Katalog

CUMHURİYET DERGİ Laodlkala, Zeus'un öğüdünü tutan II. Anttokhos'un kansı içln yaptığı blr kent, yani Mr aşk k«ntl. Kıymetl bHinnMfnlf bu kant Iki daprem geçlrnflf... Yaşaın bugün da •ürüyor ama... Kadına adanan kent.. Eskihisar ve Goncalı arasındaki tepede yer alan Hclenistik kent, yöre insanlannın bile pek ilgisini çekmemiş yıllar boyu. Hieroncagüzellikler, bolluk vegör polis'inbüyüsüLaodikeia'yıgörmeyi,takem içindegeçenyıllar,aşklar, nımayı.tanıtmayıolanaksızkılmış... Aslında biz de geç kalanlardanız. Prof. ihanetler, intikam geceleri artık çok uzaklarda kalmış. En bü Dr. BilgeUmar'ın yıllardır üzerinde araşyük şanssızlığı, şiddetli depremlerin sık tırmalaryaptığıbugörkemli kenti, ondan yaşandığı biryerde kurulmuş olması. Bel dinleyerek gezmenin tadını çıkanyoruz. ki de bu nedenle yöreye Çürüksu Vadisi Umar aslında hukukçu, ama yıllardırantik adı uygun görülmüş. Yüzlerce yıldırtop kentlere olan ilgisi, ayrıntılı araştırmaları rak altında kalsa da, gözden ırak olsa da, zi onun tarihçi kişiliğini öne çıkarmış. Layaretçilerden çok talancıların akınına uğ odikeia'nın çok az araştınlmış olmasına rasa da hâlâ zamana direnen kapılan, stad karşın önemli bir kent olduğuna dikkat çeyumu, jimnazyumu, sırt sırta vermiş tiyat ken Umar, "En ilgi çekici yanı da bir kadırolan ve su kemerleri, hele de "aşkla"ku na, sevgiliye adanmış olması" diyor... Söylencelerden birine göre, Suriye Krarulmuş olması insanıbüyülüyor... Izmir'den Pamukkale'yegidenlerinçok lı I. Antiokhos düşünde annesi, kansı ve azının gözüne ilişmiştir; Korucuk yakınla kız kardeşi olarak tanımladığı üç kadın gönnda, kurşun deliklerinden neredeyse gö rüyor. Bu kadınlar kraldan kendileri için runmez olmuş sarı bir levhanın üzerinde birerkentyapmasını istiyorlar. Kral dabuLaodikeia yazar. Anayoldan aynlıp toprak nun üzerine Nysa, Antiokheia ve kız karyolda ilerleyip, sonrayürüyerekbayağı bir deşi için de Laodikeia'yı kurmuş. Ancak dik yokuşu tırmanmak çoğuna zor gelir. hıçbir kaynakta kralın kız kardeşi LaodiYAZI VE FOTOĞRAFLAR: ÜMtT OTAN ke'den söz edilmemesi, başka bir söylenceyi daha güçlü kılıyor. Bu söylenceye göre Zeus, birApollonsözcüsüaracıhğıyla II. Antiokhos 'a eşi için bir kent kurması nı öğütlemiş. Kral öğüde uyup kenti kurmuş. 11. Antiokhos kurduğu kentte mutlu mutlu yaşarken, arasının açık olduğu bir Suriye kralından kızıyla evlenmesi koşuluy la aralarında dostluk kurulacağı mesajı almış. Suriye kralı.kızınınyanındayüklüde bir çeyiz önermiş. II, Antiokhos bu cazip teklife direnememiş. Suriye kralının kızıyla evlenmiş, kansını da kentten uzağa, Efes'e göndermiş. Aradan yıllar geçmiş, ama kansını bir türlüunutamamış, görmeye gitmiş. Kansıy la geçirdiği gecenin sabahında ölümü, terk edilen bir kadının intikamına bağlanmış, Laodikeia'nın kralı zehirleyerek öldürdüğüne inanılmış... Isterkızkardeş, istersevgili için kurulmuş olsun, Laodikeia sonuçta kadına adanmış bir kent. II. Antiokhos'un tahta geçtiği l ö 261 ile kansından aynldığı l ö 253 yıllan arasında yapıldığı sanılıyor. Ancak kentin kurulduğu alanda daha önceleri Zeus kenti anlamına gelen küçuk yerleşimler olduğu belirtiliyor. Laodikeia lö birinci yüzyılda yörenin önemli kentleri arasına girmeyi başanyor. İS ikinci yüzyıl sonlanna doğru zenginleşiyor ve piskoposluk merkezi haline geliyor. Dördüncü yüzyılda Evrensel Meclis'in toplanma yerlerinden biri oluyor. Bolluk ve refah dönemi 494 yılındaki şiddetli bir depremle sona eriyor. 