Katalog

Tarım Sayfa 12 Çukobirlik geçmişini özlüyor SAMIHAZMIEZER "Milyonlarca spernı arasında birinci gcl, ;u yaşadığın ha\ala bak." Çukobirlik'ı duşununce ınsanın aklına bu duvar yazısı orneğı gelıyor Sen çalış, çabala, gelış, buyu, rakıplennı gerıdc bırak, dunyanın uçuntu buyuk tesısı ol, şu ıçınc duşurulduğun duruma bak Yıllaryılı uretıunın utnudu, Çukurova tanmının kdlesı degıl mıydın sen' Pamuga hep fa/la f lyat vcrıp pıyasayı yukseltmez mıydın, çıftçının alınterı ucuza gıtmesin, urunu gerçck degerını bulsun dıye' Ya o "fiyat farkı" deyıp uretıcı ortdğına bır de para dağıtmdiı' Nasıl goğsunu gere gcrc gezmesındı çıftçı, ortağın olmanın gururuyla 'Pekı s,ımdı ne oldu da boynun boylc bukuldu9 Eskı guzel gunler ncreye gıttı' Gcçmı^e ozlem nıye 9 Sömürüve son Oysa her sey ne gıızel ba^lamıştı Kuçuk uretıcının uçbeş tuccar tarafından somurulmcsıne karşi bdşlatılan orgutlu muıadelcnın sonuCLiydıı Çukobirlik "Ağam, bari uç kuruş daha versen." " Yctcr o kadar, 32 kuru^ vcrdık i>te kılosuıııı, daha ne?" "Vallah kurtarma/ ağanı. O kadar masrafımı/, emegınıi/ var." "Kurtarır kıırlarır. ıı/atma. Haydi gotur de doksunler depoya." Donem 19Wlu yıllar Adana'dd pamuk dlımsatımı, bugun Yuregır ılçesı olan Karçıyaka scmtındekı pazar yerındc yapılıyor Meydandakı çay ocagını buro gıbı kullanan bırkaç tuccar, gunluk kutlıı pamuk fıyatını bclırlıyor ve dayattığı fıyatla kuçuk uretıunın urununu ucu/a kapatıyor Pamuk boylece yıllar boyu gerçek değerının çok dltında alınıyor ls.te bu ortamda, urunlerın gerçek değerını bulmdsını sağlanidk dusjuncesı, orgutlcnmenın gereklılıgmı gundeme gctırıyor Sureç ışjıyor ve 194()'td Adana, C eyhan ve Tarsus Tarım Sdtıs, Koopcratıflerı bır araya getırılıyor Boylece Çukobirlik oluşturuluyor Kısa surede pıyasaya denge getırcn, kutlu pamuğun dunya fıyatlarınd koş.ut bedellendırılmesını ve uretıunın alın terının degerlendırılmesını saglayan Ç ukobırlık, tarımsal gırdılerı ortaklarına pıyasa fıyatının dltında ve vadclı temın edıyor Urunu en yuksek fıyatla alıyor \e en lyı s,ekılde değerlendırıyor lıatta ortaklarınd "fiyat farkı" adı altında pdy bıle verıyor Boylece uretıcının unıudu oluyor, onu kendıne bağlıyor Çukobirlik sureklı gehsjyor, buyuyor ve sonunda elde edılen artı degerı sanayıye yoneltme, sanayı tesıslerı kurma yaklaşımı gundeme gelıyor Ve kımılerıne gore Çukobırlık'te kotuye gıdıijin nedenı olan entegre tesıse donusme boyle bağlıyor Ydnı dandnın kuyruğu kopuyor Enteerasyon kimligi Uırlık bunyesınde ılk olarak 1976'da ıplık fdbrıkası kuruluyor 198Vte dokuma. 1986 da da boyabasnıa fabrıkdsı devreye gırıyor ve Ç ukobırlık o tdrıhte "entegre tcsis" kıınlığı kazdnıyor Iesısleşme ıt,ın Avrupd Konseyı Iskdn lonu'ndan saglanan kredılerın gen odcnmesınde kredının Ç ukobiıiik yore halkının ekononıik oıgurluğu içııı kurulmu^tu. alındığı degıl odendıgı tarıhtekı dovız kurunun esas alınması kayba yol açıyor Kurulduğunda uı, koopcratıfı ve 394 ortagı bulunan Çukobirlik, sureç ıçcnsınde Içcl'den Şırnak'a, hla/ıg'dan Hatay'd uzanan bolgedekı 12 ılde, 42 kooperatıfe sahıp, 54 bın ortaklı, 5500 kışının çalıştıgı, dunyanın uçuncu, Ortadogu ve Bdlkanlar'ın en buyuk tesısı durumuna gelıyor Sıyasetın bulaştığı ncrcsı ıflah olmuij kı Çukobirlik kcndını kurtarsın' Kurum, ozellıkle 1980'den ba!