Katalog

Ozan Sappho 'nun başı, Roma DevrL I ö 5.4. yüzyıllarda, Anadolu'nun güneybatısındaki Karia Bölgcsi kraliçeleri ilc dikkat çeker. Yazılı kaynaklardan öğrenildığine göre; I. Artemisia, II. Artemisia ve Ada, Karialı yerli sülalelerden olup, zamanın geleneğine göre kan bağının bozulmaması için kardeşleriyle evlenmiş ve kocalannın ölümünden sonra krallığın başına gcçmişlerdır. I. Artemisia (Iö 5. yy), Satrap, Tyran ve Komutan olarak görev yapar. Tarihçi Halikarnassoslu Herodotos, Salamis Deniz Savaşı'na çıkan kraliçeden söz eder. II. Artemisia, SatrapKral Mausollos'un kansıydı. MÖ 353'de kocasının ölümü üzerine kraliçe oldu. Kral Mausollos için Bodrum 'daki anıt mezar onun zamanında yapıldı. Bugün British Museum'da bulunan kabartmalan, zamanın ünlüheykeltıraşlan başarmıştı; en tepedeki quadriga içinde Artemisia II ile kocası Mausollos'un heykelleri bulunuyordu. Bu heykeller de anıt ile birlikte British Museum'a götürülmüştü. II. Artemisia ölünce, erkek kardeşi Idrieus (IÖ 351 344), onun da hastalanarak ölmesi üzerine karısı Ada kraliçe oldu. Ancak ailenin üçüncü oğlu Piksodoros krallığı cle geçirerek, Ada' y ı Halikarnassos 'dan Alinda' ya sürdü. Ada, Alinda (Karpuzlu) Kraliçesi olarak yaşadı. Büyük Iskender Anadolu'ya geldiğinde(IÖ334),Halikarnassos'uelegeçirdi ve Karia Satraplığı 'nı Ada'ya verdi. Yakın zamanlarda Bodrum 'da ortaya çıkarılan bir mezar buluntularinıh Kraliçe Ada'ya ait olduğu öne sürülüyor. Ancak, antropolojik araştırmalar bu son bulunan iskeletin 40 yaşlarında ve dört doğum yapmış bir kadın olduğunu gösteriyor. Halbuki kaynaklara göre, Kraliçe Ada 54 yaşlarında öldü ve hiç çocuk doğurmadı. Amazonlar; tarihle düşün birleştiği bir yere ait, savaşçı kadınlar topluluğu olarak bilinir. Anayurtlan üzerine söylenen en gerçeğe yakın yer Karadeniz Bölgesi 'ndeki Termedon Çayı (Terme) kenarındaki eski Themiskyra kentidir. Samsun'daki fkiztepehöyüğunde Istanbul Üniversitesi'nce yürütülen kazılarda, kadın mezarlannda, diğer eşyalaryanında silahlann ve av aletlerinin de bulunması ilginçtir. Belgeler, Amazonlann Anadolu'nunyerlisi olduğunu ve I ö 2. binlere kadar dayanan tarihini gösterir. Herodot'tan öğrenildiğine göre, önderleri Kraliçe eşliğinde komşu ülkelerc baskınlar düzenler ve erkekleri köle olarak kullanırlardı. Bunlar, ata biner, okyay ve mızrak kullamr, iki yüzlü labrys denilen baltayı da silah olarak yanlannda taşırlardı. Amazon kadınların okyay ve baltalarını rahat kullanmak için sağ göğüslerini ufak yaşlardan itibaren dağladıkları bilinir. Ancak, sanat da estetik kaygısından olsa gerek Amazon heykelleri tek göğüslügöstermez. Amazonlar'ın sadece Karadeniz'de kalmayıp, Batı ve Güney Anadolu' ya kadar indikleri, buralarda birçok kent kurduklan da bilinir. Bu şehirler isimleri ile anılır; Pitane, Myrina, Kyme, Gryneion, Smyrna, Ephesos, Priene... Tannça Artemis için Efes Artemisionetrafındasilahlanylakültraksıyaptıkları ve seslerinin ta