Katalog

Sayfa 19 Dünya Çin'deKızıl liberaller 3 Çin " Sosyalist Piyasa Ekonomisi" adıyladış ticarette kendi kurallannı uyguluyor. Dış ilişkilerinde liberal, ulusalyaşantısında komünist düzeni sürdüren bir yönetim anlayışı bu. ESRA YENER ANKARA Dünyanın diğer ucunda farklı bır toplumla tanışıyorsunuz Çin'dc. 1.2 milyar nüfusunun getirdigı ucuz emek ve büyük bir tüketim pazarı olma avantajını kullanan Çin'de, dünyada yaygın yaşam tar/ı ve davranış kalıplarını yalnızca bu ülkedcki yabancılar üzerinde izleyebiliyorsunuz. Çin, kendi kurallan ve yaşama bakışıyla farklı bır toplumun yaşadığı, komünıst düzeni tüm günlük hayatında sürdüren, ancak uluslarası ekonomik ilişkilerinde büyük bir güç olarak liberal ekonomiyi benimscmış özel bir ülke. Yönetimde olan Çin Komünist Partisı, tüm güçlerın sahibi. Hem evsahibi, hem işveren, hem tüm sanayınin yönetıcısı ya da ortağı, hem de toplumun yaşam kurallarını ve sınırlarını dü/enleyen bır "sahip" konumunda. Çin dc, liberal ekonominın yan ürünleri olan seks tıcarcti ve mafya oluşumundan payını almış. Ancak farklılık, bu sektörleri yönetenın de yine devlet olmasında. Aylık gelin ortalama 100 dolara bıle ulaşmayan halkın kunut, yakıt, iş, eğitım, sağlık gibi tüm zorunlu gcrcksinimlerı devlet tarafından parası/ karşılanıyor. Bu düzenın bcdclı, tüketim kalıpları ile yaşam serbestisinin sınırlanması. Çin 1978 yılında Mao'nun ölümünün ardından dünyaya açılmaya başlamış. Ancak Sovyet Sosyalist Cumhuriyctlcr Birligi'nin dağılmasının ardından yaşadığı büyük toplumsal degişim ve liberal ekonomiye birdcnbire geçışin getırdiği dalgalanmaları da denetleyebilmiş. Yönetimde olan Çin Komünıst Partisı; dışa açılmada tamamen ülkenin avantajlı konumda olmasını öngören bu liberal polıtıkayı "sosyalist piyasa ekonomisi" diye adlandırıyor. 2010 yılına kadarolan programına Dünya Tıcaret Örgütü veya herhangi bir bölgesel tıcaret anlaşmasına katılımı almayan Çin, dış ticaretıni kendi kurallarıyla sürdürüyor. Devletle ortaklık yorunlu Bır ülkeyle kurdugıı tıcaret ılişkisındc ıhracatın ıthalatı aşması kuralına sıkı sıkıya bağlı olan Çin ıçin itlialat da "Devletle ortak olacak yabancı firmanın Çin'dc yapacagı ürctimi iç piyasaya satması" temeline dayandırılıyor. Çın'e mal satmak istıyorsanız, önce o ülkeye gidip devletle ortak olarak fabrikanızı kurmak ve üretım yapmak zorundasınız. Ya da yine devletin sahibi olduğu aracı kurumlarla ilişkiyc girmek ve yine izin almak. zorundasınız.Ancak Çin, uluslarası sermayeye bu kuralı koyarken, 1.2 milyarlık nüfusunun getırdigi ucuz emek, ucuz hammadde vc gelişmiş altyapıyla hazır durumda olan sanayi bögeleri, ulaşım ağını da sunuyor. Çin, dünyanın, özellikle gelişmiş ülkelerin karşısında nüfusun sagladıgı ucuz emek avantajının yanısıra 1.2 milyarlık bir tüketim pazarı olma özelliğiyle de güçlü konuma giriyor. Çın'in, 1994 yılı itıbarıyla 115 milyar dolarolan ıthalatı Türkiye'nin yaklaşık 6 katı, 121 milyar dolar düzeyindeki ihracatı da 8 katı düzeyinde. Çın'in 1995 sonu itibarıyla ithalatının 160 milyar dolar, ihracatının da 180 milyar dolara ulaştığı tahmın cdılıyor. Çin, 1994 yılı itibarıyla ABD'ye 21.4 milyar, Japonya'ya 21.5 milyar, Almanya'ya 4.4 milyar, lngiltcre'ye dc 2.4 milyar dolarlık ıhracat gerçekleştırmiş. Bu ülkelerden, daha dogrusu bu ülkelerin Çin'de yaptıkları ürctımdcn ABD'den 13.9, Japonya'dan 26.3. Almanya'dan 7.1 milyar dolarlık ıthalat yapnıış. Çin'in dunya ü/.erındekı gücünü de işte bu büyük ve ucuz ihracatı sağlıyor. Orncğın Çin ABD'nin düşük oranlı cnfla.syonunun da dengeleyicılerınden bırı olarak kabul ediliyor. Çünkü, ABD Çın'den dan itibaren, tüm egitim, sağlık harcamalarını karşılıyor. tş veriyor, parasız konut sağlıyor. Yıllık yakacak ve belli