Katalog

9MART2003.SAYI885 zeni sayesinde ayakta kalıyorlardı. Ara sıra Karl Kautsky'nin yönettiği Die Neue Zeit dergisine makaleler yazıyorlardı. OSİPFELÇ OLUYOR... Ağır romatizması olan Osip hastalandı. Omurilik iltihabı dediler. Tıp çaresiz kalmıştı. Genç adam artık yürüyemiyordu. Biri dört diğeri iki yaşında iki çocuğuna ve hasta kocasına Clara bakıyordu. 1887 yılı sonunda dayanacak gücü kalmanuştı. Alman Sosyal Demokrat Parti önderleri Kautsky, BernsteinveLiebknecht'iyardımaçağırdı.Osipve Clara Alman dilindeki üç gazetenin muhabirliğinegetirildi. Maddi durumlarıbir anda düzelmişti. Ancak Osip iyileşmiyordu. Clara bir arkadaşına Osip'in son günlerini şöyleanlatmıştı: "Hastamınsonuyaklaşıyordu. Bilinciniyitirmişti. Yanındaoturuyordum.Elinitutuyor.alnındanakan terleri siliyordum. Sanki kâbus görüyordum. Ancak bir tek şeyin, korkunç ve inanılmaz bir şeyin bilincindeydim. Osip ölüyordu." Zetkin, 1899 yılında, 3 6 yaşında öldü. Ukraynaü militanı uğurlamaya gelenlerin çoğu yabancı asıllı sosyalistlerdi. Fransız devriminin 100. yıl kutlamalarının ardından Clara Zetkin, 1890 yılı başında Paris'ten ayrılmaya karar verdi. Henüz 33 'ündeydi. Kadın sorununu incelemeye başlamış ve Uluslararası Işçi Kongresi'ne bir rapor sunmuştu. Bu önemli uluslararası kongreyi yöneten 10 kişiden biri siyahlar giymiş genç Clara Zetkin'di. Artık Osip öldüğüne göre, Almanya'ya geri dönmeliydi... Ama nereye? Ailesi ile bir ilişkisi kalmamıştı. Stuttgart'a yerleşmeye karar verdi. Ona çeviri veren yayıncı Dietz bu kentte yaşıyordu. Karl Kautsky'nin editörlüğünü yaptığı Die Neue Zeit adlı dergi bu kentte yayımlanıyordu. Daha da önemlisi, Stuttgart'ın bağlı bulunduğu eyalette kadınların siyasi toplantılara katılma ve söz söyleme haklan vardı. 1892 yılının Almanya'sında koşullar kadınlar için çok ağırdı. 650 bin olan kadın işçisayısı 1908'delmilyon 150bine tırmanacaktı, ama 3 0 kadından ancak biri ancak sendikalıydı. Fabrikalarda yemekhane ve lavabo yoktu. Bazı kadın işçiler çok düşük ücret alıyor, ek gelir sağlamak için fahişelik yapıyorlardı. Sosyal Demokrat Parti'nin yandaşları çoğalıyordu. Prusya'da kadınların siyaset konuşulan ortamlarda bulunması bile yasaktı. Aslında kadınlar birey değildi. Bazı eyaletlerde ev ve arazi sahibi kadınların oy hakkı vardı, o kadar (Tüm kadınların oy hakkı için 1918 beklenecekti)... EŞİTLİK DÎYE BİR DERGİ Yayıncısı Dietz, Stuttgart'a gelen Clara'ya yeni yayın yaşamına adım atmış bir kadın dergisinin sorumluluğunu verdi. DieGleichheit (eşitlik)osıralaryaygınolankendihalindeki kadın dergilerinden biriydi. Birkaç sayfaydı, fiyatı da on fenikti. Çekiciliği olmayan dergi kısa süre içinde yorumları ve çarpıcı haberleriyle bilinçli kadın kitlesine hitap eden ilginç bir yayın organa dönüştü. Satışı hızla artmaya başladı. Abonesayısı 1902yılında4biniken, 1905'tekadanakatlana 29 bini bulmuştu. Dergi artık kâr ediyordu. Abone sayısı Sosyal Demokrat Parti'nin üye sayısının çok üstüne çıkmıştı. Başka ülkelerin sosyalist kadınlarından da makaleler yayımlayan bu dergi Alman kadınlarının örgütlenme ve siyasi haklar mücadelesinde kendi başına bir ekol oluşturmuştu. 