Katalog

20 TEMMUZ 2003. SAYI 904 SANAT şünen, seramiği fazladan bir zenginlik sayan Baj, daha sonra yaptığı bir değerlendirmede; seramiğin ressam kimliğinin olgunlaşmasında ne kadar etkili olduğunu kabul etti. Bazı eleştirmenler de Baj 'ın değişik malzemelerle oluşturduğu kolaj çalışmalarındaki başansını Albissola'daki seramik çalışmalarına bağladılar. O dönemde, sanatın değişik alanlarında çalışan sanatçıların seramiğe olan ilgisini, Baj şöyleyorumluyordu: "Avrupalısanatçı.geleneksel üretim biçimlerine veen eski anılara duydıığu bir çeşit bağlılığı hâlâ korur. Elle yaratılan hüner ve sanatın gücü seramik alanında birlikte harikalaryaratır." Enrico Baj, 1954'te Albissola'da, 195556'daLoveno'da, 1958ve 1979'da yineAlbissola'da, 1985'telmola'da, 1991'deFaenza'da seramik çalışmalannı sürdürdü. Dört ayrı kompozisyondan oluşan "Zevklerin Bahçesi" adlı eseri kitsch bir anlayışla, naif bir biçimde, zengin bir simgesel anlatımla cinselliği konu edindi. Sanat ve endüstri ya da sanat ve bilim 11 bunlarıoluşturanın atomlarolduğunu ileri sürüyordu. Ona göre ölüm; yalnızca vücudun atomlara ayrışmasıydı ve ruh da beden gibi ölümlüydü. Dolayısıyla da ölümden ve sonrasından da korkmaya gerek yoktu. E. Baj, Max Ernst ile tanıştıktan sonra 1963'te "College de Pataphasique de France"e üye oldu. )964'te Venedik Bienaline, sonra da 13. Milano Trienali'ne katıldı. 1967'denitibarenSeurat,Picasso ve Klee'nin eserlerini kendi sanat anlayışıyla yeniden yorumladı. Picasso'nun Guernica'sına kendi generalleriniyerleştirdi. 1959'dan itibaren resimlerinde görülen general karakterlerini öylesine yoğun bir şekilde siisledi ki, sonuçta onlan tarihin abartılı tiplerine dönüştürdü. Görece olan güç kavramını eleşfirdi. 1961 'de gerçekleştirdiği "Büyük Antifaşist Kolektif Resmi" adlı çalışmasında Cezayir Savaşı'nı eleştirdi, bu yapıtında 25 yıl boyunca bir mahzende topladığı paslı nesneleri kullandı. 1972 yılında, Mailand Emniyet Müdürlüğü'ndeki sorgulanması sırasında pencereden düşen Pinelli'yi konu alan " Anarşist Pinelli'nin Cenaze Töreni" adlı yapıtı, büyük yanktlar uyandırdı. Resim, 17.5.1972'de Palazzo Reale'da sergileneceği gün, halk arasında Pinelli olayının sorumlusu kabul edilen komiser Luigi CaJabresi vurulunca, toplum düzeninin tehlikedeolduğuilerisürülerek sergi iptal edildi. Yapıt, Stockholm, Rotterdam, GerfveAntwerpen'desergilendi. Bu çalışma, 1979'da bitirdiği "Kıyamet" adlıyapıtla birlikte Umberto Eco tarafından basılan birkitaptabelgelendi. Tiyatroyla da ilgilenen Baj, birkaç sahne tasanmı yaptı. Gerçeküstücü ve saçma tiyatrosunun kurucusu Alfredjarry'nin "UbuRoiÜbii" oyunundaki karakteri yorumladı. "însanhğın başına geçmiş olan hurjuvazinin evrensel budalalığını, açgözlülüğünü, korkunç utanmazlığını ve canavarlığını" taşlayan oyundaki Übü karakteri; kuklavari şişman bir yaratık olarak Baj'ın çalışmalarına çok uygundu. 1983 'te Baj'ın eserlerinde ortaya çıkan bu karakter 1985 'te seramik eserlerinin de baş karakteri oldu. Sonraları oğlu Andrea Baj ile IIyada oyunu için tahta heykeller yapan E. Baj,198788'debuheykellerideseramiğe uyarladı. SERAMtK SANATÇISI OLARAK BAJ Enrico Baj'ın seramik çalışmaları, 1954'te Asger Jorn'un onu Albissola'ya davet etmesiyle başladı. Tullio Mazotti ailesinin atölyesinde E. Baj, A. Jorn, K. Appel, Corneille, Fontana, Dangeloyan yana seramik çalıştılar. Bu dönemde Baj, kille doğaçlamayöntemiyledoğalformlaroluşturduğu gibi seramik tabaklar üzerinde resim çalışmalarıda yaptı. îlkzamanlarseramiğin resim sanatı ile bağdaşmadığını dü Başkent geleneği MÜŞERREF HEKİMOĞLU aşkent günleri ilginç olaylarla yaşanıyor. Bir yanda ölüm, hüzün.yitikbirdostun.birsevgilinin boşluğu, cami avluları, tören salonları, geçmişten geleceğe köprüler kuruyor, kimi yitirdiğini, yitik çizgilerle neler kaybettiğini bir namazlık buluşmalarda kanıtlıyor. Eski dostlar, arkadaşlaryan yana geliyor, acıyı paylaşıyor. Aslında güzel bir olay! Yıllardır dar çevrede yaşayanlar başka bir dünyada buluşmaya hazırlanırgibi. Kimi dostlarımız da sözleşmiş gibi birden ayrıldı dünyamızdan. Bence