Katalog

Gündem Sayfa 3 Türk lirası gerçek değerinin üzerinde enllasyon lıızı arasııulaki farktan • ^ l'lanlama yıi/de 3.39 clalıa yavas I • Tcşkilatrııın gerçcklcştı. I M hesaplarına 1)1' I ~nın lıer ay * ^ görc Türk hesapladığı rccl kur Lirası, döviz karşısında cndcksı. Türkıyc'ııin oldıığundan daha değerli dış ticarct dengesinin lutııluyor. Yüzde 75 ııc yöndc geliştığine Amcrikaıı Doları ve yüzde dair öncmlı ipuçları 25 Alman Markf ndaıı vctiyor. Hndcksın olu.şan döviz scpetı 100'ün üzerine ölçiitüne göre, 1987 c,ıkması, itlıal malların yıhnda "100" olan Türk ııeıızladığını gösteriyor. Lirası'nın gerçek değeri, Ocak Şubat Mari Nısan Mayıs Bıı nedenle illıalatın ekinı ayı itibarıyle gidcrck arlmakla 103.39'açıklı. Birbaşka ifadeyle, 1987 yılı ndaıı bu yaııa Türk Lirası'nın dcğer kaybı, olduğu, dış ticarct açığının da büyüdüğü kolaylıkla talımin Türkiye cleki cntlasyon hı/ı ilc Amerika ve Almanya'daki edilebiliyor. ^ ^ ^ evlet Tepegöz 7\irkiyc'de para ilc para ka/aııaıı rantiye kcsiııı vc kiiçiik lasiirrullarını entlasyoııdan korııma\a çalısan sabit gılirlilcT arasında kıışıılları csil olmavan bir yanş var. Naşantısmı hvlli bir a\lık m'liıv ııııkksleycn ucniş kitlc {jcçim derdindc. /.atcn clindcki para da sınırlı. la/la bir yatırım t>il)>isi \c svcenei>i yok. Raııtiycgibi,siyasct \cckononıidcki m'lişııu'loıi i/lcyip, fırsatları ka/^nca dönü^türi'cck po/.is>onu /aıııanında alamıyor. () >ii/.dcn pişasalardaki dal)>alanıııalarda, ka/.ananlarla ka>İH>dcnlcr pck dcjiişmivor. (k'lişen dünya ycni yü/.yılı "l)il)>i cağı1' olarak ııitclorkcn, hiliın ve tekııolojulcn bir sonraki asaınayı hedelliyor. İletisinı Irallği, 2000'li yıllarda övksini1 Mitjımlasacak ki, adıııa kiircscllcşınc (k>in, ylııbalkşııu' dcyin, iilkckr arasındaki Miıırları }>örcci'li olarak yok edecek bir hı/a erişccek. Bclki c»ç (kngeleri dcgişmeyecek, aksinc pckişccck. Ancak, iıısaıı, nıal ve sermaye harekelleri e\ renselleseeek. Çünkii lıı/lı ve doğru hil^i para edi>or. Öyle görülüyor ki, 2(l()H'li yıllarda, iletisinı leknolojisi, ekonomiye yön verecek, sektörlere ve piyasalara hükmedecek. İllkelerin ekonoıııik büyüme ve kalkınma potansiyeli de, iletişimin hı/ıııa paralel oranda reali/.e edilebiletek. Aslında tasarrullan değerlendirmek, o kadar da /.or ve karnıaşık değil. Önemli olan duğrıı hilyiye lıı/lı ulaşmak veelde edilen bilyivi isabetli kullanabilmek. Türkiye'de hep kaybcden Keni> kitlelerin temel yanlışı, olayların gerisinde kalmak, olan bitenin gcc; farkına varmak. Yatırım aravlarının gctirilcri daiıtıa bir tahtaravalli mantığnla olıışuyor. I l.'nin yctirisiııin (faiz) düstiigii noktada, dövi/e yönelik bir lalep artısı ve hareketlennıe f>özleniyor. l)ö\ i/dcki NÜkscliş tavana vurduğunda tai/ler hı/la yükseltilerek kurlarda frene basılıyor. Doların hı/lı yiikselişinde, cn pahalı fiyattan dövi/.e para yatıranlar, hem yükselen