Katalog

CUMHURlYET DERGt Bir güldürü ustası çocuklardaki mizah duygusunun yetişkinlerde azaldığına inanıyor. "Elindeki kâğıt parçasıyla başka bir şeymiş gibi oyalanan çocuğu bir izleyin. Hepimiz böylesine harika bir düşgücüyle dünyaya geldik, ama ne yazık ki kimileri yaşlandıkça, belki de yaşamın baskılanndan "kıkırdama kası"nı yitiriyor; kas kurayup yok oluyor" diyor. Kıkırdavara k büyü O yun çocuk yetiştirmenin önemli bir parçasıymış gibi, çocuklarıy la "yalnızca oynaşan" babalarla, genellikle, haksız yere dalga geçilir. Oyunun çocuk yetiştirmenin keyiflibirparçasıolduğuveannelerin"geleneksel" babalara kıy asla çok daha fazla iş yapmaktan bıtkın düştükleri doğru olabilir. Gelgelelim, oyunun çocuk yetiştirmedeki rolünü küçümsememek gerekiyor. Çocuğun nükte yeteneğini beslediğiniz sürece, ona daha mutlu bir yaşam sunabilirsiniz. Biröğün kahkaha, bir öğün organiksebze denli yararlı olacaktır. Erişkinlerdeki nükte yeteneğinin köklerine yeni yeni yürümeye başlayan çocuklarda rastlandığı söy leniyor. Gerçekten de, iki yaşındaki bir çocuk karşısındakilerle dalga geçmekten, kafasına garip şapkalar geçirip, garip giysilerle dolaşmaktan, anaoynaşmaktan büyük bir kcyif alıyor. Evdekilerden biri yellendiğinde, kahkahayaboğulupçığlıklaratıyor.Onlar giyinirken pantolon, ya da eteklerini çektirmekten inanılmazbirhazduyuyor. öyle ki, çocuklan gülmekten kırıp geçiren bu tür olaylar bir araya toplansa, müthiş bir güldürü filmi oluşturmak ışten değıl. Bebeğinizin ilk kahkahayı patlattığı an, tıpkı ilk kez "dada" demesi gibi, belleklere kazınan bir andır. Çoğu zaman çocuk bir tehlikeanındaböylesi birkahkahayı patlatır. Çocukla şakalaşıp, onu pencereden dışarıya fırlatıyormuş gibi yapmak, ya da "Böö" diyerek korkutmak onu güldürür. tnsanları yakından izleme "gurusu" Desmond Morris'e göre, tehlike anında kahkahaya boğulmak "güvenli şokun" yarattığı doğal birtepkidir. Eylemgüvenilirbiri tarafindan gerçekleştirildiğinden, çocuk bunun kendisine zarar vermeden biteceğinin ayırdındadır. "Babywatching=Bebek leri Izlemek" adlı yapıtında Morris, "Korkunun ciddi olmadığını anlaması bebeği öylesine rahatlatır kı, bu duygu özel bir tür sevincikorkununasılsızolduğunukavramanın sevıncinı de beraberınde getırır," diyor. Erişkinlerde nükte yeteneğinin temelini bu duygunun oluşturduğuna dikkat çeken Morris, "Profesyonel güldürü ustalarınm yorumları özünde tüyler ürpertici olmakla birlikte, yorumu yapanın polis, ya da politikacı olmadığını ta başından bildiğımizden, bunlar bizi dehşete düşürmek yerine güldürürler," diyor. Gerçekten de, çocuklarda buna koşut durumlara sık sık rastlanır. Çocuklar erişkinlerin tuvalet esprilerinden de, hiç kuşkusuz, büyük bir keyif alıyorlar. Londralı anne Rachel Mooney, iki yaşındaki kızinın bebeklerini yellendirmekten büyük zevk aldığını di le getiriyor. Hay vanat bahçesinde gaz çıkartan birhay van küçük ziyaretçileri neşeye boğuyor, suyun içinde dışkısını boşaltan fil neşeyi doruk noktasına