Katalog

C S SPOR SAĞLIK 29 AĞUSTOS 2006 SALI Bizi bu havalar mahvetti ! P ro f . D r. B U R H A N U S L U on günlerde yazılı ve görsel basında sıcaklar ve buna bağlı olarak yaşanan rahatsızlıklarla ölümler gündeme oturdu. En son Vestel ManisasporGalatasaray maçında Meduna’nın bayılması ve acilen hastaneye kaldırılması bu konuyu en üst seviyeye tırmandırdı. Vücudumuzun yüzde 5560’a yakını sudur ve radyatörümüz su kaynatmaya başladığı zaman tehlike çanları herkes için çalmaya başlamış demektir. Sıcaklarda spor yaparken kişi saatte ortalama 11.5 litre sıvı kaybeder. Sıvı kaybı vücut ağırlığındaki değişikliklerle izlenir. Hafif bir sıvı kaybı bile sıcak havalarda fizyolojik değişikliklere neden olur. Sıvı kaybı olan kişide performans azalır ve sıcak çarpması riski artar. Sıcak havada uzun süre yapılan egzersizlerde, her litre sıvı kaybında kalp atımı dakikada 8 atım fazlalaşır, kardiak çıkış azalır ve vücut ısısı 0.3 derece artar. Bunların önüne geçmek için kaybedilen sıvı geri alınmalıdır. Düzenli spor yapılıyorsa sadece su da yeterli olmaz.Yüksek oranda sodyum ve bir miktar potasyum da da alınmalıdır. Elektrolit alınmazsa plazma osmalitesinde düşme olur. İdrarla, terle kaybedilen sıvı ise elektrolit dengesini alt üst eder. Hava sıcaklıklarının yanında nem oranı da vücudumuzun dolanım ve sinir sistemini etkilemektedir. Bu hiçbir zaman unutulmamalıdır. Sıcak çarpması basit bir kramptan, komaya kadar değişik şekillerde kendini gösterebilir. Normal şartlarda vücut kendisini soğutmayı buharlaşma ya da fazla terleme yolu ile gerçekleştirir. Fazla sıcak durumlarda bu dengeleme yetersiz kalır ve sıcak çarpması oluşabilir. Su kaybı ve bunu telafi etmeme ile kalp atışlarında hızlanma, kulakta çınlama, güç kaybı, bilinç bulanıklığı, bulantı ve kusma, ciltte soğuma, idrar miktarında azalma ve koyulaşma, kramplar görülebilir. Böyle bir durumla karşılaşınca ayakkabılar ve çoraplar çıkartılmalı, serin ve güneş almayan gölgelik bir yere uzanılmalı ve bol miktarda su içilmelidir. Aşırı derecede sıvı kaybı ve bunun yerine konulmaması durumunda sıcak çarpması ölümcül olabilir. Bu durumda kişide soğuk bir cilt, şuur kaybı, kollaps oluşur. Eğer su içilemiyor ve şuur bulanıklığı varsa mutlaka tibbi yardım alınmalı ve bunun için de acilen bir hastahaneye başvurulmalıdır. Sıcak çarpmasının önüne geçmek için terleme miktarından daha fazla sıvı alınmalı, hatta sıvı almaya aktiviteden önce başlanmalı ve sonrasında da devalm edilmelidir. Alınacak sıvının sıcaklığı hava sıcaklığından daha az olmalıdır. Sportif olay öncesi baş, boyun, ayaklar, eller ve koltuk altları serin bir suyla yıkanmalıdır. Beyaz ya da açık renkte, bol, hava gözenekleri olan giysiler tercih edilmelidir. GİZLENEN HASTALIKLAR! G ünümüzde öyle ya da böyle profesyonel kulüplerde sağlık kontrolleri yapılmaktadır. Ancak amatör sporcuları ve futbol dışı branşları da düşünüp ona göre karar vermemiz ve yapılacakları tartışmamız gerekir. Spor denilince akla sadece futbol gelmemelidir. 56 kulübümüz dışında sporcu kontrollerinin çok detaylı yapıldığı söylenemez. Öncelikle neyi araştıracağız bunu bilmemiz gerekli. Sıcak havalarda fazla yüklenme risk faktörünü arttırmaktadır. Eğer sporcunun gizli bir rahatsızlığı varsa önce bunu açığa çıkarmamız şarttır. Amerika’da yapılan çalışmalarda yılda 200 bin sporcudan 1’inin kalp krizi sonucu öldüğü ortaya çıkmıştır. Bu konuda ülkemizde yapılmış bir çalışma yoktur. Sadece çekilen elektro, kan tahlili ve efor testi yeterli olmamaktadır. Bugün kardiak ölümler tüm ölümlerin dörtte birini kapsamaktadır. Bunun dışında ritm bozuklukları, doğuştan olan anomaliler, ana damarın balonlaşması ya da doğuştan darlığı, akciğer, böbrek rahatsızlıkları, beyin damarlarındaki anomaliler gibi pek çok aksaklık sayılabilir. EKG’ye ek olarak Ekokardiogram, yapılacak daha detaylı kan tahlili ve gerekirse çok kesitli tomografi ile yapılacak kalp ve diğer damarların görüntülenmesi bize yardımcı olacaktır. Ancak bunlar da maliyetleri yükseltmekte ve ekonomik durumu iyi olmayan kulüplerin yapamayacağı tetkikler olabilmektedir. Yeri gelmişken şunu da belirtmek gerekir ki, eğer sporcunun hayati tehlike taşıyan bir durumu varsa, ne kadar yetenekli olursa olsun spor yaptırılmamalıdır. 16