gıda gcreksinimini de yine devlet parasız karşılıyor. Ancak halkın aylık gelırı ortalama 100 doları aşmıyor. Devletin en üst kademcsındckı 1 yargıcın vcya bir doktorun aylık maaşı 180 ile 200 dolar arasında değışıyor. Çin halkı için devlct, yaşamanın tek koşulu olarak kabul ediliyor. Tüketim yabancılara 12 mılyon nüfuslu Çin'in başkenti yaşarken, yabancıları büyük bir gelir kapısı olarak görüyorlar. Yüzde 99'u yabancı dıl bilmeyen Çinlilcr ve yabancıların aynı binalarda oturmaları yasak. Yabancıların oturduğu binalarda kıralar 2 bin5 bin dolar arasında değişiyor. Lokantalarda yabancılara sunulan fiyatlarda da bu farkı görüyorsunuz. Aynı yemcgın fiyatı birÇınli ıçın 5, yabancı için 50 dolar' Mafya ve seks turizmi Ancak Çin'de de dışa açılma politikasının, lıbaral ülkelerle ilişkilerin yan ürünleri olan mafya vc seks tıcaretı oldukça ağırlıklı olarak kendini göstcrıyor. 4 ve 5 yıldızlı oteller ile kareokC barlarda yabancıların hızmctıne açılan seks turizmi neredeyse yasal olarak kendinı gösteriyor. Mafya tarafından örgütlcnen ve yönetilen seks turızminın Batılı ülkelerden bir farkı var Çin'de. Bu sektörler dc devlet tarafından yönetilıyor ve yönlendirilıyor. Bebek bezi lüks 19681978 yıllan arasında Kültür Devrimi yaşayan Çin'de nüfus çoğunluğunun gereksinimini karşılayabilmek için getirilen sınırlamalar halkın yaşama biçimini de etkilemiş. Bu döncmlerde 1 aileye 6 ayda tek sabun verildiğini belirtenler, halkın temizlık anlayışının da bu düzen içinde geliştiğine dikkat çekiyorlar. Kültür Devrimi sırasında temizlik malzemesi bulunmadığı için çocuk bezi dc kullanılamadığına dikkat çeken yaşlılar, artık bir alışkanlığın geleneğe dönüştüğünü belirtıyorlar. yaptığı ve ağırlığı giyim eşyası, elektriklı makina aksamı, ayakkabı, oyuncak, nükleer aksam, deri eşya, pamuk gibi ürünlerden oluşan 21.4 milyar dolarlık ucuz ithalatıyla piyasadaki fıyatları ve dolayısıyla enflasyonunu dengelcycbiliyor. Çin halkı için devlet, yaşamanın tek koşulu olarak kabul ediliyor Ticari taksi ve dolmuşlardan bakkallara, pazar tczgâhlarından şirketlere, büyük sanayıden küçük imalathanalere ve tüm dükkânlara kadar herşeyin sahibi devlet. Halkın da yavaş yavaş kendi ışini kurdugu belirtılıyor. Ancak serbest çalışanlar da gelırlerının büyük bir çogunluğunu devlete kâr payı olarak ödüyorlar.Devlct, halkın doğumunPekin'e girdiğinizde ilk dikkatinizi çeken gcniş bulvarlar, sokaklar, büyük ve modern binalar. Pekin'de 39 McDonald's, yaklaşık 20 de l'ried Chiken bulunuyor. 69 4 ve 5 yıldızlı otele sahip Pekin'de geniş atışveriş merkezlerı, kareoke barlar, Alman barları, Italyan restorantları, büyük eğlence merkezleri bulunuyor. Ancak buralardan Çin halkı yararlanamıyor. Çünkü McDonald's'da yalnızca bir öğün yemeginız 20 doların altına düşmüyor. Bu ülkc için lüks sayılan "market"ten alaeağını/ su, şeker ya da pcçetc gibi gcreksinimlcrinizin fıyatı da bu düzeyde. Çın'lıler komünist düzendc, düşük gelirlc ve sınırlı tüketim yaparak ABD'ye çocuk satılıvor Çin Kominist Paıtisı artan nüfusun önüne tek çocuk kuralıyla geçmeye çalışıyor. Çin'de ikincı çocuga kimlik verilmıyor. Bu da çocugun yaşama şansını tamamen ortadan kaldırıyor. İkincı çocuk için sağlık, eğitim, iş bulma ya da bir konuta yerleşme şansı yok Çin'de. Parti komıserlerınin ikinci çocugu bekleyen anneleri zorla "kürtaja" götürme hakkı bulunduğu belirtiliyor. Çin'de yalnızca azınlıkların veya sakat bir çocuk sahibi olanların ikinci çocuk dogurmaya hakları bulunuyor. Aıle kavramı 40 metrekarelık evde oturan annebana ve tek çocukla sınırlı Çin'de. Bu kural ABD'ye ycni bır ticarct kapısı da açmış. Çinlilerin ikincı bir çocukları olması durumunda bebeği ABD'ye evlatlık verilmek üzere görderdıklen bıldıriliyor.