Katalog

EYLÜL 2002. SAYİ 858 yoktu, kızıma kcndimi kurban edeyim, demiştim, bilmeden. • Ondan sonrası iragedyadır. Yaşamam ölürüm, saıulım... Zavallı A/ra, Kybele Tanrıça, Attıs'i kurban edeceğine kcndini kurban eden... Aylar, yillar kanadı durdu. Kimseye a n l a t a m a d ı . liyuboğlu bile bir şey anlanıudı. O olmayacak, coşkunca aşk böyle sona erecekti erdi diye biliyordu. Kimse tutmuyor insanı günah işleyince, günah insancadır demiyor..." 12 Mart darbesi, Türkiye'rıin siyasi haritasını bozmuştu. Eyuboğlu, Erhal, Thilda Kcmal, Vedat Günyul vc Magdi Rufer, Komünisl Parlisi kurucusu olmakla suçlanip tııtuklandılar. Altı ay Maltepe Askeri Cezaevi'nde kaldılar. Rufer, cezaevindeki Erhat'ı şöyle anımsıyordu: "Başlangıçla oradaki ki7İar bİ7i ihtiyar buldular, bize hiç saygı, ılgi göstermedilcr. Bana Sabahattin'in kım oldıığunu sordular, ben de 'oyııncakçf dedim, gerçeği Azra'dan öğrenmişler. Aına zamanla onlar da değişti, bi/ de. Thilda çeviri yapiyordu, Azra Leyla'ya mektup yazıyordu..." Sonra o mektuplan bir kitap olarak yayınılamaya karar verdi Erhal, Ecco Homo kitabı için övücü bir yazı kaleme alan Şevket Siireyya Aydemir'e götürdii yazdıklarını, eleştirısi umut kırıcıydı: "Aııı sakıncalı bir tiirdür, Gülleyla'ya Anılar, kamuoyunu ilgilendirccck niteliğe crişebılirmi?" Erhat, kopyalan bir rafa alıp, unutmayı yeğledi. Anılarında son derece duru, akıci bir dil kullanan Erhat'ı yazmaya teşvik eden olmamış mıydı? Rufer, Yaşar Kemal dc dahıl pek çok kişinin eleştirdiğini, Eyuboğlu'nun ağzından ise bu konuda hiç söz duymadığını söylüyordu. Erhatlar kcdcrli günler geçirmişti, iki kardeşi; Akile ve Fazlı intihar etmişti. O hiç çocuk doğurmamıştı, aına pek çok manevi oğlu ve kızı vardı, bunlardan bırı (cngız Bektaş'tı. Bırlıktc "Sappho ile Konuşmalar"ı kaleme aldılar... Makalelerini bir araya getiıdiği "Sevgı Yöııetimi"ııi ve çocuklar ıçin kurguladığı "Troya Masallan"nı yayımladı en son. Kansere yakalandı. Londra'da tedavi gördü aına sonuçsuz kaldı. 6 Eylül 1982'dc öldü... Adına şiirler yazılacak kadar etkilemişti çevrcsını. Daha yaşarken, I969'da Arıf Karakoç, Erhat'a şu dizeleri postalamıştı. "...masal gibi yaşamak istemişiz; tragedya gibi bitinnişler bizi. / ...Yüzü yaralı bir kadın gibi/ Omuzları aynk beyazi bir kadın gibi/ Kendini kendine kurban etti/ Azra'nııı insanı." ^ Kaynaklar: Yücel Aylık Sanat ve Fikir Dcrgisı/ 195657, Sanat Olayı/Eylül 1984, Mıllıyet Sanat Dergisi/Ocak 1986, Yazko Edebiyat/Mart l983,Gergedan/Eylül 1987, Sevgi Yonetimi/Azra Erhat/lnkilap Yayınevi, Mektuplarıyle Halikarnas Balıkçısı/Çağdaş Yayınları, Mavi Anadolu/Azra F.rhat/lnkılap Yayınevi, Mavı Yolculuk/Azra Hrhat/Cem Yayınevi, Gülleyla'ya Anılar/Can Yayınları. beratguııcikaıua lurk.nel 11 Bunalmış 'Yarattığınız imaj ve başkalarının sizinle ilgili düşünceleri sizi ayakta tutuyor. Böyle bir tuzağa düşeccğimi pek sanmıyordum, ama düştüğüm açıkça ortada. Kadın oyuncu çekim sırasında günün bir buçuk saatini ayna karşısında süslenip püslenerek geçirir. Bu hiç doğal değil." terke Seçme sınavları, telefon haşında beklemeler, başkalarının kararlarınu boyun eğmek tarihe karıştu Arttk dilediğimiyapıyorum. "Subay ve Centilmen" filmiyle Osca'aadaygösterilmesibilekendisine eşlik eden Rıchard (iere için "tuğladan bir duvar"; yönetmeni Taylor llackford için de "hayvan" yakıştırmasına engel olmadı. 