Katalog

PAZARIN PENCERESİNDEN Eski hamamlar, eski taslar SELÇUK EREZ Eski Çin Mitolojisinde göllerin, akarsuların ve denizlerin tanrıları, aslında boğulmuş kadınların ruhlarıdır: şeytanminarelerinın, balıkların ve su kaplumbağalarının arasında dolaşan bu su kutsal varlıkları, balıkçılara yardım eder, onları kötülüklerden korurlardı. Nilüferi bol Çin ırmaklarında yüzen kadın tanrıların tek zaafı, göl canavarlarına olan meraklarıydı. O zamanın Çin canavarları her ne kadar yılan ya da timsahları andıran bedenleriyle Avrupalı türdeşlerini andırırlarsa da, karakter bakımından Töytonya dağlarında gezen ve ağızlarından, burunlarından ateş saçan varhklardan çok farklıydılar: Bu yaratıklar, ekıne, pirince yararlı yağmurlar getirirlerdı. llkbahar, Yangtze Irmağının timsahlarının çiftleşme mevsimidir: Timsahların erkeklerinin dişileri çağırmak için çığırmağa başladıkları günler, Güney Çin Denizi'nden esen rüzgarların önlerine katıp bu yörelere getirdikleri yağmur bulutlarının tarlalan suladıkları zamandır. Çinlilerin, su canavarlarının yağmur getirdiklerine inanmaları, bu doğa olaylarının hemen her Isa'dan beş altı yüzyıl sonra Kuzey Çin'de hüküm sürmüş olan Trabgaçlar'dan "Vey" sülalesi, işte böyle bir canavar kılığına bürünmüş olan Güneş ile bır kraliçenin sevişmesiyle oluşmuş bir kralla başlar. Akarsular gibi menderesler, büklümler oluşturarak ilerleyen yılanların ve yılan benzeri sürüngenlerin insanlara, dereleri, ırmakları anımsatması doğal değil midir? Susuzluğun yaygın olduğu topraklarda ilkbaharda ortaya çıktıklarında yağmur getiren bu yaratıkların sevilmesi de yadırganmaz. Ama bu akarsu kenarında gezen e|derler tarafından gebe bırakılan kadınların öyküsünün, bınlerce kilo metre uzaklara, Anadolu'ya kadar belki de Ipek Yoluylaulaşması şaşırtıcıdır. Bu gün bile, ülkemizde bir kızın, bir erkekle bırleşmeden hamam suyundan gebe kalabileceğine ınananların sayısı az değildir. Zaman zaman hamamda, sudan gebe kalmış kızların öyküleri gazete sütunlarına kadar yansımaktadır. Çin'den gelen, göl ve akarsularla ilgili bu inanç, Anadolu'da insanların kapalı ortamlarda yani hamamlarda yıkandıkları yerler için de geçerlilik kazanmış... Peki hamamlar? Anadolu'ya Romahlar tarafından getirilmiş.. Ama tıpkı eski Yunan filozofları ve eserleri gibi bunlar da Batıda zamanla unutulmuş; ama Doğu'da özellıkle Anadolu'da sürdürüldüğü ve yaşatıldığı için yokolmamış ve Haçlı Seferlen ıle buralara gelenler bunu Türklerden yeniden öğrenip Batıya taşımışlar. Bu gün bıle batıda bu hamamların "Türk Hamamı" olarak bilinmesinin nedeni budur. "Hamam"da Türkler, "peştemal"gibi Farsça kökenli kelımeler yanında "tas","nalın","kese", "yaygı" gibi muhtemelen Türkçe kökenli kelimeler de kullanırlar. Yoksa Türkler hamamı Acemlerden ya da Araplardan mı görup öğrendiler? Romahlar, hamamlarına "thermae" derlerdi. Anadolu'da yer yer hamamların "Çermik" olarak anılması, bizim bunları