faizden yararlanamıyor, hem de fai/Jerin yüküelmcsiyle dövizde yasanan durgunluk ya da düşüşten /.arar cdiyor. liorsa isc istikrarlı dönemlerin yatırım alanı. Türkiye'de u/un sürcdir unutulan, siyasi belirginlik, yatırım ve üretim ortamı, borsada daha uzun süreli ve kalıeı bir yükseliş trendi sağlamak için zorunlu. Hisse senedine yatırımın temel koşıılu u/.un süreli ve Mcclis çoğunluğuna sahip sjüçlii iktidarların varlığı haline ueldi. Bu anlamda 1980'li yılların ortalarında IMKB'nin sağladığı gelişme rastlantı değil. Borsa'da, bir kağıda uzun süreli bir yükselişin ileri aşamalannda girenlerin kar cttigi isc hemen hie görülmemiş. Cumhuriyet Ekonomi bu hafta yatırım sayfalarında tasarruflarıın/a yön verirken, hesaba katmanı/ gereken Türkiye'deki siyasi gelişmelerin ckonomiyc olası etkilerine dikkatinizi çekiyor. Fai/Jn ve borsanın seyri ile iljjili uznıan görüslerine dayanan ipuçlarım ortaya koyuyor. Celecege dönük uyarılarımı/ bununla da bitmiyor. Bu haftaki kapak konumuz, çok değil 4 yıl sonra dünyadaki milyonlarca, I iirkiye'dcki binlercc bilgisayara yönclecek biiyiik bir tehlikeyi haber veriyor. Dünyamn her yerinde, doğru bilgiyi en hızlı edinip kullananlar kazanıyor. Bundan sonrası si/in siyasi vc ckunomik olaylara dönük toplumsal duyarlılığınıza ve haber alıııa özgürlüğünüze sahip çıkışını/a kalıyor. Biilent KIZANLIK Lira hâlâ değerli Toplumsal duyarlılık ve tasarrufları değerlendirmek Bütçede yatınmlar göstermelik S oıı yıllardu konsolide bütçc gelirleri içcrisindc .siirekli bir diişüş yaşayan yatırım harcamaları 1995 yılıııda yüzdc 6.6'lara kadar gerilerkeıı, 1996vc 1997 yılları için hcdcflcncn bütçclcr içcrisindc bu oranın arttırılmusı planlanıyor. Atıcak yatırım harcamaları, hcr yıl ödencksizlik ve kaynak yoklugundan kâğıt üzerinde kalıyor. I991'dc konsolide bütçe içcrisindc yüzde 17.8 olan yatırım harcamaları 1994 yılına kadar kademeli bir diişüş yaşarken, 1994'tc birönccki yıla göre yüzdc 1995 yılı yatırım harcamaları Konsolide bütçe yatırım harcamaları karşılaştırması| da konsolide bütçc içcrisinde yüzdc 6.6"laıa kadar indi. Bu oran gelecek ıkı yıl için öngörülen oraıılar da dahıl olıııak üzcrc soıı 7 yılda konsolide bütçcdcn yatırımlara ayrılan cn düşük pay olma özelligini taşıyor. 1996 yılı için yatırım harcamalarının yüzde 9'a çıkarılması öngörülürken, RKIAHYOL lıükümetinin 1997 yılı hedcfinde bile yatırımların bütçeye oranını yüzde 8 olarak öngörıncsi, Türkiye'nin kalkınma hamlesıni birkaç yıl daha crtelcmek zorunda kalacağım ortaya koyuyor. Kaynak: DPT 35.3 gcrılcyerek 9.8'e indi. Türkiye gecelik faiz cenneti zgelişmiş ülkeler Mfiaüw.Hiı.