>layarak sıyaseU,ılerın arpalığı oldu Amaçlanndan gıderek u/aklaştırıldı, sıyası kadrolarla ^ışırıldı ve bu anlamda KİT'lergıbı kullanılmaya başlandı Si>asi arpalık Iktıdara gelen sıyası goruş, Çukobırlık'c kcndı adamlarını yerlestırdı, ıhalelerın yandaşlarına verılmesını sağladı Kurum, hem ıstıhddm, hem mal alımsatımı konusunda sıyasılerce somuruldu, genel ınudurlerın ba^arısı, uretımde, alımda >a da satışlarda sağladıgı artiijla degıl, kadroldijiîidbi \e partısının yandaijldrının zengınleştırılmesı konusundakı pertormanslarıyla olçuluroldu Verımlılık, teknolojı gıbı gcreksınımler buyuk olçude goz ardı edıldı Ç ukobırlık, sankı bılın(,lı olarak, verımsı/. atıl, hantal bır kurului} durumuna getırıldı KlT'lcrın o/elleitırılmesı furyasının hemen ardından, dıger bırlıklerle bcraber Çukobirlik'in de ozclleştırılmesı telattuz edılır oldu Ilk kez 199091 doncmınde genel mudurluk gorevını yurutcn Mustafa Haşım Boyacıoglu tardfından dıle getırılcn ozelleijtırme konusu, Sanayı ve Tıcaret Bakanı Yalım Erez'ın "mutlaka satılacak" demesıyle yenıden gundeme geldı Erez, Çukobirlik'in 1997'de ozcllc^tırılecegını bıldırdı Çukobirlik, uretıcıye destegı, yore tarımına katkısı gıbı olumlu yonlerının yanı sıra kddroldşma ve ıhalclerde mafya soylentısı gıbı olumsuzluklarla kaınuoyunun gundemındc hcp ılk sıralarda yer aldı Şımdı yenı bır donem bağlıyor, kamuoyu yıne Ç ukobırlık'ın o/elleştırılmcsını tartısjiyor O/elleştırmeyı gundeme getıren hukumet once 26 yıldır suren ve kurum ıçın yaşamsdl onem ta^ıyan devlet dcstegını çektı 5 Nısan 1994 Kdrarldrı yla destekleme alımları durduruldu ve bırlıklerın kendı ayakları U/'erındc durması gerektığı bıldırlldı Bır andd sudan çıkmı^ bdlıga donen bırlıkler. kısa surede o/kaynak sıkıntısı ıçınc dus,tu 12 Mart tarıhınde Sanayı ve Tıcaret Bakanı Yalım Erez ım/asıyla Çukobırlık'e gonderılen taks mesajı ılc oncekı bakan donemınde olu^turuIdiı kadroların açıktan yapılan atamdldrın ve geçıcı personelın sureklı kadrolu duruma getırılmesıne ılı^kın ı^lemlerın ıptal cdıldığı duyuruldu Genel mudurluk gorevıne C HP'lı hukumet donemınde atanan Mustafa Gundeşlioğlu'nun ardından, genel mudur vekıllıgıne, Karadcnızbırlık'ten AazOral'ın getırılmesı, bakan Erez denetımlı çalışnıaları da hızlandırdı Çukobirlik'in /ararının hcp devlet tarafından kapatıldıgı, kurumun bugunku yapısıyla "iflah olmayacağı" heı pldttormda dıle gctırılıneye bd!,lddı "Battı, batıyor" soylentılerı drasında Ç ukobırlık eylul ayına dck gcldı vc yenı bomba patladı Parasal sıkıntı gerek(,e gostcrılcrek ışçıler zorunlu ı/ne çıkaııldı Ünce "ucretli" oldugu açıklanan /orunlu ıznın, yusdl ızın hakkını kullanmdmı^ personel ıçın ucretli, dıgerlerı ıçın ıse ucretsız uygulanatagı anla^ıldı Çukobırlık'te orgutlu DİSK'e baglı Tekstil Işçileri Sendikası ıle Turkls'c bdglı Ie/ Kooptş ve TekgıdaI) sendıkalarının hattd Adana'ya gelen DİSK Genel Ba^kanı Rıdvan Budak'ın gırı^mılcrı sonuç vermcdı ve personel 15 ekıme dek ızne gonderıldı Sonra bu ızının, yarım ucretle 1 kasıma uzatıldıgı belırtıldı Şımdı tdrlada ve fabrıkadd çalısan hcrkes bır yandan cskı gıızel gunlerın hayalını kurarken, dığer yandan belırsızlıgın urkuntusunu yasıyor Çukobirlik'in son dönem ürün alımları 1 1 K f Kütlü Pamuk 19891990 19901991 19911992 Miktar (Kg) Bedel (TL) 159 276 629 750 311 350 230 845 802 738 699 725 2 848 233.977 575 739 661 019 100 821 056 658 850 1 883 394 731 830 2 089 002 148 086 Bedel (TL) 48 888 988 342 36 339 016 608 13 491 847 100 100 463 629 000 175 755 570 800 169 345 233 000 397 447 320 000 50 668 344 500 İ (f 105 613 534 148 980.550 ( " \f T 237 468 428 19921993 , J K ^ f * J 502.595 728 19931994 ^ J ^ L V 129 397 731 34.98T 837 19941995 \ / 1995 1996 ^ 54 538 831 19961997 (Devam edıyor) 35 015184 Soya Fasulyesi 19891990 19901991 Miktar (Kg) 74 834 705 44.821 431 10 291 259 38.642 165 42 290 576 26 496 488 1 717 571 I '* A 1991 1992 19921993 ^X^ V V > 1 ^ . | 19931994 19941995 1995 1996 Yerfıstığı 19891990 19901991 , "<V>T)s ^ N Ç ^ K ? :J V 17.825 814 ^ 19961997 (Devam odlyor) Miktar (Kg) 20 587 4 832 340 10 795 653 1 372 687 26 341 860 770 16 123 Bedel (TL) 43 422 916 1995 1996 1 9 9 6 1 9 9 7 (Alımlar henuz başlamadt) 14.303.895 320 42 427 643 890 7 494 665 616 235 029 540 16 101 151 727 580 188 588