Katalog

tiYLÜL 2002. SAYl 858 13 rtamile kadınlara iki nefes sigara, bir kadeh içki çok görülüyor. Bebek bekleyen kadınlara kamu malıymış gibi bakılıyor. Sigara ve içkinin doğmamış bebek için aşınya kaçmadıkça çok da önemli bir zaran yok killendirilippişirilcrekkapkacağadönüştüriildüğü yer. 7000 yıllık bir sanatı varAvanosluların. Çanak çömlek yapımı, ta Hititlerdenbugüneuzanıyor. Sır, Kızılırmak'm taşıdığı kırmızı renkli toprakta. Avanos'un ara sokaklarına girerseniz eğerçoksayıdaatölyeyerastlarsınız. Birine giriyoruz. Burası yöredeki mağarakonutlardanbiri. Kimbilirkaçbinsenelik?Tamaltı bin nıetre kare, labirenl gibi koridorlar, geniş galeriler. Dışandan bakıldığında bunu tahminedebilmekimkânsi/. Içerideyoğunbir çalışma var. Kimi, tezgâhlarda çanıuru şekillendiriyor, kimielindeincecikfırçalartabak desenliyor. Bir iııanılmaz uğraş ki hayran olmamak miimkün değil! " Yolcu yolunda gcrek" dey ip devam ediyoruz. (iüneşını batırmaya gidiyoruz Kapadokya'ııın. GöremeÜrgüp yolunda solda Kızılçukur Vadisi yol ayıınu. Çok say ıda tur otobüsü... Herkes, gün batımım seyredebilecekleri en güzel yeri bulma telaşı içinde. Birgrupşarapkadehleriylegüneşinbatışını kutluyor. Derin, kıvrımlı veyanıaçları kırmızı renkli vadiyc akşam güneşi vuruyor, otıırup seyre dalıyorsunuz, herdakikarenklcr değişiyor. Istcrseniz bir oyun oynayın, dikkatle bakın önce, sonra gözlerinizi iki dakika kapatıp yenıden bakın, renklerin değiştiğini daha net görcceksiniz. Keşifsürüyor... Sıra şapkalıperibacalarında.TutuyoruzÜrgüpyolunu... Ilçeyebir kilometre kala solda şapkalı periler ailesi, yöreye gelenleri karşılıyor. Beşi biryerde durmuş konuklarını selamlıyor. Yolun en güzel yerinde peribacalarına karşı kurulmuş tezgâhlar... Elinde testi taşıyan, renkli elbiseleriylcSoğanlı bebekleri... Pembeden mora, kırmızıdan maviye kilim dcsenli heybeler... Sadecc peribacaları değil Ürgüp'ü ilginçkılan.adınafestivallerdüzenlenenşaraplanyla, göz göz odalarında bin bir hikâye barındıran kayadanevleriyledeünlü... Daracık yollardan tırmanıp yöreyi tepeden gören bir kahvede demli cay lar içiyoruz. Birtarat'tayineobildiğinıizbüyülümağara evler, birtaraftabunlarınboşaltılmasısonucu yeni yapılmı^ villamsı konutlar... Eski senıtteRumevleri,kiliselcr, minareler...Kapiları açık dükkânlarda renkten renge, desendendcsene Türkiye'n ınen güzel halıve kilimleri...Otantikpansiyonlar,barlar, kafeler,restoranlar... Kapadokya'nın en gelişmiş. tıırizm merkezi olan Ürgıip'te XIX. yy'deıı kalma 70 eaıni, 5kilisc, I 1 külüphanebulunuyor. Kadı Kalesi/I'emenni AnıtMezan.SarıhanKervansarayı, Kıratkan, Urgüp Müzesi ve Kiitüphanesi... Bu kez menzilimiz biraz daha uzakta, yaklaşık 80 kilometrelik bir mesafe olan Nevşehir'e gidiyoruz... Yolumuz üzerinde Derinkııyuyeraltışehri...Yeraltıkentlerini ilkkez kimin kullandığı tam olarak bilinmiyor ama tarihinin Hilitlere kadar uzandığı tahminediliyor. Yaklaşık 65 metıeye kadar ulaşıyorderinlik. Birbirlerine,darvealçak korıdorlarla hağlanmış saloncuklar. Ahır, şaraphane, mutfak, ambar, oturma odalan veibadethaneler. Birbirlerine.darvealçak koridorlarla bağlanmiş karanlık rutubetli mekânlar...Dış.arıdan açılnıası neredeyse imkânsız ama içeridcn bir çocuğun bile kolaylıkla itip kapatabileeeği bir leknikle yapılmış yuvarlak taşlardan kapılar. Henüz birkaç katı düzenlenmiş olan yirnıi küsur katlı biryeraltı şehrı... Kimlersığınmamış ki buralara... Roma'ııın hışmından, Arap akınlarının gazabından bu karanlık kentler korumuşHıristiyanlan...