1354 yılında yörede yaşamı tamamen durduran birbaşka deprem yaşanıyor. Kent, Osmanlıların gelişinden sonra tamamen unutuluyor... Surlarlaçevnlı kentin üç kapısı var: Doğuda Suriye, diğer ucunda Efes, kuzeyde de Hieropolis. Kentin güneyinde ÎS 79'da yapıldığı varsayılan, 347 metre uzunluğundabiralanıkaplayanstadyumyeralıyor. Stadyumundoğusundajimnazyumya da hamam olduğu sanılan sağlam bir yapının kalıntılan bugüne dek direnmiş. Stadyumun güneyindeki kuleye uzanan su kemerinin, kent yapilarının en ilginci ve karmaşığı olduğu belirtiliyor. Başlı çayının kollanndan Başpınar'dan beslenen su kemerinin uzunluğu sekiz kılometreyı buluyor. Kentin en önemli yapılan tiyatrolar. Sırt sırta yapılmış bin büyük biri küçük iki tiyatronun oturma yerlerı bozulmuş. 19611963 yıllan arasında Fransız arkeologları yörede araştırmalar ve küçük bir kazı yapıp çekip gitmişler. Ondan sonra meydan talancılara kalmış... Binlerce yıl sonra, aynı yerde... Bugünün Laodikeıalılan.antik kentin kurulu olduğu tepenin eteklerinde yaşıyor. En yakın yerleşim de Goncalı. Günbatımına yakın saatlerde Goncalı bizi duman bulutlanyla karşılıyor. Göz alabildiğine uzanan mısır tarlalannda, mısırdan arda kalan saplaryakılıyor. Buyakmaişleminintoprağa büyük zararverdiğini söyleyipyakılan mısır saplannın yem olarak kullanılabileceği önerimize yöre köylüleri," Yemimiz bol. Böyle alıştık, böy le gidiyor" yanıtını veriyorlar. Goncalı 'nın tam ortasında eski bir tren istasyonu, etrafında piknik alanı var. Dileyenler herevinönünde kurulu ocaklarda sıcak sıcak gözleme y iyebiliyor. Goncalılâr rendelenmiş bal kabağı, maydanoz, çeşitli otlarla ve bol baharatla yaptıklan kanşımı kullanıyorgözlemede. Kıyma ya da peyniri aramay ın. Bizdebirevekonukoluyoruz. Evinhanımı gözleme yapıyor, gelin çay demliyor, çocuklar meydandaki mısır "dağlannın" üzerini oyun alanına dönüştürüyor. Çayımızı yudumlarken bir adım ötelerindeki antik kenti soruyoruz, "He, orada eski bir yapı var" diyor evin erkeği. Kadınlar hiç görmediklerini söylüyorJar. O kenti bir kralın çok sevdiği kansı için yaptırdığını söylüyoruz. Kadınlar "Vay be" deyip gülüşüyorlar. Evin erkeği bozuluyor, "Ne var yani, ben de bu evi senin için yapmadım mı"diyeçıkışıyorkansına... Hierapolis'in hemen yakınındaki Çürüksu vadisindeyüzyıllardırkimseciklerin uğramadığı mahzun bir kent var. Gözden ırak gönülden ırak kalmış. Harcında "aşk" olan bu kentin toprak altında kalan ve görünmeyen yüzünde kim bilır daha ne çok öyküyatıyor...^ . umitotan@hotmail.com Goncalı'ntn çocuklarının oyunyeri, mısır dağı... Gözlemenm malzemesi bal kabağu..