Katalog

Kapak Sayfall 'Adil Düzen'in ekonoınik politikalan emekçi aleyhine işliyor SHPDYP koalisyonu tarafından alınmış olan 5 Nisan kararlarmı ya da diğer ekonomik uygulamalan değerlendirirken, konuya kimler açısından baktığınız ve zaman ufkunuzun nereye kadar uzanabildiği çok önemlidir. Ekonomiye, üretim sürecine emeğiyle katılanlar, yani beyaz ve/veya mavi yakalı emekçiler, işçiler ekseninden bakıldığında, uzun vadeli bir ekonomik gelişme perspektifi ile hareket edildiğinde, bu kararlânn ve bugüne kadar olan gelişmelerin yarattığı olumsuz tablo açıklıkla görülebilmektedir. Sermayenin çeşitli kesimleri o dönemde oluşturulan ekonomik politikalardan çıkar sağlamıştır. Finans kesiminde bazı kurumlar Hazine borçlarına ulaştı. 1996 yılı bütçe açığı ise yaklaşık 4 kat artarak 1.217 katrilyon lira oldu. 1997 yılı için REFAHYOL iktidannca hazırlanan gelir ve gideri 6 katrilyon 207 trilyon lira olan denk bütçe, yılın ilk üç ayında Merkez Bankası kârı desteğiyle 'fazla' (!) verdi. Bütçe, ocak ayında 138 trilyon liralık Merkez Bankası kârının aktarılması ile 9 trilyon lira fazla verdi. Şubat ayında 200 trilyon lira civarında beklenen vergi gelirini 300 trilyon lira olarak gösteren hükümetin, normalde 78 trilyon lira olan açık beklentisini, 9 trilyon lira fazlaya dönüştürmesi bekleniyor. ödenen akıldışı reel faizlerden; sermaye sınıfının geneli, fiyat zamları ile reel ücretleri eritebilmenin esnekliğinden; bir kısım servet sahipleri servetini istediği yerli veya yabancı finansal araca yatırabilme özgürlüğünden; bazı yüksek gelir sahipleri vergi indirimlerinden ya da vergi yüklerinin enflasyonla aşındınlmasından, muafıyetlerden ya da vergi kaçırma imkânlanndan yararlanmıştır. Öte yandan vergilendirme konusunda adaletsizliği azaltıcı ve sorunlan çözme yönünde birtutum da görülmemiştir. Buna karşılık sermaye kazançlan, yani borsa, tahvil, bono, repo vb.'den elde edilen spekülatif kazançlar alanında kurumlar vergisi mükellefleri büyük teşvik görmeye devam etmiş, elde edilen kazancın vergisinin ödenmemesi hali sürdürülmüştür. Siyasi iktidarlar, vergi ve teşvik sistemini sermaye gelirleri lehine kullanma konusundaki stratejik tercihleri yönünde politikalar uygulamıştır. Örneğin kurumlar vergisinin bütçe gelirleri içindeki payının tarihsel olarak çok düşük değerlere ulaşması tesadüf değil, bilinçli bir tercihin sonucudur. Büyük kısmı çalışan halk kitlelerince ödenen dolaylı vergi yükünün giderek artması, buna karşılık dolaysız vergilerin adil yük dağrtma özelliklerinin tamamen budanması da gene bilinçli tercihin ürünüdür. Yıllardır bir gelir transferi araa olarak çalıştınlan devlet bütçesi, 5 Nisan kararlanndan bu yana doğrudan doğruya iç borç faiz yükünün denetimi altına gimniştir. İç borç idaresi, rantiye kesime yönelik bir gelir transfer mekanizması olarak işlemıştir. 1997 bütçesinde sağlık ve eğitim harcamalarının yüzde 15'i bile bulmaması, ülkenin geleceğine yeterince yatınm yapılmadığını; Bayındırlık, Ulaştırma, Sanayi Bakanlığt gibi yatınmcı kurumların bütçelerinin çok güdük kalması, kamu yatınmlarının bütçedeki payının yüzde 8'lerde seyretmesi kamunun doğrudan yatınmlaria veya altyapı sağlayarak izlemesi gereken sanayileşme perspektifini tamamen yitirdiğini vurguluyor. 