^ Söndür sigaranı; sen A damın teki bebek bekleyen kız arkadaşını, kızkardeşininyaşgünü partisinde, sigara tüttürürken yakalar. Birkaç kadeh devirmiş olmanın etkisiy le de olsa gerek, henüz dünyaya gelmemiş bebeğini düşünerek küplere biner. Söy lentilere göre çift epey dalaşır ve söz konusu kişinin Londra Belediye Başkanı olması nedeniy le, olay gazetelere manşet haberolarak yansır. Bu arada dünyanın her köşesindeki hamile kadınlar verilmek istenen iletiyi ahrlar: Kendinize çekidüzen verin, şimşekleri üzerinize çekmeyin. Kamınızdaki bebeğe iyi bakın, yoksa Fotomodel Kate Moss, bu yılın başlarında yine bir partide bir elinde kadeh, bir elinde sigarayla yakalanınca basın tarafından topa tutulmuştu. tki yıldan kısa bir süre önce, Cheri Blaır'in üvey kız kardeşi Lauren Booth da bebeği karnındayken elinde sigarayla Sunday Express gazetesine poz verdiği ıçm ortalık çalkanmıştı. Booth, "Arada bir tüttürdüğümüz keyif sigarası yüzünden bizleri yerin dibine batırdılar" diyerek meydan okumuştu. Çoğumuz alkol ve sigaramn anne karnındaki bebeğın düşmanları olduğunu biliyoruz. Sigara düşükyapma, erkendoğum, sakatlık ve ölüm olasılığını arttırıyor. Öte yandan aşırı miktarda alkol (gebelikte bu aşmhğın ne demek olduğıı tanı olarak bilinmese de) düşüklere, öğrenmc güçlüğüne ve bebeklerin kafalannın küçük, göz, burun, ağız ve kalplerinin anormal olduğu bir sendroma neden oluyor. Gelgelelim, tüm bunlar sigaradan ya da bir bardak şaraptan bir türlü vazgeçemeyen gebe kadınlara bu denli çullanmamızı haklı kılabilirıni? . . . İki çocukannesı birkadın, "Bebek bekleyen annelere gerekli tüm bilgiler verildiği veonlarda sigaramn bebeğe zararvereee> . ğini bildikleri sürece, istedikleri gibi davranma hakkına sahiptirler. Kimsenin onlarla ilgili biryorumda bulunmaya hakkı yoktur," diyor. Yine de genel eğilim, bunun tam tersini, yani kadınlann bebek beklediklerinde kamu malına dönüştüklerini ortaya koyuyor. Londra Belediye Başkanı'nın doğmamış bebeği adına olaya el koymasıııııı ardında yatan duygu, Moss gibi, sigara içen anne adaylarının eleşlirel bir biçimde ele alınmasıyla basına da yansıyor. Amerika'yabakacakolursakGüney C'arolina eyaleti Cenin Suiistimal Yasası ile dikkati çekiyor. Söz konusu yasagereğince yaşayabi lecek durumda olan bir cenin de en azbirbebeğin anababası tarafından kötiiye kullanılmasına karşı sahip olduğu koruyucu haklara sahip. Eğer bebek bekliyor ve uyuşturucu kullanıyorsamz, anne olmaya uygun olmadığınız gerekçesiy le bebeğiniz elinizdenalınabiliyor. Hastanelerde anne adayları kendi istemleri olmaksızm uyuşturucu denetimlerindengeçiriliyor ve uyuşturucu kullananlarkaydageçırilıyor. ABD'de, gebe kadınlara yönelik yoğun •) biröfkenin egemen olduğu gözleniyor. Gebe kadınlann istemleri dışındakürtaja zorlandıklannı, sıradan vatandaşlann sahip olduklan haklardan tam anlamıyla yararlanamadıklarım, Wisconsin'de bir süre önce yüriirlüğe giren bir yasayla, uyuşturucu kullanma suçuy la hapis cezasına çarptırılnıakla kalmayıp, aşın alkol tüketen gebe kadınların gözaltınaalındıklannı dile getiriyor. Yasa, bebeğin ana karnına düşmesinden itibaren geçerli oluyor. Söz konusu yasaların kapsamıöylesinegenişletiliyorki.kadının gebelik öncesi dönemini de içine alıyor. Amerika'da gebe kadınlara uygulanan bu katı yasalar ve ülke çapındaki bu törel iklim giderek kızışan kürtaj ve "yaşama hakkı" tartışmalanndan kaynaklanıyor. Başka ülkelerde bu tür bir uygulamaya pek rastlanmıyor. Sağlık uzmanları bebek bekleyen kadınlann arada sırada bir kadeh içki ya da bir sigara içmelerinde pek bir sakınca görmüyor. Ancak, bir eğlencede ipin ucunu kaçırmama sorumluluğunun yalnızca kadına değil, eşine de düştüğü, bebek bekleyenin yalnızca anne olmadığı anımsatılıyor. Bu konuda ilginç deneyimleri olan bir anne şöyle diyor: "Bebek bekleyen bir kadının bir kadeh içki içmesi bebeğinin yaşamını hiçesaydığı anlamınagelmez. I liçbiranne bebeğinin yaşamını tehlikeye atmak istemez. Karnı burnunda bir anne adayını elinde sigarayla gördüğümde içim sızlıyor, çünkü onun bunu isteyerekyaptığına, bebeğinin sağhğını bile bile tehlikeye attığına inanmıyorum. Ne var ki, hamile bir kadını elinde bir kadeh içki, ya da sigarayla yakaladığımızda olaya el koymaya başladığımız an bir sonraki adun da kimin anne olabileceğı, kimin olabılec^Jxnı, deuetlemelf • Sigara düşükyapma, erken doğum, sakathk ve ölüm olasılığını arttırıyor. Ama...