Katalog

CUMHURÎYET DERGl kadının bir âşıktan haz aldığına dair edebiyata düşulmüş bir not yok. Kadınların kocalan dışında başka erkek lerle birlikte olmaları kabııl edilemez bir durumdu veyasaktı. Bu yüzden işlenen cinayetler meşru bulunuyordu. Bir erkek, fahişeyle, erkek ve kadın kölelerle, erkek ve kadın âşıklarıyla ilişki kurabi lirdi. Tek yasak başkasının karısıydı. Oğlancılık toplumsal anlamda kabul gören bir ku rumdu. O günleri bugüne Yunanlı tiyatro yazarları taşıdılar. Inatçı karı ve kocaların yol açtığı felaketler ve ev içi vahşet çok sevilen bir tra~ jedi konusuydu. Evlilik Yunan komedisinın de konusuydu. ilk kez İO 411 yılında sahneyekonanLysistrata'daAristophanes.savaşa giden kocasıyla seks yapmayı reddeden bir kadını ele almıştı. Lysistrata ve komplocu kız kardeşleri erkeklerin askeri yöntemlerine yalnızca onlann cinsel isteklerini geri çevirerekkarşıçıktıklarında, Yunan toplumu sakinleşmişti. ROMA'DA KARŞILIKLIRIZA ının ÎPEK ÇALIŞLAR ünyanın yarısı, diğer yansına törenle yemin ediyor. "lyi günde, kötü günde, zenginlikte ve yoksullukta, hastalıkta ve sağlıkta, ölüm ayırıncaya kadar... " Ezbere bildiğimiz bu sözler îngiliz Kilisesi'nin 1552 tarihliduakitabından. Kilisedeevlenenkadının yemininde beş asırdır yer alan itaat sözcüğü artık okunmuyor. Türkiye'deki Medeni nikâhta kııllanılan sözler daha sade. Evlenmeye karar verenler Belediye Başkanı adına karı koca ilan ediliyorlar. Kutsal kitapların karı koca saydığı ilk çift AdemileHavva. Edebiyattan tanıdığımız ilk karı koca ise Penelope ile Odissea. Vefalı, içten, mantıklı ve sadık bir kadın Penelope. Evinden aynlıp durmadan gezinen Truva savaşı kahramanı Odissea'yı tam 19 yıl bekliyor, hem de bütün taliplerini oyalayaraktan. Evlilik, birlikte yaşamaya karar veren kadınla erkek arasında varılmış bir anlaşma; bir hukuk düzeni... Biçimi iseerkektenyana. Tarihi süreç içinde giderek farkh bir içerik kazansa da sözleşmenin esası dini ve yasal anlamda erkeğin karısının efendisi olmasına dayanıyor. Amerikan Stanford Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Enstitüsü'nde araştırmacı olan Marilyn Yalom, " Antik Çağlardan GünümüzeEvli Kadının Tarihi" adlı kitabında insanlık tarihine evliliğin penceresinden bakıyor. Çitlembik Yayınları'ncaTürkçeye kazandırılan kitabı iki kadın çevirmiş: Zeynep Yelçe ve Neşenur Domaniç. Bu yazı, Evli Kadının Tarihi adlı kitaptan derlendi. TANRIÇAHERA... Antik Yunan'da evlilik önemsenen birkurumdu.Hattaevliliktensorumlubir tanrıça bile vardı. Kadınların koruyucusu olan evlilik tannçası, Zeus'un kız kardeşi ve eşi Hera'ydı. Evlilik klasik çağ Atina'sında bir mülkiyet düzenlemesi gibi algılanıyordu. Gelin ile damadın duygularından çok mali pazarlıklar ilişkiyi yönlendiriyordu. Evlenecek çağa gelmiş bir oğlu bulunan aile, kullanılabilecek çeyize sahip bir gelin anyordu. Gelin çoğu zaman damattan 10ya da 20yaşgençolurdu. Duğun töreni genellikle kışın yapılır, ilk giin tanrılara adaklar adanır, ikinci giin gelin evinde verilen ziyafetin ardından gelin at arabasıyla damadın evinegötürülürdü. Gelin yenievine götiırüldüğündedavediler dışarıda şarkı söyler, bu arada gelin odasına kapanan yeni evliler ilk birlikteliklerini Roma imparatorluğu'ndatÖ 52. yiızyıl arasında evlilik kurumu Yunan modeline uygun biçimdeyiirüdü. Kadınlar üzerindeki denetim aynı şekilde babadan kocaya geçiyordu. Kadından beklenen erdemli olmasıydı. Kadınlar dul kaldıklarında bile sadakatlerini sürdürüyorlardı. Evli çiftlerin görevi çocuk yetiştirmekti. Savaş meydanında ve Senato'da hâkim konumda olan erkek evin de yöneticisiydi. Zaman içinde kan koca ortaklığını vurgulayan eşitlikçi bir yaklaşım öne çıktı. Romalıbabalarkızlarına uygun koca bulmaktan sorumluydu. Altı yedi yaşındayken kızlara söz kesiliyordu. Evlilik anlaşmasın da para öncelikli olsa da yakışıklılık ve karakter gibi özellikler dikkate alınıyordu. Kadınların bakire, erkeklerin iyi huylu, güvenilirveenerjikolmasıbekleniyordu. Damadın bakir olmasını hiç kimse beklemezdi. Roma evlilik yasaları ciddi anlamda kadınerkek eşitliğine atılmış bir adımdı. Yalnız babanın değil aynı zamanda gelinin rızasını gerektiriyordu. (Anne rızası aranmazdı). Rızanın geçerli bir beraberlik için ge Evlilik yasalarına kadını koruyan kurallar koyan ilk devlet Roma İmparatorluğu oldu. Babanın rızasını yeterli görmeyip gelinin rızasını aramayı da koşul olarak getirdi. Tarihten ünlü çiftler *ve evlilik âdetleri... Marilyn Yalom, Evli Kadının Tarihi'ni ' kitaplaştırdı. gerçekleştirirlerdi. Koca, koruyucu olarak babanın yerini alırdı. Çocuk doğana kadar evlilik gelinin babası tarafından rahatlıkla bozulabiliyordu. Atina 'daki kadınlar genellikle evde kapalı kalıyor ve yalnızca kadınlarla arkadaşlık edebiliyorlardı. Kadın, babası tarafından meşru çocuklar doğurma amacıyla erkeğe verilen bir yaratıktı. Yaşamınınçoğunuhamilelikle, çocuk bakarak, yemek yaparak ve elbisedikerekgeçiriyordu. Evli bir Yunanlı rekİjJiği kısa sijrede tiım ımparatorluğa yayıldı. Zaman içinde Batı diinyasına da hâkim oldu. Kadın babası tarafından kocasına verilen bir eşyaolmaktançıkmıştı. Damat sol elin üçüncü parmağına takması için geline bir yüzük verirdi. Gelin babasından beklenen birnişan partisiydi. Resmi ergenlik yaşına ulaşanlar evlilik niyeti diye adlandırılan birdeklarasyonlaevlenirlerdi Gelin damadın evinegetirilirdi. Düğünler haziranın ikinci yarısındayapılırdı. 15 Ha