1914 yılında Die Gleicheit'ın abone sayısı 125 bineulaşacaktı. Clara Zetkin Almanya'yı boydan boya dolaşarak konuşmalar yapıyor, konferanslarına 1500 dinleyicinin geldiği oluyordu. O günlerin Almanya'sında yılda ortalama 3500 kadar konferans düzenlenirken o tek başına 270 konferans örgütlemişti. 1910yılındaKopenhag'datoplanan Uluslararası Kadın Kongresi Zetkin 'in önerisiyle8 Mart'ı "Uluslararası Emekçi Kadınlar Günü"il an etti. Zetkin, artık kadın hareketinin bir tür özerkliğe ve davranış serbestliğine ihtiyacı olduğunu, bu gereksinmelerin erkek yoldaşlara dayatılması gerektiğini söylüyordu. Kadınların kurtuluş mücadelesini zafere ulaştırmasını beklediği Sosyal Demokrat Parti'nin insanca zaafları olan kişiler tarafından yönetildiğini düşünmeye başlamıştı. Çocukları ile ilişkileri çok iyi idi. İki oğlu daima yanınday dı. Stuttgart'ayerleştiğigünlerdekimsenin tanımadığı bir kadın militan iken, altı yılda sosyalist kadınların en iinlüsü olmuştu. 1891 'den başlayarak partinin tüm kongrelerinde delegeliğe seçilen tek kadın oydu. 1896'da Gotha kongresinde onun emekçi kadınlar programı onaylanmıştı. Dört bir yandan konferans daveti alıyordu. Ünü Almanya sınırlarını aşmıştı. Kendisini tamamen işine adamıştı. Ama bazı günler yüreğinde derin bir boşluk hissediyordu. 1896 yılı onun hayatında bir dönüm noktası oluşturdu. Friedrich Zundel ile tanıştı. Zundel köylü kökenliydi. Dekoratörlük yaparken Stuttgart Güzel Sanatlar Okulu'na yazılmıştı. Ressamolarak ünleniyordu. Gereksizbirolay sonucu okuldan atıldı. Clara onun lojman ve atölye bulmasınayardımcıoldu. Yakınlaştılar. Genç ressam 39 yaşındaki bu kibar ve çekici kadına âşık olmuştu. 1897 tarihli bir fotoğrafta ince endamı, yere kadar uzanan siyah eteği ve modaya uygun tarzda kestirdiği saçlarıyla çekici görünen Clara ile Zundel 18 yıllık yaş farkına rağmen birlikte yaşamaya karar verdiler. Parti ileri gelenleri bu ilişkiden hoşnut kalmamıştı. Clara eleştirilere hiç aldırmadı. Üç yıl sonunda genç adamla çok iyi anlaşan ve onu ağabeyleri sayan oğullarının da desteğiyle Friedrich Zundel ile evlenmeye karar verdi. Dergi yazarı olarak geliri ayda 240 marktı: Bir işçi kadı yor. Rosa Luxemburg'un deyimiyle, "sosyalizmin mi, yoksa barbarlığın mı kazanacağını" belirleyecek olan savaştı. Clara, partinin sol kanadı ile birlikte hanl harıl savaş karşıtı çalışmalaryürütüyordu. Kadınlar, 1914 yılında 8 Mart Uluslararası Kadın Günü'nde Berlin'de "Savaşa hayır" mitingi yaptılar. Clara, Brüksel'e gitti, Sosyalist Enternasyonal delegelerini ikna etmeye çalıştı. Geri dönüp Hamburg'da büyük bir savaş karşıtı miting düzenledi. Ama çabalan boşunaydı. 1 Ağustosgünü Stuttgart'a döndüğünde Imparator II. Wilhelm'in genel seferberlik ilan ettiğini öğrendi. 