Katalog

9MART2003.SAYI885 I 8Mart 1917 (Rustakviminegöre23 Şubat) günü 700'üaşkın kadın, Uluslararası Kadınlar Günü'nde greve gitti. (8 Mart Kadınlar günü çalışan kadınlar tarafından ilk kez 1909 yılında ABD'de kutlanmıştı.) Eş, kardeş ve çocukları cephede savaşırken, aile bireyleri açhktan ölüyordu. Petrograd kentinde un stokları sıfırı tüketmek üzere olduğundan, bir hafta önce ekmek vesikaya bağlanmıştı. Kadınlar savaşa son verilmesi veÇar II. Nikola'nın tahttan indirilmesi amacıyla dokuma tezgahlarındaki görevlerini terk ettiler. Protesto şarkılan söyleyerek sokaklara dökülmüşlerdi. Erkeklerin de greve katılmaları için çağrıda bulundular. Günün sonunda görevini terk ederek hükümete karşı başlatılan gösterilere katılan işçilerinsayısılOObinibulmuştu. Kadınlar, adaleti kendi elleriyle sağlamak üzere, fırın ve bakkalları zorlaele geçirerek yiyecek bulmaya çalıştılar. Bunu izleyen birkaç gün boyunca yapılan sokak gösterilerinde binlerce kadın ve erkek omuz omuza yürüyor, gerek kent içinden gerekse dışından onlara destek veren işçilerin sayısı giderek artıyordu. Hükümetin yığınlara ateş açması sonucunda kırk eylemci yaşamını yitirdi. Olümler, kadınları yddırmadı. Leon Troçki o günü şöyle anlatmıştı:" Erkeklerden çok daha gözü pek bir biçimde silahlarına sarılmışlardı ve askerlere, neredeyse buyurgan bir tavırla, süngülerini indirip ve 8 MART 1917 D E R G 1 D E N Barış isteyenlerin yürekleri 1 Mart'tan bu yana mutluluktan kıpır kıpır. Savaş yanhlan tezkereyi yeniden Meclis'e getirmek için yarışta. Ölüme davetiye çıkaranlar acaba Birinci ve Ikinci Dünya savaşlarında 45 milyon insanın öldüğünü hatırlıyor mu? Türkiye'de ve dünyanın dört bir yanında savaşa karşı yürüyen kadın fotoğraflarını bir araya getirdik. Ellerde taşınan pankartları gözden kaçırmayın. 8 Mart Dünya Kadınlar Günü nedeniyle özel bir sayı yaptık bu hafta. "Kapak Kızımız" 8 Mart'ı dünya takvimlerine yerleştiren Clara Zetkin. Sınır tanımayan bir banş militanı. Birinci Dünya Savaşı öncesi bütün Avrupa'da savaş karşıtı mitingler düzenliyor. Ama savaş çıkar çıkmaz, kocasını ve iki oğlunu cepheye götürüyorlar. "Sınırsız Feminist Clara Zetkin "in yaşamöyküsünde kadınlar ve savaşı bekleyen bir dünya var. 1917 Şubat Devrimi sizde nasıl bir çağrışım yapıyor? Hemen aklımıza Rusya'da Sosyalist Devrim'den önce Çar'ın yıkılmasıyla son bulan ilk ayaklanma gelmez mi? Rusya'da farklı bir takvim kullanıldığından çok önemli bir gerçek unutulup gitmiş. Şubat Devrimi aslında 8 Mart 1917 günü başlıyor. Yani Uluslararası Emekçi Kadınlar Günü'nde... Çünkü, Rus kadınları savaşa ve yoksulluğa karşı kendilerine adanmış bir günde ayaklanıyorlar. Kaynağımız çok sağlam. Bir üniversite ders kitabı... Gözünüzü sola kaydırın, kitaptan aktardığımız sayfayı okuyun. Tarihi kadın gözüyle yeniden okuyanlar, erkeklerin kayda düşmediği sayısız gerçeği ortaya çıkanyorlar. Ne yapalım... Tarihçi kadınların da geçmişi çok geriye gitmiyor. Şunun