güzel bir ayrılık. hastalıkla, kanserle, beyin kanamasıyla ayrılık gecikince ölüm özleniyor nerdeyse. Dost çevremde bu özlemi duyanlar da var. Ancak ölüm de sırasını beldiyor. Koşullar ne olursa olsun, zamanı gelince kapıyı çalıyor. Başkent evlerinde de çanlar durmadan çalıyor bahar günlerinde. Kimi zaman ilk bahar mı, son bahar mı şaşırıyor insan. Böylesine güzel günlerde ayrılmanın uyarısını da yaşıyor elbet. Başkent yaşamında cami avluları da yer alıyor. Nerdeyse her gün birkaç dostu uğurluyoruz. Hiç görmediklerimiz, düşünmediklerimiz karşımıza geliyor birden. Unuttuğumuzolaylarıanıyor, ilginç çağnşımlarla yeniden bütünleşiyoruz. Bir yerde okumuştum, eskimolarda ilginç bir gelenek var. Evin yaşlıları torbasını hazırlıyor, sonra ailenin başına sesleniyor, yolculuğa hazır olduğunu söylüyor. Yakın dostlar, ailebireyleri de son yolculuğa hazırlıyor beyaz yolcuyu. Beyaz yolcu da uzak bir yerde, bir tepe, bir köşe, bir derede beldiyor, buzlaşarak karşılıyor Ölüm ü. Kimi arkadaşlarım sert tepkiyle karşıladı. Kutuplarda yaşasaydım ne düşünürdüm bilmem ama son saati sevgiyle, saygıyla, insandan insana uzayan güzelliklerle, dostlukla, aşkla, analık ve teyzelikle yaşamanın mutluluğunu da duyarak yaşamak isterdim. Sonbahardan, kıştan, kardan, ayazdan sözetmekten hoşlanmıyorum ben. Mutluluğun resmini çizenleregülümsüyorum. Koşullar ne olursa olsun, resim çizmekten vazgeçmeyenlere saygı duyuyorum. Dar koşullara, güçlüklere, sorunlara karşın birliktelikten geri kalmıyor, datboğazları el ele aşarak, her şeyi paylaşarak yola çıkıyorlar. Bahar gelinleri beyaz şarkılar söylüyor, geleceğe umutla koşuyorlar. Onlardan biri de Ayşegül Ekzen. Yüksel veNazif Ekzcn'in güzel ve zarif kızı. Atilla Kardaş ile evlendi soyadı değişti. Baştan sona güzel öyküler yazdı balayı yolunda. Her şeyi güzel taşıyan bir gelin.Kelebekler gibi, uçarak yerleşti belleklere. Ama ayağı yerde, başı göklerde birgelin. Yüksel ve Nazif Ekzen'in sevincini de güzel paylaştı dostları. Ailenin kalbi birlikte çarptı. Her şey şık çizgiler içinde. Başkentlilerin geleneğini sürdüren birdüğün akşamı bu. Önce Atakule'de nikâh, sonra Ankara Palas'ta bir aile yemeği. Çevresinde Mülkiyeli dostlar. Türkiye'nin yazgısını değiştirmeyi amaçlayan kişilerden, gruplardan oluşan Mülkiyeli dosdar güzel birlikteliği desergiliyor. Çabası.direnme gücü hiç tükenmiyor. Ankara Palas'taki akşam yemeğinde buluşanlar bu mutluluğu yeniden yaşadı. Mutluluğun resmini zarif çizgilerle yansıtan, tüm koşullarda yakalamak isteyen gençlerle yeni bir halkaoluştu. Anılar, şarkılarla geçmişten geleceğe uzandı söyleşiler. Düğün sevincini tarihsel Ankara PaJas terasındageçmiş yıllardan anılarla güzel paylaştı konuklar. Kimi ilk kuşak, kimi ikinci, dördüncü, beşinci kuşaktan. Kuşaklar değişse de öz değişmiyor. * ** Dışişleri'nin en güzel sefirelerinden Jale Eralp'in oğlu Etnin Eralp de güzel bir gelin getiriyor başkente. Bilkent Üniversitesi öğretim görevlilerinden Profesör öuygu Sezer ve Vedat Sezer'in kızı Sibel Sezer'le evlendi. Düğünlerini Boğaz'da kutiadılar, baiayı Ankara'da. Şimdi mutluluğun resmini çiziyorlar. Mutluluğun resmini çizenlere en güzel çizgileri oluşturmayı diliyorum. Kolay gelsin, ne güzel bir tablo olacak. • arasındaki birlikteliğe taraf olmayan Baj, bu birleşimlerin, sanatın ilgi alanının aleyhinesonuçlandığıkanısındaydı. Ona göre bilim, görüşlerimizin üzerinde öylesine üstünlük kurar ki, hayal gücü ve imgelem üzerinde çalışmaya alışkın olan bir sanatçı, bunlann içinde kaybolmaktan kurtulamaz. Sanatçı olarak dünyaya eleştirel bir gözle bakan Baj, yine de dünyayı bütün olumsuzlukları ile birlikte anarşist tavnylabağrınabastı.# Kaynakça îmzasız, "Enrico Baj ",Keramikos, No: 9, 1989. Aziz Çalışlar, Tiyatro Adamları Sözlüğü (Istanbul.MitosBoyut Yayınları, 1993) LucianoCoprile, "i Baj ceramisti", Sergi kataloğu (Fuenza, Museo Internazionale delleCeramiche.CentroDi, 1991) Kristina Piwecki, "Kein Respekt vorobrigkeit, Militar und Bilder von Kollegen", Art.1/94. Ayşegül ve Atilla Kardaş mutluluğun resmini güzel çizdiler.