Bizans yoluyla Romalılardan öğrendiğimizi yansıtmaz mı? Hamamı anladık; peki, hamam tasları neredendir? Bu göbekli taslar da Roma'dan mı gelir? Ankara'dakı Anadolu Medenıyetleri Müzesi'nde Hitıt Kıralı Sulumeli'nin Fırtına Tanrısı huzurunda su adağı adadığını gördünüz mü? Malatya'dan getirtilmiş olan bir bazalt kabartma, Anadolu'da Isa'dan bin yıl önce su dökerek adak adandığını yansıtır. Bu gün yolculuğa çıkanların ardından döktüğümüz suyun bu üçbin yıllık Hitit geleneği ile ilışkılı olduğunu düşünmek için sıradışı bir ımge gerekmez. Üzerine dualar yazılarak manevı açıdan pekiştirilmiş şifa taslarını andıran göbekli ve yazısız hamam tasları, bazen fizik temizliğin dışında manevi temızlık ve sağıtım da sağlardı. Hamamıyla, tasıyla Hitit'ten Romaya, yol açtığına inanılan nesebi meçhul gebelikleriyle Çin'e, Maçin'e uzanan esintilerden etkilenmiş olmamız anlaşılmaz değildir; kültürümüzün, inançlarımızın evrenselliğini vurgular bunlar. Dağlarca dememiş miydi ? "Gün doğdu yolum giderKırkbin köyden öteye Sanki ayağım kalır yurdumda, elim giderDağ sallanır.yıldızlar yaklaşır kavaklaraAsya'dan çağlar üzre doğmuş masalım gider." ^ H. SERTAÇ DALKIRAN Istanbul'da festival Istanbul Satranç Festivali, 19 Ağustos Pazartesi akşamı Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nda Kent Oda Orkestrası'nın klasik Batı müziği konseri dinletisi ile başladı. Spor A.Ş. Genel Müdürü Ayhan Bölükbaşı, Yıldız Teknik Üniversitesi Rektörü Ayhan Alkış'ın da katıldığı açılış töreninde Istanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna "Satranççıların siyaset yapmalanna değil, siyasetçilerin satranç öğrenip, oynamalarını tavsiye ediyorum" dedi. Istanbul Satranç Festivali Üniversiteler Takım ve Bireysel Açık Turnuva olmak üzere iki kategoride gerçekleşti. Bulgaristan'dan iki, Brezilya'dan bir ve Kırgızistan'dan bir üniversite yarışmalara katıldı. Üniversitelerde beşinci turun sonunda baylarda 1. National Spor Akademi, 2. Sofya Üniversitesi, 3. Kırgız Manas Üniversitesi, bayanlarda ise 1. Sofya Üniversitesi, 2. Brezilya ITE Üniversitesi, 3. Kırgız Manas Üniversitesi başta gitti. Marmara Üniversitesi, Deniz Harp Okulu ve Yıldız Teknik Üniversitesi ise en iyi Türk üniversiteleri olarak ilk dereceleri az puan farkı ile zorladı. Dergimiz baskıya girdiğinde, turnuva henüz sonuçlanmadığı için kesin sonuçlan veremiyoruz. Açık Turnuvaya ise sekiz ülkeden toplam 259 oyuncu iştirak etti. İlk 20 derecenin ELO ortalaması 2254. Beşinci tur sonunda 12. Drenchev (2410), Doğa Cihan Göksel (2057) 5 p., 311. Şukuraliev, Zlatılov, Lalev, Grigoriev, Selbes, Tüdürüv, Kalınağa, Lazaroj, Javchev 4.5 p. ile başta gittiler. Saraybahçe Qrandprix 17 Ağustos'ta başlayan turnuvaya çeşitli ülkelerden oldukça kuvvetli Büyük Ustalar iştirak etti. 136 oyuncunun katıldığı turnuvanın yedinci tur sonunda Grurevich, Ehlvest, Jobava, Stefonova, Spasov başta gidiyor. 