şurası kadınların üniversiteye kabul edilmelerinin üzerinden daha yüz yd bile geçmedi. Bilgi Üniversitesi'ne Batı Medeniyetleri konulu ders kitabı seçimi nedeniyle teşekkürler. İPEK ÇALIŞLAR Rusya'da başlattı... devrimi kadınlar m 1914 yılında savaşın patlak vermesiyle birlikte erkekler cepheye gidince, Rus kadınları i§ dünyasında boy göstermeyebaşladılar. Savaştan önce Rusya'da her on emekçiden üçü kadındı. Oran onda dörde yükseldi. Rusya'nın başkenti ve sanayi merkezi Petrograd'da durum daha da çarpıcıydı. 1917 yılına gelindiğinde bu kenttcki kadın işgücünün oranı yüzde 55'e ulaşmıştı. Rus kadınlarının çalışma koşulları Batılılara kıyasla çok daha zorluydu. Petrograd'da kadın emekçilerin büyük bir bölümü tekstil fabrikalarındaki niteliksiz işlerde, son derece yorucu koşullarda ve çok düşük ücretler karşılığında günde 1213 saat çahşıyorlardı. Iş çıkışlarında uzayıp giden ekmek kuyruklarında saatlerce bekledikten sonra evdeki yaşh, hasta ve çoculclara da bakıyorlardı.Doğan çocukların yarısı üç yaşına gelmeden ölüyordu. 1917'nin başlarında Rusya iki milyon askerini yitirmişti. Fiyatlar yüzde 400 oranında artmış, yiyecek ve yakıt ulaşım hatlarıtümden çökmüştü. Insanlaraçlıkvedondurucusoğuktan kırılıyorlardı. Küçük çocuklar fabrikalarda günde 11.5 saat çahşıyorlardı. Her şey dibe vurmuştu. Petrograd'lı emekçi kadınlar çalışma örgütlerinden duruma bir çözüm getirilmesi isteminde bulundular. saflara katılmaları için yalvarıyorlardı." Çarın ayrıcalıklı savaş gücü olan Kazak asker ve subaylarının silahlarını bırakmaları için dişini tırnağına takan bu yoksul emekçi kadınlarla ilgili bir yığın öykü dilden dile dolaşmaktaydı. Askerlerin kadınlara ateş açamadıklan için çarı terk ettikleri söyleniyordu. Olaya tanık olanlardan biri kadınların Kazak askerlerin saldırılan karşısında gözlerini kırpmadıklarını ve dimdik ayakta durduklarını söylüyordu. Kalabahğın ortasında biri bu kadınların cephede savaşan askerlerin eşleri Ve kız kardeşleri olduklarını haykırdı. Kazaklar tüfeklerini indirip, atlarını ters yöne çevirdiler. Savaştan yılmış askeri bölükler tüm Petrograd'da ayaklandı. Kadın tekstil işçilerince başlatılan eylemin dördüncü gününde hükümet, asker desteğini de yitirdi. Çarzorla tahttan indirildi. Başkaldırının ilk günlerinde Petrogradlı kadınlar işi ele alıp, ekmek, barış ve çarlığın sonaerdirilmesi için sokaklara döküldüler. Savaşa karşı çıktılar. Rus Devrimi işteböylebaşladı.» Bilgi Üniversitesi'nde ders kitabı olarak okutulan Civilization in theWest'ten (4.basım) alındı. Kitabınyazarları: Kishlansky, Geary ve O'Brien. CUMHURlYETDERGİ İMTİYAZ SAHÎBÎ. YEDİ MAYIS HABER AJANSI B ASIN VE YAYINCILIK AŞ ADINAİLH AN SELÇUK1SORUMLUMÜDÜR MEHMETSUCU1 YAYIN YÖNETMENt. İPEK ÇALIŞLAR • GÖRSEL YÖNETMEN AYNUR ÇOLAK • BASKI: SABAH YAYINCILIK AŞ • İDARE MERKEZİ: TÜRKOCAĞI CAD. NO: 3941 CAĞALOĞLU, 34334 İSTANBUL. TEL: (0212) 51205 05 • REKLAMPUBLİMEDÎA cumdergi@cumhuriyet.com.tr