Katalog

Sayfa 18 inceleme 35 yılda Alamanyalı oldular 1 FARDK ŞEN % l yılında başlayaıı ledeı;ıl Almaııya'ya l'iırk ışçı göçü, 35 yıI sonra Almanya'da goçun ılk yıllanııdaıı çok tarklı bır I'iirk toplıınıımuıı oıtaya çıkmasına yol açtı. 35 yıllık süreç, oldukça lıı/lı bır gelişim ve değışun siirecıdır. 35 yıla yayılmış sosyal değışım siircunın belırgın çızgısı Türklerm gcn döıniş planlarından va/gcçmelen, Almanya'da kalıcı halc gelmeleridır. Bıı siireç oldukça saıieılı geçnııştir 35 yıhıı gcrck fi/ık olarak gerekse kültürel açıdan cıı büyük /orluklannı yaşayan birinci kusak artık ya!>lundı. Bıı kuşaktan, eıncklılık yaşına gelmış ya da ağır ışleıde çalışmaııın getirdığı hastalıklar ncdcnıylc emeklı olııııı.'j • Üçüncü kuşak açısından ise Türkiye, artık mesafe açısından değil, ama kazanılmış alışkanlıklar, edinilmiş kültürel formasyon dikkatc alınırsa uzaktaki anavatandır. öncnılı sayıda Tiırk vatandaşı var. İkinci kuşak, Almanya'da kalıcıhğın kesinleşmesı oranında entegrasyon sorunlanna daha fa/.la ılgı duyan kuşaktır vc bu alanda ka/anılmı.ş başarıların da sahibıdır. Aynı zamanda sosyal değişım sürecinın zorluklarının da tcınel özncsidir. İJçüııcü kuşak açısından isc Türkiye, artık mesafe açısından değil amayeni kazanılınış alışkanlıklar, edınılmış yeni kültürel formasyon dikkatc alınırsa uzaktaki anavatandır. Kuşkusuz. kültürel değışim istatistiklerle birebir anlatılabilecek bır olgu değıldır. Kısaca, Almanya'dakı Türkler artık 1%0'h yılların Türklerı degıller. Geçen zaman içinde pek çok yapısal sorıınu çözmüş, ama sorunlan ıçerık değıştırmış, derınleşmış ve artınış bır toplum söz konusu. Asimilasvon izlenmedi Gerck Almanya gerckse Türkiye, işgücü göçüyle başlayan bu sürccı önceden öngöremediler Almanlar geçici gözüylc baktıkları işçileri "misafîr" diye adlandırdılar ve Alman toplumundan yalıtılmış bir şekılde yaşamalartni tercih ettiler. Gerçektc bu tarz yaşam ılk kuşak Türklerın ısteklerine de uygun düşüyordu. Bu nedenle Almanların baştan bcrı Türklerlc ilgılı birasimilasyon politıkası güttüklerini söylemek yanıltıcı olur. Tutarlı bir asimilasyon politikası Türklerle Almanların iç içe yaşamalannı teşvik eder ve Alman kültüriiniın, yayını tarzının hı/la benımsenmesı ıcın gayret göstcrirdı, böyle olmadı. Ilk kuşak kendi icine kapalı yaşadı. Dil öğrenmektc zorlandı. Zaman ıçınde zorunlulukların katkısıyla Alman toplumuna yavaş yavaş açıldı. Bu alanda öneülüğü de sanat, edcbıyat, kültür meraklıları, öğretmenler, danışmanlık görevi yapan Türkler yaptılar. lkineı kuşakta ise durıım tümüyle başka bır görünüm kazandı. Alman okullarında okuyanların sayısında hızla bır yükseli> oldu. Kalıulık cğılimı hızla yükseldi. Entegrasyon tartışmalarının cıddı olarak gündeme gelmesı de bu kuşakla birlıktedir. Bu konudaki gecikmc, entegrasyon konusunda Alman tarafının vc Türk tarafının konseptlcrindeki farklılıklar bir yandan hızlı bır gelışmeyı öıılerken, diger yandan kültürel dcğı^ımın, 35 yılın çok da uzun bır /aınan dilımi olmadığı da dikkatc alınırsa, bır ş,ok halındc yaymmasıııa yol açtı. Bu >okun çok olumsu/ sonuçlar doğurduğu söylcnemcz. Almaııya'ya ılk gelen kuşagın kcndısı ile bcraber gctirdıği kültürel bırikım, ıçınde kent kültürü öğclcrinı a/ taşıdığı için ve oldukça uzun bır süre keııdını olduğu gibı koruduğıı ıçın. ıkınci kuşak bu şoktan çok etkılendı. Kültürel yclişki Türk toplumu bugün farklı sosyal katmanlardan, gruplardan oluşuyor. Bu anlamda soruniar da farklılaşmıştır. Zaten örgütlcnmc biçimleri de bu sorunlann farklılaşması ile birlikte degişikligc ugramıştır. Hcr sosyal tabakanın ya da grubun kendini tanımlama, kendini kabul ettirmc, Alman halkı içinde farklı kültürel değerlenyle yer alma sorunu var. Belki bütün bu farklı sorunların bir kimlik sorununda dügümlcndiği söylenebılir. "Biz kimiz" sorusu, belki Türkiye'de de hâlâ geçerliligini koruyan bir sorudur; ama Almanya'daki