4. Marmaris Açık Satranç Turnuvası 58 oyuncunun katıldığı turnuvanın sekizincı tur sonnuda 1. Burmakin, 2. Tim Upton 34. Ismail Doğantuğ, Bülent Güner başta gidiyor. Hakan Yapıcı Slayeva Shtereva Istanbul Chess Festival Sicilya Sav. 1. e4 c5 2. Af3 e6 3. Ac3 a6 4. d4 cxd4 5. Axd4 b6 6. a3 Fb7 7. f3 Vc7 8. Fe2 Af6 9. 00 d5 10. exd5 Axd5 11. Axd5 Fxd5 12. Fe3 Ad7 13. Kc1 Ab6 14. Ff2 Fd6 15 g3 Fc4 16. c3 00 17. Ac2 Aa4 18. Kb1 Fa2 19. Ka1 Axb2 20. Vc1 Fc4 21. Fxc4 Axc4 22. a4 bxa4 23. Kxa4 Ab6 24. Ka2 Ad5 25. Ae3 Axe3 26. Fxe3 Kfc8 27. Kd1 Fc5 28. Şg2 Fxe3 29. Vxe3 h6 30. Kda1 a5 31. Ka4 Vxc3 32. Vxc3 Kxc3 33. Kxa5 Kxa5 34. Kxa5 25 35. g4 Şg7 36. h3 Şg6 37. Kb5 f5 38. gxf5+ exf5 39. Şf2 Kc2+ 40. Şg1 Kc6 01 Galatasaray University, Şafak Gümüşsel Maltepe University, Alper Sepici zaman aynı anda gerçekleştiğini gözlemlemiş olmalarındandır. Eskıden Çinliler, çığırtkanlıklarıyla yağmur söktürucu, bereket sağlayıcı canavarları o yöreye çekenin, su tanrıçalarının albenisi olduğunu lyı bılirlerdi. Asya'nın başka bir ucunda yaşayan Şaman Türklerinin rahibelerinin kuraklık savmak için yaptıkları danslar, aslında bu canavar cezbeden su tanrıçalarının devinimlerinden esinlenmişti. Sadece su tanrıçaları ya da dişi Şaman papazları değil, sıradan bazı kadınlarda da, ecdadımızın "ejderha" dedıkleri bu canavarları baştan çıkarma yeteneği bulunurdu. O çağlarda, su canavarları tarafından gebe bırakılmış kadınların sayısı az değildi. Bu kadınlar, genellikle su kenarında yıkanırken yada çamaşır çitilerken gerçekleşirdi bu olay. Böyle bır rastlaşma sonunda gebe kalmış kadınlar kınanmazdı ; bu birleşmelerden kahramanların yada iyi kalpli canavarların doğacağına inanılır ve sevinilirdi. Istanbul Chess Festival Philidor Sav. 1. e4 e5 2. Af3 d6 3. Ac3 Af6 4. d3 Ac6 5. Ae2 Fg4 6. Ag3 Fxf3 7. Vxf3 Ad4 8. Vd1 d5 9. c3 Ac6 10. Fg5 Vd7 11. Vf3 d4 12. Fxf6 gxf6 13. Vxf6 Kg8 14. Fe2 dxc3 15. bxc3 Fe7 16. Vf3 Fc5 17. Ah5 Fe7 18. Kb1 Aa5 19. 00 000 20. Af6 Fxf6 21. Vxf6 Vh3 22. g3 h5 23. Vxe5 Ac6 24. Vxh5 Vxh5 25. Fxh5 f6 26. Kfd1 Ae7 27. Ff3 Ag6 28. e5 b6 29. exf6 Kgf8 30. f7 Kxf7 31. Fg4+ Şb8 32. Fh5 Kg7 33. Fxg6 KxgC 34. a4 Kf6 35. a5 Kdf8 36. Kd2 Kc6 37 axb6 axb6 38. c4 Şb7 39. Şg2 Kf4 40 Kb5 Şa6 41. Ka2+ Şb7 42. Kxf7 Kd6 43 Kd2c5 10 Gökhan Gergin Yashar Kerimov Istanbul Chess Festival Sicilya Sav. 1. e4 c5 2. Fc4 Ac6 3. Af3 e6 4. Ac3 Aft 5. 00 a6 6. a4 Fe7 7. d4 cxd4 8. Axd4 df 9. f4 d5 10. Axc6 bxc6 11. exd5 exd5 12 Fd3 00 13. ff5 Ad7 14. Ae2 Ae5 15. Şh* Fg5 16. Ag3 Kb8 17. Ka3 Fxc1 18. VxC Vh4 19. Fe2 Kb4 20. Ke3 f6 21. b3 Vgf 22. Ah5 Fxf5 23. Kg3 Fg4 24. Fxg4 Kxg< 25. Kxg4 Axg4 26. Af4 Ke8 27. Ad3 Ae: 28. Kf2 Ke4 29. Ke2 d4 30. g3 Vg4 31 Ve1 Vf3t 32. Şg1 Axc2 33. Kxc2 Kxe134. Axe1 Vd1 35. Şf2 d3 36. Kb2 d2 37 Ad3Vc2 01 Kombinezon Camara Martinez, Mardel Plata 1974 Beyaz oynar kazanır Etüd Berger, 1889 Beyaz oynar kazanır c g h L 9PS 9Md > 9 9*S Ü/U.XA Z 81A İ9S ' l Al«» f US CiS Z WS '