1993 'te, "A League of Their O wn" fılminde Madonna'nın da oynatılacağını duyunca seti terk etti. 1990'da "The Sheltering Sky" filminde birlikte oynadığı John Malkovich ile "asma iskele" diye dalga geçti. Filmin çekimleri biter bitmez,"deneyiminyarattığısıkıntıyı üzeriııden atınak için", bir süre Tuareg kabilesiyle birlikte yaşadı. "Çetincevizdiyebiliniyordum. Oysa, benımle aynı şeylerı söyleyen bir erkek olsa, acaba aynı biçimde suçlanır mıydı? Hiç sanınam. Tam tersine, ı kafasından geçcnleriolduğugibiyansıttığından göklcre çıkartılır vemuhtemelen kendisinden 'mükemmeliyetçi' diyesözedilirdi.Bu farklılığınayırdında olan birkaç erkek yok değil. Aklımailk gelen, cinsiyet ayrımı gözetmeyen ve bana Tony Hopkins'e davrandığı gibi davranan Richard Attenborough. Tony'ye gelince.onunlaiyidostuz. Kendisi artık benden de daha Amerikalı oldu. (,"oğunıi7 onıınla dalga geçiyor olabilirsıniz,amamiithişbıri.K.eşke onun gibileri daha çok olsa. Ağzından çıkan sözcüklere pek dikkat etmez, sette ne yapması gerektiğini çok iyi bilir. Öylesine çekici ve yetenekli biri ki, herkes onunla çalışmaktan keyifalmıştır. Bizlerle ilgili olarak söylenenler, yazılıp çizilenler ruhsal dengemizi bozuyor. Yarattığınız imaj ve başkalarının sizinle ilgili düşünceleri sizi ayakta tutuyor. Böyle bir tuzağa düşeccğimi pek sanmıyordum, ama düştüğüm açıkça ortada. Kadın oyuncu çekim sırasında günün bir buçuk saatini ayna karşısında süslenip püslenerek geçirir. Bu hiç doğal değil. Doğrusunu söylemek gerekirse, güzelliğimden pek enıin değildim ve bu da bende bir tcdirginlik yaratıyordu. Söy leşi yapmaktan kaçınıyor, yaptıklarımı okuduğumda pişmanlık duyuyordum. Sonunda sakıngan biri olupçıktım"diyor Kadın oyuncularda rastlanan bu türsakınganlık"Searchingfoı Debra VVinger" filminin de bir izleğini oluşturuyor. Jane Fonda, Ted Turner ile tanışmadan önce, özel yaşamını sürekli gizli tutmaya çalıştığının altını çiziyor. VVhoopi Goldberg başarıya ulaşmak uğruna iyi bir anne olamadığını itiraf cdiyor. VVinger'a gelince, özellikle kocası Arliss'densözederken duygularını bastırmıyor: "Yaşamımın kısa olduğunu düşünüp, bu fırsatı kaçırmak istemiyordum. Bunedenleilkadımıatan ben oldum ve bıından asla pişmanlık duymadını. Büyükannem 13 çocuk doğurmuştu..." Katı Yahudi birailenin kızı olarak Ohio'dadünyaya gelen NVınger küçük yaşta Los Angcles'e taşındı. 17 yaşındaevini terk etti. Sosyoloji eğitimi görmek üzere girdiği üniversiteye ancak birkaç ay dayanabildi. Tatilde çalıştığı bir eğlence parkında kamyondan düşünce bedeninin bir bölümü felç oldu ve bir süre görme duyusunu yıtirdi. Bir yıllık tcdavı süreci sırasında yiireğinin sesine kulak verip oyuneuluğa atılmaya karar verdi. 70'lerin sonunda irili ufaklı birkaç filmde rol alan VVinger 1980'deJohnTravolta ile oynadığı "Urban Covvboy" filmiyle büyük bir yankı uyandırdı. Bu kcz de "Big Bad Love" adlı küçük bütçeli bir filnıle sinemayakısa süreli bir dönüş yapıyor. Filmin yönctmenliğini üstlenen Arliss aynı zamanda Vietnam savaşına katılmışalkolikbiradamı canlandınyor. VVinger, "Günün birinde ycniden sinemaya dönüş yapabilirim. Ama bunıı ne zaman ve nasıl yapacağıma ben karar vereceğim"diyor. The Guardian'dan çeviren: D ebra Winger kuşağının en basanlı yıldızlanndan biriyken, llollywood'ıın gençlik