«r>ıwır> arasındaki cn yiiksek faiz r.w.niHinra oranı sıralamasında Rusya 80 Macaristan 22 G. Kore 13 Türkiye ikinci geliyor. Türkiye 74 Türkiye, gecelik faiz Venezüella 21 Şili 13 oranlarının ölçüt alındığı sıralamada Meksîka 29 Polonya 19 Israil 13 yüzde 74.73 ilc ikinci olurken; Kolombiya 28 Yunanistan12 G. Afrika 15 birinciliği yüzde 80 ile Brezilya'ya Breziiya 24 Çek Cum. 12 Endonezya 15 kaptırdı. Batılı ülkeler tarafından "yükselen pazarlar" olarak tanımlanan azgelişmiş ülkeler, enflasyonlarıyla beraber faiz Bu da l ui'kıye'mn /ıı \cdckı ycııııı guıı geçtıkçc oranlarını da kotrol altına almaya başladılar. Türkiye ise, hem sağlamlaştırdığını gösteriyor. yüksek enflasyon hem de yüksck faiz sıralamalannda ikinci Uluslararası ekonomi dergisi The Economist'te yer alan sıraya yerleşerek siyasette ve ekonomide aranan istikrara vcrilere göre, sıralamada Meksika'nın ardından gelen kavuştu. Faiz sıralamasında Türkiye'nin ardından, yüzdc 29'la Kolombiya'da gecelik faiz oranları yüzde 28, Brezilya'da isc 1994 yıhnda yaşadığı finansal krizle bütün dikkatleri üzerinde yüzde 24 olduğu görülüyor. Yabatıcı işadamlannın dikkatle toplayan Meksika gcldi. Türkiye ile Meksika arasında 45 izlediği bu sıralamanın göstcrdiği cn önemli sonuç puanlık faiz farkı bulunurkcn, sıralamada Meksika'nın Türkiye'nin üretimdcn çok faiz oranları ile uluslararası ardındaki ülkelerin faiz oranları giderek birbiriııc yaklaşıyor. kuruluşlara cazip geliyor olması. A Sanayi, ihracatta da kan kaybediyor T ürkiye'nin ihracat hacmini sanayi ürünleri olusturuyor. Tarım, madencilik vc sanayi ürünlcrinden olu.şan toplam ihracat hacmi içinde sanayi scktörlcrin aldıkları pay yıllardır dcğişmeden korunuyor. Yıllar itibariyle ihracatın sektörlere göre dağılımı incclendiğinde 1995 yılına kadar artış gösteren sanayi payı, 1996'nınilkiki aylık sonuçlarına göre yüzdc 2.5'luk Sektörler 1991 1992 1993 birdüşiiş yaşamasına Tarım 15.4 19.7 15.0 ragmcn diğer setkörlerc karşı Madencilik 2.1 1.6 1.8 yaşadığı mutlak üstünlükten bir Sanayi 78.2 83.2 83.0 şey kaybettnedi. Toplam ihracat ihracatın sektörlere göre dağılım oranı (%) içerisinde I99I yıhnda yüzdc 78.2 olan sanayi sektörünün payı, I995 yıhnda yüzde 87.5'e kadar çıkarken, bu oranın I996'da Ocak ve Şubat ayları sonuçlarına görc yü/de 85 olarak gerçekleştiği gözleniyor. Tarım sektöründc ise alışılmış düşüş bu kez bir önceki yıla göre yüzde 2.7'lik bir artış olarak değişti. Soıı 5 yıldır ihracat içindeki payı yüzde 2 ve daha altında gerçekleşen madencilik sektöründc isc 1994 1995 1996' I * * 1995 yılına göre 0.2'lik bir diişüş 10.7 13.6 yaşanarak yüzde l.6'lık 1.5 1.8 sektör payı olustu. 84.9 87.5 Kaynak l/azine MüMeşariığı 13.4 | J ^ ^ \ 1y B i ı 6 . CUMHURİYET EKONOMİ DERGİSİ • İMTİYAZ SAHİBİ: BERİN NADİ • BASAN VE YAYAN: YENİ GÜN HABER AJANSI BASIN VE YAYINCILIK A.Ş. • GENEL YAYIN YÖNETMENİ: ORHAN ERİNÇ • GENEL YAYIN KOORDİNATÖRÜ: HİKMET ÇETİNKAYA • YAZIİŞLERİ MÜDÜRLERİ: DİNÇ TAYANÇ (SORUMLU), İBRAHİM YILDIZ • YAYIN YÖNETMENİ: BÜLENT KIZANLIK • GÖRSEL YÖNETMEN: M. SEDAT DEVİR • REKLAM: MEDYA C Kapak: SEMİH POROY Grafik: GRAFİK SERVİSİ