çıkartıyor. Huddersfield Üniversitesı'nden ruhbilim uzmanı Dr. Nige! King, "Çocuklann bedenlerinde, kuşkusuz, garip şeyler oluyor. Kimse onlara bunun kurallarını anlatmaz. Onlar bu kurallan sınırlan zorlayarak, kendi kendilerineöğrenmeyeçalışırlar.Buaradakendi güçlerini de kanıtlamaya çabalarlar. Bu yaşta nükte yeteneği beklentilerin tersine davranmak, ya da yasaklan çiğnemek biçiminde sergilenir. Şaka bir tür yasaçiğnemedir. Daha yüksek konumdaki, ya da daha güçlü birinı küçük düşürmektir," diyor. Çocuklar büyüdükçe bu durum daha da belirginleşir. Kendi dünyalarını andıran her şey çocuklara gülünç gelir. Yetkiyi ellerinde tutanlara meydan okumak onlara büyük birhaz verir. Tıpkı güldürüdeki gibi, çocuklann dünyasında saygı diye bir şeyyoktur. Küçük çocuklar düzenebayılırlar, ama tersine, onları güldüren bir başka şey de, erişkinlerin çuvallamalarıdır. Bu, onların kurallan bildiklerinin birkanıtıdır. Büyükler yanlış yaptıklarında çocuklar mest olurlar. Bir başka yaygın şaka da, bilerek ters davranmaktır. Çocuklann çoğu annelerini, bile bile, "baba" diye çağırmaktan, ya da ellerindeki portakalın, portakal değil, elma olduğunda diretmekten keyif alırlar. King'e göre, bile bile ters davranarak çocuk üstünlüğünü kanıtlamaya çalışır; söylediklerinin doğru olmadığını, büyüklerin de bunun doğru olmadığının bilincinde olduğunu gayet iyi bilir. Nükte yeteneği toplumsal anlayışın bir göstergesidir. Söz gelimı, otıstıkler nükteyi kavramaktazorlanırlar. Bukişilerin ilgi alanlan son derece takıntılıdır. Belli alanlardaçok parlak olmalarına karşın, toplumsal ilişkilerde epey zorlanırlar. Nükte yeteneğini geliştirmek çocuk yetiştirmenin temel unsurlarından biridir. Erişkinlik döneminde sorunlan ne olursa olsun, gülerek gerginliği yok etmek onlara yardımcı olacaktır. Güldürü ustalanndan Ken Dodd, "Gösterilerimde çocukluğun önemli birpayı vardır. Hepimizin içinde doğuştan bir oyun ruhu vardır. Ben buna 'kıkırdama kası'diyorum. Elindeki kâğıt parçasıyla başka bir şeymiş gibi oyalanan çocuğu bir izleyin. Hepimiz böylesine harika bir düşgücüyle dünyaya geldik, ama ne yazık ki, kimileri yaşlandıkça, belki de yaşamın baskılanndan, kıkırdama kasını yitiriyor; kas kuruyup yok oluyor," diyor. Küçük çocuklarlailgiliolarak, King de Dodd'un görüşlerine katılıyor ve "Daha \ büyük çocuklara şimdiki dersimiz şaka diyemezsinız, çünkü böy le bir şeyi utanç verici bulurlar. Ama küçük yaşlarda bunu yapabilirsiniz, dahası yapmalısınız. Nükte kültürle yakından bağlantılı olduğu gibi, şakalar da töreler ve toplumsal geleneklerin kavranmasıyla ılintilidir. Komik olmak için bir adamın genellikle elbise giymesi gerekmediği kuralını bilmenizgerekir. Bir şeylerin şaka yollu söy lendiği açıkça anlaşılır. Bu y üzden aşın cezalandırıcı olmaktan kaçının. Anababa olarak, çocuklarımızdan pek farklı olmadığımızı anımsamakta yarar var. Neresinden bakarsanız bakın, hepimizin üçyaşınatakılıpkalmış biryönü mutlaka vardır. ^ TheGuardian'dan