri ilgilendirir. Elbette olumlu ilişkiler Asya'daki barış ve güvenliği de yakından etkiler. Bu olumlu gelişmeler Vietnam için de tercih edilir bir konumdur. Fakat Vietnam konusundaki cıddi anlaşmazlık var oldukça ÇinSovyet ilişkilerinin düzeleceğini hiç tahmin etmiyoruz. SETHİ Ülkeniz gencllikle yaşlılar tarafından yönetiliyor. fktidarı genç nesle devretmek konusunda birtakım tasarılannız var mı? DONG "Bambu ağacı yaşlandıkça, genç filizler sürer" diye eski bir Vietnam atasözü vardır. Birçok genç sürgünümüz var, fakat bu ülkede veliahthk sıstemi uygulanmıyor. tktidara hak cden gelir. Bu da bağımsızlık mucadelemizin bir parçası. Bu tarihsel gerçeğin gelecekte de var olacağına ümitli ve güvenliyim. I'HAM l\.\ IH)ı\C, (in'le ilişkılcnlc \ukın gelecek karanlık. "Vietııam sürüye ihtiyaç duysa da her zaman özgiir bir kuştiır" gündüz rüya gördüğunü söyleyebilirim. Amerikan askerlerini bulur bulmaz ABD'ye teslim ettiğimize dünya kamuoyu tanıktır. SETHt Bu konudaki ayrıntılan açıklar mısınız? DONG ABD, halen Vietnam'da 2 bin 500 kadar Amerikan askerinin bulunduğunu iddia ediyor. Bu iddianın gerçckliğini araştırıyoruz. Bu konuda ülkenin dört bir yanında yabancı kuruluşlar da araştırmalar yapıyor. Fakat bu konuda bazı güçlüklerle karşı karşıyayız. Köylüler bize yardımcı olmamakta direniyorlar. "Bizi öldürmek için uçaklarıyla, tüfekleriyle gclen Amcrikalılar için neden endişelenelim?" diye dUşUnüyorlar. Araştırma alanının genişliği de ayrı bir sorun. Yine de her çabayı gösterdiğimize Amerikan halkını temin ederim. SETHt Çin'le sınır sorununuz ciddiyetfni ne ölçüde koruyor? DONG Sınır sorunu tartışmalar yüzünden gittikçe büyüyor. Her türlü Çin işgaline karşı mücadeleye hazırız. Reagan'ın Çin ziyareti sırasında Çinlilerin sınırdaki silah yığınağını arttırmış olması da bizi oldukça düşündürüyor. SETHt Çin'le bir uzlaşmaya gitmeyi diişünebilir misiniz? DONG Yakın gelecek oldukça karanlık görünüyor. Fakat uzun vadede uzlaşma ortamı sağlanabilir. Ancak daha önce Çin'in Vietnam sınırında silah yığınağı yapmayı durdurması gerekir. Bölgede barışı sağlamak için her türlü görüşmeye razıyız. Fakat Çin bu konuda hiçbir sorumluluk hissetmiyor. Yakın geçmişteki olaylar da bunun kanıtı. SETHİ Kamboçya sorununa ne gibi bir çözüm yolu önerirsiniz? DONG Çin'in Kamboçya'yı el altından mahvetme politikasını terk etmesi, soruna çözüm olabilir. Güneydoğu Asya'daki bütün yabancı güçlerin ve üslerin çekilmesini, kaldırılmasını öngören makııl bir çözümden yanayız. Bu olmazsa, birkaç geçici çözüm daha olabilir; 1 Çinhindi ile Çin arasında bir saldırmazlık anlaşması; 2 Çinhindi ile Tayland arasında bir saldırmazlık anlaşması; 3 Çinhindi ile ASEAN devletleri arasında barış içinde bir arada yaşama ve barışçı çözüm tartışmalarına zemin olacak bir