5 Nisan kararlan da bu yöndeki gelişmenin önemli işaretlerini taşıyordu. Spekülatörler, rantiye kesim, sıcak para türü uygulamayla para kazananlar için 5 Nisandan iyimser bir tablo çıkmış olabilir. Ama bu tablonun yakın gelecekte kararması, 1994 krizinde olduğu gibi faturası büyük ölçüde emeğiyle geçinenler tarafından odenecek daralmalara, sıkıntılara yol açması kaçınılmaz görünüyor. 'Adil düzen'ci Refah Partısı'nın uygulamalan, çalışanlara yönelik kamu hızmetlerinin daraltılması anlayışını taşıyor. Kamunun üretici faaliyetlerden çekilmesi; kamunun sosyal ve kolektif hizmet üretiminin kısıtlanması; bu alanlara gittikçe daha az kaynak aynlması emeğiyle geçinenlerin yaşamakta oldukları ve yaşayacakları sorunları çok açık bir biçimde sergiliyor. Bugün ekonomik politikalarda emekçiler lehine, çalışan halk kitlelerinin çıkarlan ve güvenli bir bugünü ve geleceği doğrultusunda zihniyet değişikliğine ihtiyaç vardır. 5 Nisan karaıiannı alanlar da eski zihniyetin devamcısı olduklanndan sorunlan derinleştirici adımlar atmışlardır. Geriye bakıldığında görülen gerçeklik budur. olması REFAHYOL'u özelleştirmeden beklediği kaynaklardan mahrum etti. 891 milyon dolariık özelleştirme yapan hükümet, bu yıl ancak özelleştirmeden 250 milyon dolariık kaynak sağlayacak. Hükümetin yabancı sermaye girişinin artacağı yönündeki beklentisi de boş çıktı. 1996 yılında 1 milyar doları aşamayan yabancı sermaye girişi, aylık 50 milyon dolara kadar düştü. 20 yıllığına kiraya verilmesi planlanan enerji santrallarının talipleri de, özelleştirme şartlannın kesinlik kazanmaması nedeniyle bir bir kaçmaya başladılar. borç ödemesi ise 2.317 milyar fiyatlanna yaptığı yüksek oranlı oldu. Tüketici fiyat endeksi ise dolara ulaştı. Standart and zam dışında hiçbir istikrar 1993 yılı endeksinin 8.5 puan Poors başta olmak üzere tüm kararına uymadı. İktidara geldiği üzerinde gerçekleşerek yüzde kredi kuruluşlan geçen yıl günden bu yana seçim 79.8'e yükseldi. 5 Nisan yaptıklan uyarılardan sonra, ekonomisine giren REFAHYOL Kararlan'nın ardından geçen 3 yıllık sürede Hazine'nin yüksek Türkiye'nin kredi notunu yapısal hükümeti ise kaynağı olmamasına karşın, çeşitli faizli, kısa vadeli iç borçlanması reformlan tamamlayamadığı, sonucunda, iç borç stoku 356.5 mali durumunun önemli ölçüde vaatlerde bulundu ve bol zayıfladığı gerekçesiyle birer keseden para dağıttı. Vaatlerini trilyon liradan 3.9 katrilyona birer düşürdüler. Türkiye'nin yerine getirebilmek için 5 ay gibi yükseldi. Hükümet özellikle kredi notunun düşürülmesi dış bir sürede 3 ayrı kaynak paketi Refah Partisi kanadı iktidara borçlanmayı tehlikeye açıklayan REFAHYOL geldiğinden bu yana sokarken, borçlanma hükümetinin kaynaklan fos çıktı. borçlanmada vadeyi uzatıp maliyetlerini deyükseltti. Kredi 30 milyar dolariık gelir faizleri düşürme arayışındaydı. Fakat bunun için dövize endeksli tahvil, TÜFE (') Tahmtnı çarpı risk primli tahvil O 1996nınılk7ay gibi yeni enstrümanları 1993 1994 1995 1996 piyasaya çıkararak vadeyi ancak bir yıla Büyüme %7.6 %6.1 %8 1 %7.5* uzatabildi. Faizler ise Enflasvon costu Enflasyon hâlâ 3 haneli rakamlarda Toptan eşya %64.9 %84.9 %149.6 %60.3 5 Nisan Kararlan çerçevesinde dolaşmaya devam etti. %71.3 %78.9 Tuketıcı %125.5 %79.8 Refah Partisi'nin iç 1994 yılında KİT ürünlerine 356.5 trilyon 799 trilyon 1.5 katrilyon 3.9 katrilyon borçlanma konusundaki İç borç yapılan yüzde 100'lük zamlar, tavn, bazen Merkez enflasyonu coşturdu. 