2 Ağustos günü, polisler evini bastı, casusluk suçlamasıyla tutuklanıp hapse atıldı. Bir grup Sosyal Demokrat delege savaş ödeneklerini onayladığı gün Clara hastalandı. Delirdiğini sanmış ve ölmek istemişti. Savaş başladıktan sonra Clara Zetkin Isviçre'de uluslararası kadın temsilcilerini bir araya getirdi. Sosyal Demokrat Parti Clara'ya bir baş belası muamelesi yaparken savaş onun evinin içine kadar girmişti. Cerrah olan Maksim ve tıp öğrenimi gören Kostya cepheye gönderildiler. Kocası Friedrich Zundel'i de alıp askere götürmüşler, araba sürmeyi bildiği için Alman Kızılhaçı'na ambulans şoförü olarak atamışlardı. Savaş sırasında tek yanlı 1905 Stuttgart. Gara Zetkin Sosyal Demokrat Parti militanlanyla... nın aylık ücretinin beş katı. Ressam olarak isim yapmaya başlayan Zundel de bir süre sonra sergiler açar ve para ka zanır olmuştu. Clara'nın büyük hayali olan bir köy evini satın alıp yerleştiler. Dönemin sosyalistleri bu evegeliyordu. Lenin, Krupskaya, ve Clara'nın sevgili arkadaşı Rosa Luxemburg... Zundel bir araba almış dere tepeClara'yı gezdiriyordu. Oyıllara dairteksorungözleriydi. Gözlerinden üstüste üçameliyatgeçirmişti. Oğullarından Maksim tıp eğitimine başlamış, Rosa Luxemburg'la gizü aşk yaşamakta olan Kostya ise okuluna ara vermişti. SAVAŞ YAKLAŞIYOR 1912 yılına gelindiginde Alman Sosyal Demokrat Partisi birinci parti olmuştu. MUliyetçi ideoloji tüm Avrupa'yı olduğu gibi Sosyal Demokrat Partiyi de kıskacına almıştı. Clara, bir savaşın patlak vermesi halinde Sosyal Demokrat Parti'nin bu savaşı sonlandırmak için çalışması gerektiğine inananlardandı. " Aldatılanlar, kışkırtılanlar, kadettirilenler işçi sınıfının çocukları değil mi" diye soruyor, ve şöyle diyordu:" Yakınlarımızın parçalanan vücutlannı düşünmüyoruz yalnızca, savaşın kaçınılmaz sonucu olarak sakatlanan ruhları da düşünüyoruz. Savaş her şeyi tehdit edi felçgeçiren Zundel savaştan sonra bunalıma girdi. Sosyalizmin tüm insanları kurtaracağına olan inancını kaybetmiş, dinsel tablolar yapmaya başlamıştı. Artık birlikte yaşamıyorlardı. Clara "Zundel'i diri diri gömmek zorunda kaldım, benim için o öldü * diyecekti. Savaş biterken geride kolu kanadı kınk, Zundel'ini, partisini yitirmiş bir Clara bırakmıştı. Oğulları geri döndü ama o artık 60 yaşında sayısız hastalığı olan bir kadındı. Clara'yı yeniden hayata bağlayan bir mucize tam o sıradagerçekleşti. Rusya'dadevrimzaferkazanmıştı. Clara Zetkin yaşamının son evresini Rusya'da ve Almanya'dageçirdi. Almanya'daki politik faaliyetini Komünist Partisi çatısı altında yürüttü. iki dönem mületvekiü seçildi. Sosyalizm ya da kadın üzerine düzenlenen uluslararası toplantılartn her zaman onur konuğu oldu. 20 Haziran 1933 günüyaşamavedaetti. "Kadınlar Gününü" dünya tarihineyerleştirdiği için her 8 Mart'ta onu şükranla hatırlıyoruz.# (jilbcrt Bndia'nın "Sınırsız Fcminist Cıara Zetkin" adlı kitahı esas alıııdı. Pencere Yüvınları... I'ürkçesi Natliye R. Çobanoglıı