hir Türk vatandaşı ıçm bu sorunun. yanıtlanması daha da ?or ve karmaşık bır soru oldııgu herhalde kolayca kabul edılcbilir. Soruniar öıı planda ] ürk loplumuının örgütlenıne bıçimı, tar/ı genel olarak toplumun süreç içinde degışen ıhtiyaçları tarafından bclirlcndi. Bu nedenle nesnel durumıı hep yansıttı. Bu, bugün de böylcdır. Ilk yıllarda ışçilerin durumlaıı, sosyal, sendıkal ve sıyasal ıstekleri ön plandaydı. Örgütlenme dc buna göre bıçımlendi. Farklı sosyal gruplar, örgütlenmetıpleri ııe tür olursa olsun, hangi alanda örgütlcnmiş olurlarsa olsunlar, doğal olarak Türk toplumunun, vatandaşlık haklarım, siyasal katılım haklarını savunmak vc bunun için mücadele etmek gereği duyuyorlar. Örgütlenme konusunda Türk toplumu önemli ölçüde deney biriktirmiştir. Gelecekte Alman siyasal partilerinde örgütlenmenin ağır basaeağı, Türk derneklerınin sivıl toplum örgütleri olarak etkinliklerinın artaeağı, Alman sivil toplum örgütleriyle ilişkilerin gelişecegi söylencbilir. (fy Türkler HamBürger oldu da TamBürger (vatandaş) olamadı... GlIRAY Ö z iirger" Almanca vatandaş dcmck. ' Başlık yaptığım gerçeği yansıtan espri, çalışma arkadaşını Türkiye Araştırmalar Mcrke/ı Başkan Yardımcısı (,'iğdcm Akkaya'ya aıt. Gerçeği yansıtıyor; çünkü 35 yılılk göç sürcsinde geçen a.şamaların bır tür özclı. Türk valandaşları, Alınanya'ya ılk geldıklerıtıde mısalır ışçı "j»astarİM;Uer" idıler. Daha sonra, Tiııkçeyc çevırmcsi zor, "mitbürgcr" oldular; hadı "dıslan vatandaş" dıyelım. .Şımdıkı aşamayı adlandırmak oldukça zor. HamBürger denılebılır! TamBürger heniız olamadık. Alman ckonomısıııdckı yenıniz açısından ısc tam bürger olduğumuz lııç kuşku götürmez. Alını gücü yabana atılınaz bir tiiketici kitlesi olarak cıddiye alınıyoruz. Tasarruflarımız bakımından kimı kalemlerde Almanlara fark bile atarız. DoğuBatı birleşmesinden sonra kesilen özel vergılere katkımızla, Almanya'nm başına bela açan bu bırleşmeye hıznıet ctmeyc dcvam cdiyoruz. "Sosyal refah dcvleti" olmaktan yavaş yavaş uzaklaşan Almanya'da ışsızlık önce bi/ı vuruyor; %19'luk oranla yabancılar arasında bılc öndeyız. llele gcnçlerimı/de ışsızlık oranı %30'lara doğru tırmanarak rcKora Joğru gidiyor, Ilk kuşaktan ve göçün çilcsini en çok çeken yurttaşjarımız ya eıneklı oldular ya olıııak iizereler. ÜnıverMteye gıden gençlerımizin sayısı 20 bıne dogru tırmanıyor. 40.500 ırılı ııfaklı serbest gırışmıcıınızle de yabana atılnıamalıyı/. Kolay dcğıl. Türk, Alman ya da başka uluslardan 168 bin kişiye iş sağlıyor Türk vatandaşlarının kurdugu şirketler. Gettolardan çıkamadık daha ama, çıkarsak tam çıkacağız. Çünkü ev sahıbı olma konusunda da oldukça hızlıyız. Yaşadıgımız topluma uyuın sağlama konusunda yalnızea ekonomık verilcrden yola çıkılsaydı, "entenrasyon tamanı, sırada ne var?" derdını Ne yazık kı. ekonomık verıler tck başına sosyal ve kültürel bıı olguyu açıklamaya yctmiyor. Kısacası 35 yıl geçtı ve biz henüz "tambürger" olamadık. Ama olacağız. (,'ok dcğıl, bıra/ daha fazla ve cıddı ılgı, Almanya'dakı yurttaşlarımızın yaşadıkları kültürel şoktaıı daha olumlu sonuçlarla çıkmasını sağlayabılirdı. Ne yapalını, göçınenlık zor zanaat. Başa gelen çekılır Ncdemışler "herşcyin bir bedeli var." Bedelsiz olan yalnızea ithalat! Federal Almanya'daki Türklerl ilgili temel istatistiki bilgiler Türk nüfus (31.12.1995) Kddın ;!»4İ»Ülttl Erkek Ortalama hane büyüklüğü Ortalama aile sayısı Sosyal sigortalı sayısı (1995) Işsiz sayısı (1995) Emekli Türklerin Sayısı (31.12.1995) Türk bgrenciler (orta öğretim) (1994) 2.014.311 912.300 1.102.011 4.1 kişi 500.000 600.434 (%19) 148.118 88.271 368.699 **.O89 30.623 23.530 29.527 95.403 19.317 3.650 DM 40.500 168.000 Hauptschute „., w r ^ ^ İ u . ' Realschule Gymnasium (lise) ' *' "'" Gesamtschule Meslek okullarında okuyan Türk öğrenci Yüksek okullarda okuyan Türkler (94/95) Ortalama net hane geliri (1992) Serbest girışimci Türkler (1996) *