1993 67.3 milyar $ 65.6 milyar $ Dış borç 73 milyar $ 76.1 milyar $ Bankası ile Hazine yılında yüzde 60.3 olan toptan 15.3 milyar $ Ihracat 18.1 milyar $ 22 milyar $ 12.7 milyar $** arasında sürtüşmelere fiyat endeksi, 1994 yılında 29.7 milyar $ 22.6 milyar $ 23.8 milyar $** Ithalat 36 milyar $ neden olurken, DYP yüzde 149.6'yatırmandı. 1993 4.7 milyar $ 11.1 milyar $ " 14.1 milyar $ kanadının borçlanmada Dış ticaret açığı 14 milyar $ yılını yüzde 71.3'ten kapatan Bütçe açığı 133.8 trilyon TL 145.9 trilyon TL 316.4 trilyon TL 1.217 trilyon TL tüketici fiyat endeksi ise 1994'te eski politikayı sürdürmesi önlenemedi. yüzde 125.5'i gördü. 1995 1997 yılında Hazine, Merkez yılında toptan fiyat endeksinin notunun düşürülmesi aynı hedeflediği 3 kaynak Bankası'nın avansını kullanarak zamanda iç piyasada kısa süreli paketinden hükümet ancak 3.2 yüzde 64.9'a düşürülmesinin borçlanmama engelini aşmaya bile olsa döviz talebi yarattı. 5 büyük bir başarı olarak milyar dolar bedelsiz ithalat ve çalıştı. 1993 yılında 67.3 milyar Nisan Kararlan sonrasında gösterilmesi ve 5 Nisan dövizli borçlanma dışında tek dolar olan dış borç 1994'de Kararlan'na bağlanmasına IMF'yle 8 Temmuz 1994'te kuruş giriş elde edemedi. 65.6 milyar dolara gerilerken, karşın sonuç, umut verici standby anlaşması yapan Erbakan'ın kaynak paketlerinde 1995'te 73 milyar dolara değildi. Çünkü seçim DYPSHP koalisyonu, kemer yer alan ve 107 milyar dolariık yükseldi. 1996 yılında ise dış ekonomisine geçilmiş olması, sıkma politikalarını ancak 1995 kaynak getirmesi beklenen yapborç stokunun 76.1 milyar bol keseden belirlı çevrelere Aralık ayında yapılan genel işletdevret projesi Danıştay zamlar ve kaynaklar aktarılması dolara fıriaması engellenemedi. seçimlere kadar sürdürebildi. tarafından iki kez iptal edildi. Geçen ay 668.39 milyon dolar henüz etkisini göstermemişti. 24 Aralık 1995 seçimleri Söz konusu kaynak dış borç ödemesi yapan Ayrıca açıklanan enflasyon öncesinde tüm ekonomik aktanlamadı. REFAHYOL'un rakamı, 1993 yılının üstündeydi. hükümet, 326 mart tarihleri göstergelerden ödün verdiği özelleştirmeden beklediği arasında 1.2 milyar dolar 1996 yılında gerçek bir kez gerekçesiyle standby kredi kaynaklar da bir türiü ödeme gerçekleştirdi. 1997 yılı daha ortaya çıktı. 1993 yılında anlaşmasını iptal eden IMF ile sağlanamadı. Özelleştirme Ocak ayından bu yana yüzde 60.3 olan toptan fiyat yeniden ilişkiye girmeye çalışan Yüksek Kurulu'nun iki ay endeksi 1996 yılı sonunda 78.6 hükümetin yaptığı toplam dış ANAYOL hükümeti, KİT ürün gecikmeli olarak toplanmış S©n 4 yılm ekonomik göst@rg@l@rf Penk bütce Denk bütçe rüyasını gerçekleştirmek uğruna Merkez Bankası'nın 138 trilyon liralık kânna el koymaya kalkan hükümet, bu arada Merkez Bankası'ndaki avansını iki ayda tüketti. Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel'in, geçen hafta çarşamba günü yapılan ihaleden önce "Verilecek yalnızca maaşım kaldı" sözleri piyasalan iyice kanştırdı. Merkez Bankası'ndaki avansını tüketen hükümet, bankalann insafına kaldı. Faizler 78 puan birden yükseldi. İktidara geldiği günden bu yana kemer sıkma politikalarını rafa kaldıran REFAHYOL hükümeti, IMF'yle olan ilişkilerini de uzun süre askıya aldı. Gözlem yapmak ve öneride bulunmak üzere 1 nisanda Türkiye'ye gelecek olan IMF'yle görüşecek olan REFAHYOL'un kısa vadede standby anlaşması yapması beklenmiyor. tfta