Sardes ovasından bile duyuldugu antik kaynaklarda bahsedil ir. Çatalhöyük, herşeyin egemeni ana tannça... tünlüğünü gösteren eserler de Anadolu'nun çeşitli yerlerinde bulunmuştu. Bir örnek Pergeli bir kadına aittir, Antalya Müzesi'nde, müziğin hızlı ritmine uymuş figürün siyah mermerden yapılmış etekleri dalgalanır. dınlardan söz edilir. Roma Devri mezar stellerinde görülen dokuma aletleri, onların doğal dokumacılıklannın göstergesidir. Toprağa bağlı üretim biçımi olarak çiftçi, bağcı, şarap üreticisi, bahçeci, sebzeci, pamuk toplayıcısı gibi mesleklerde kadınlar isimsiz emekçilerdir. Kabartma figürlerde yanlannda kocalan ile birlikte işlenen kadınlar ellerinde iğkirmanyün yumağı taşırlar. Bazen stele yalnızca eşya desenleri işlenir ve kadının sosyal statüsü vurgulanır... ^ 'Arkeolog Banller Anadolu'daki birçok sosyal ve dini yapı ile kentsel altyapı hizmetlerini, halk için gerekli binalann inşaya da onarımlannı bazı Bani kadınlan üstlenmiştir. Yaşadıklan çevrede, himaye, destekleme, maddi ve manevi her tür koruma amacına yönelık çalışmalar yapan Bani kadınlann sosyal toplum içinde saygın ve önemli yerleri bulunmaktaydı. Bunlar bazen bir kral eşi olduğu gibi, varlıkh ailelere ait kimseler de olabiliyordu. Resmendevletyönetimindeolmasalarbile,resmi işlerde söz sahibi olacak kadar düşüncelerine önem verilirdi. Anadolu'nun Roma devrinde, Bani kadınlarabirörnekPerge'nin her şeyi olan Plancia Magna'ydı. Yazıtlı kaidesinde Plancia'nm tüm nitelikleri, Perge kenti için yaptığı iyilikler, Artemis rahibesi ve en yüksek devlet memurluğu gibi çeşitli resmi statülen ile kent halkının şükranlan belirtilmektedir. Dokumacılar Dokumacılık, Phryg Devri'nden beri Anadolu'da önemli bir işkoluydu. Vazo resimleri üzerinde mezar stellerinde dokumacı kadınlara rastlanır. Yazıtlarda ise, Anadolu'nun Lydia Bölgesinde ve Karia'daki Laodikeia'da Erguvan (Purpur) rengi satıcı ka Mestok ve sosyal statüter... Yunanistan ile Roma'da konumu yasalarca sınırlı ve özgür olmayan kadın, Anadolu'da çağına göre daha rahattı ve kendinden sözettirmişti.özellikleHellenistikdevirden itibaren, bazı mesleklerde kadınlar söz sahibiydi. Hekim kadınlar özellikle ebeanneler ve kadın doktorlan en önemli olanlardı. Roma Devrinde de Batı Anadolu'da durum kadınlann lehineydi. Eğitmen, dadı, sütannelikgibigörevleribelirten belgeler dikkat çekicidir. Aynca resmi memur seviyesinde, rahibeler ve tapınak hizmetlileri her devirde çoğunluğu oluştururdu ve devletten belirli birücretalırlardı. Kadınlar bugörevlerini Ana Tannça Kibele 'nin Anadolu 'nun yerlisi olmasına borçluydu. Sanatçı kadınlar arasında müzisyen, raks yapan, tiyatrocu, ressam ve şairler vardı... Strabon'dan öğrenildiğine göre, Karia bölgesindeki Alabanda'da eğlence hayatını arp çalan çok sayıda kadın müzisyen renklendiriyordu. Müzik ve dansın vazgeçilmez bü Hitit Güneş Tannçasu.. Arkaik devire ait kadın başı kabartması, Yeniköy... (Beriin Saatliche Museen)