ve imaj takıntısına ödün vermek istemedi ve 40 yaşında sinemadan çekildi. "Sevgi Sözcükleri", "Subay ve Centilmen" gibi filmlerdcki başarılı oyunuyla, 80'lerın en yüksek para alan yıldızlarındandı. İ)ç kez de en iyi kadın oyuncu üscar'ınaaday gösterilmişti. Sinemadan elinieteğiniçekınesi büyükşaşkınlıkuyandırdı. Hollyvvood'unipleriniellerindetutanlarııı ona dair ne düşündüğü artık Winger'ın hiç umurunda değil. Çekılmc karannın kendisinde yarattığı özgürlük duygusunu başka hiçbir şeyle kıyaslamak islemiyor. "Seçme sınavları, telefon başında beklemeler, başkalarının kararlarına boyun eğmek tarihe karıştı. Artık gönlümden geleni yapıp, istediğımyeregidebilir, istediğimi söyleyebilirim"diyor. 47 yaşında olan Debra Wiııger kurallarıHollywood'unbelirlediği oyundaüstüngeldi. Anthony Hopkins'incanlandırdığıünlüyazarCS Lewis ile gerçek yaşamdakı aşk seriivenini anlatan "Shadovvlands" filmindeki Nevv Yorklu dul Joy Gresham rolüyle 1993 yılında üçüneükezOscar'aaday oldu. Bill Crystal'aeşlikettiği"ForgctParıs" adlı romantik giildüriinün ardından VVinger sinema defterinı kapatma kararıaldı.Filmstüdyolarıyöneticileri bu habere bir türlii inanamadılar ve ona senaryolar göndermeyi sürdürdiiler. Ancak, o senaryolara gözbileatmadı. VVıngersiireklı telefon yağmuruna tutulduğundan, çareyi telefon numarasını değiştirmekte buldu. Ilk evliliğini yaptığı Timothy Huttondan 15 yaşında bir oğlu olan oyuncu ikinci evliliğini adı pek duyulmamış oyuncu Arliss Hovvard ile yaptı.Küçük oğlu şimdi dört buçuk yaşında. Aile I ,os Angeles'ın 3000 mil uzağında küçük bir çiftlikte yaşıyor. VVinger, "Mutlu olmak için çok paraııı olması gerekmiyordu. Yeni bir evliliğe adım atmıştım ve ikinci bir çocuk istiyor dum. Fi Im çekmek için üç ay ailemden uzak kalnıak bana saçma geliyordu. Üstelik, artık 40 yaşıma merdiven dayamıştım. Bu yaşta Hollywood'da bannmak oldukça güçtü" diyor. Bu karan geride kalanları öylesine etkiledi ki yaşamı yapım ve yönetmenliğini 42 yaşındaki Rosanna Arquette'inüstlendiği"Searching for Debra VVinger" adlı bir belgeselekonuoldu. Arquette lOayboyunca Jane l'onda (64), C'harlotte Rampling(57)veVanessaRedgrave(65)gibi Ilollyvvood'undahaolgun kadın yıldızlarının yanı sıra, Holly Hunter (44), Francis McDormand (45) ve Theresa Russel I (45) gibi daha genç y ıldızlarla söy leştı. Arquette, "Ben mesleğimi sürdürmek istiyorum, ama Ilollyvvood beni •*• *' emekliye ayırmaya çalışıyor. Debra sanatına bir noktada son vererek, kendi yasamına yön vermeyi başardı. llepımiz ona hayranlık duyuyoruz" diyoı Nevarki.buhayran lıkuyandırangirişı mi hiç kimse örnek almadı. Bu yıl Cannes l'ilm l;estivali'nde gösterılen belgeselin ardından gözleryenidenVVinger'açevrildi. VVinger, öncelikle,, yeteneğinin heba olduğu gibi bir duyguya kapılmış değil. "Holly wood'daki yaşıtım ya da benden birazdaha yaşlı olan kadınlara bakıyorum da, soruııu yaratan kendileri diyedüşünüyorum. Yaşlarını fiziksel olarak kabul edemiyorlar. Kendilerini olduklarından daha genç göstermek için yüzlerine ve bedenlerine olmadık şeyler yapıyorlar. Sinemada sürekli olarak kendilerinden daha genç kişilikleri canlandırmak istiyorlar. Estetik amel iyatla on yaş daha genç görünmeye çalışmamn bence bir yaran yok vebcdeli çok yüksek" diyor. Debra VVinger oldum olası sözünü sakınmayan biri. 1982 yılında