Katalog

CUMHURlYET DERGİ Parmak izi suçlu açısından bırakılmaması gereken, soruşturmayı üstlenen tarafından ise elde edilmesi gereken iz. 200 yıldır kullanılıyor. Parmak iziniz kayıtlarda ise sildirmek için îdare Mahkemesi'ne başvurmanız gerekiyor. GÖKÇE ÇtÇEK ÇETİN G Murekkebe basılan parmak ayrettepe tlçe Emniyet Müdürlüğü'nün en üst katindaki hole açılan ahşap kapıdan içeri ginyorsunuz. Karşınızda, yuvarlakbirmasa ve o masanın ardında han 1 hanl çalışan bir grup memur. Ellerinde birtakım evrak ve fotoğraflarla oradan oraya koşturan insanlar. Buraya kadar anlatı lanlar hemen hemen her devlet dairesinde ya da polis karakolunda rastlanabilecek tanıdık görüntüler. Ancak girişte, sağ tarafta bır masa var ki, ona pek aşina değiliz. tki katlı, ince uzun, antika izlenimi veren bir masa bu... Altkısımtamamen matbaa mürekkebiyle kaplı. Üst kısmına mermerbirblok yerleştirilmiş. Küçük, rulo şeklinde bir silindir ise biraz sonra bozulacak mürekkebi yenilemek için masanın kenannda öylece duruyor. Masanın başında duran görevli memurun elinde, beyaz bir kâğıt var. Kâğıdın üst tarafında bir başlık: "On Parmak Basım Formu." Bir süre sonra görevli polis memuru, yanındaki şahsın elini ustaca kavrayıp, önce murekkepli yüzeye sonra izlerin iyice çıkmasını sağlamak için altına cetvel yerleştirdiği forma bastınyor. Bu arada küçük bir uyarıda bulunmayı da ihmal etmiyor: "Lütfen elinizi biraz rahat bırakır mısınız?" YakJaşık bir dakika sürüyor bu işlem. Sonra masanın biraz ilerisindeki lavaboya gidiyor, elleriniz• dekimürekkeplekelerindençarçabuk kurtuluyorsunuz. Yüreğinizdeki kodlanmışhk duy1 gusuveyaşanangerginliktcn kurtulmak ise pek o kadar kolayolmuyor. Gayrettepe Kimlik Tespit ve Olay Yeri Inceleme Şube Müdürlüğü'nde her gün kimlik tespit işleminin yapılması için iki grup insan geliyor ya da getiriliyor: Suç sanıklan ve işyeri açacaklar. Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu'nun 5. Maddesi'nde kimlerin parmak izi ve fotoğraflannın alınacağı açık bir şekilde düzenlenmiş. Hangi suç saniklarının bu kapsama girdiği tek tek sayılarak belirtilmiş. Yeni bir işyeri açılacağı zaman, ışletme sahibinin parmak ızinin alınması ise, oranın umuma açık bir işyeri olması şartınabağlanmış. örneğın, içkili bir restoran, atari salonu y a da bar gibi. Diğer bir deyişle bu uygulama, işyeri açma ruhsatının belediyeler tarafindan değil de polis tarafından verildiği işyerleri için geçerli. Üstelik, sadecc işyeri sahibinin değil orada çalışan kişilerin parmak izleri de alınıyor. Gayrettepe Kimlik Tespit ve Olay Yeri înceleme Müdürü Selahattin Meral'e göre, doğumdan itibaren herkesin parmak izi alınıp saklanmalı. Parmak izi alınmasındaki amacm kimlik tcspiti olduğunu belirten Meral, bu uygulama sayesinde, suçlann ve sahtekârlıklann daha kolay ve kesin bir biçimde ortaya çıkanlabileceğini söylüyor. Saklanmaları sorun... Mevcut parmak ızlennin saklanması, polis teşkilatının en çok başını ağntan konulardanbiri. Küçük çekmeceli, devasa dolaplarda iki milyonayakınparmak izi saklanıyor. Nemden ve sigara dumanmdan korunan odada, parmak izleri belli bir sisteme göre numaralandınlıp, tasnif ediliyor. Ayrıca, parmak izi alınan her şahıs için, tüm kimlik bilgilerini ve fotoğraflannı içeren bir ad kartı da düzenleniyor. Bu kartlar, parmak izi bilgilerine ulaşmada görevlilere kılavuzluk ediyor. Ama tasnif ne kadar pratik hale getirilmiş olursaolsun, bilgisayarlı sisteme henüzgeçilememesi işleri birhayli zorlaştınyor. Selahattin Meral, "Herhangi bir suç işlendiğinde, zanlıyı gözaltında tutma süresi 24 saattir. Dolayısıyla, suç yerinde tespit edilen parmak izlerinin zanlıya ait olup olmadığını belirlemek için zamanla yanşmak zorundasınız. Fakat, ne kadar hızlı olursamz olun gözleriniz ancak iki saat dayanabiliyor. Sonra tüm görüntüler birbirine kanşmayabaşlıyor" diye özetliyorkarşılaştıklan zorluklan. Ankara Emniyet Müdürlüğü'nün, parmak izi alma işlemlerinde bilgisayarlı sisteme geçtiğini, çok yakında tstanbul'da da aynı sistemin oluşturulacağını, bütçe ve altyapı çahşmalannın tamamlandığını söylüyor Selahattin Meral. Böyleliklc hem zamandan kazanılacak hem de belki mürekkep izlerinin insanlarda yarattığı kodlanmışhk hissine sonverilebilecek. Herhangi bir suç mahallinde parmak izi tespit edildiğinde, ilk olarak izlerin mağdura ya da o mekânda yaşayan veya çalışan kişilere ait olup olmadığı araştınlıyor. Çünkü, mağdurun ya da orada süreklı bulunanlann çevrede parmak izlerini bırakmalan çokbüyük bir olasılık. Mevcut izlerin, yabancı bir şahsa ait olduğunu belirledikleri anda, artık bu izler kanıt niteliği taşıyor. Tahkikatın yürütülmesi aşamasında, şayet zanlı olarak biri gözaltına aknmışsa, izler o şahsın parmak izleri ile karşılaştuılıyor. Faili meçhul vakalarda ise izleri formüle edip işlemek suretiyle kendiarşivlerine sokuyor. Polis