Katalog

CUMHURİYET DERGİ raman Hektor, düşmana karşı savaşa giderken kansı Andromakhe şöyle yalvanr: Sen bana bir babasın, Hektor/ulu anamsm benim, kardaşımsın / arkadaşısın sıcak döşeğimin. /Burada, kaledekal, acı bana, / yetimkomayavrumuzu, kanmdulkoma..." (llliada VI, 430 Çev.: Azra Erhat) Hektor öldürülmüştür, cansız bedeni bir arabaya bağlanarak Troia surlan etrafında sürüklenir ve Troyalı kadınlar, sonsuz acılar içinde bu görüntüye bakakalırlar. Ozan kadın Sappho Troya'nın karşısındaki Lesbos (Midilli) adasından Arkaik Ege dünyasının en büyük lirik kadın şairi çıkmıştı. Savaşın getirdiği sosyoekonomik bozukluklar yüzünden bazı aileler Troya'yı terk etmek zorunda kalmışlardır. Çanakkale kıy ılanna en yakın yer olan Lesbos adasına giden aileler arasında, Sappho'nunbcşinci ya da altıncı kuşak atalannın da bulunduğu bazı araştırmacılann tezidir. Zira, babasının adı Anadolu kökenli bir isimden gelmektedir (Skamandros). Ozan Sapphoberrak ifadeli, inceveduygulu şiirleri ile devrinin sadakatsizlik üzerine kurulu crkekler dünyasına seslenir. Eflatun onun için "Mousalann 10.'su" der. Hemşehrisi olan Alkaios, Sappho'ya âşıktır. Hatta, ona "Menekşeler dokuyan saf ve tatl ı tebessümlü temiz kadın. Sana söylemeyi özlediğim bir sözüm var. Fakat, utanıyorum da söyleyemiyorum" dediğinde, Sappho şöyle yanıtlar: "tyi ve güzel sesler söylemek isteseydiniz, utanç gözlerinizi yere indirmezdi, kalbinizi apaçık dökerdiniz...". Ana Tannça heykellerinin yatağı hep Anadolu oldu. Hetereler, Koreler, memurlar, baniler, dokumacılar, yöneticiler... Hepsi kadının ilktarihinin Taşöz'de Klasik Devir'e ait bir Hetere (üstte). Kadın heykelciği tö 18501750 (üstte sağda). Yasal hayat arkadaşlan; Hetereler Sappho'nun yaşadığı devirlerde, daha sonra da kıta Yunanistan'da, kadınlar için zorlu bir yaşam vardı. Sosyal yaşamda yerleri çok kısıtlıydı. Ilk görevleri iyi ev kadını ve anne olmak, yasal varisleryetiştirmekti.Akılhve kişiliklerini dört duvar içine kapamak istemeyenler için sosyal yaşamda etkin olmanın tek yolu vardı: Heterelik. Kelime anlamı hayatarkadaşı, sevgili olan Hetereler'in kültürlü olmalan şarttı. Müzik, felsefe, yabancı dil bilirlerdi. Devrin ünlü ve kariyer sahibi erkeklerinin sosyal dünyadaki kız arkadaşlan idiler. Bu kadınlardan biri Aspasia'dı. Batı Anadolu'nun Miletos (Balat) kentindendi. Genç yaşta Atina'ya gitmiş, l ö 5. yy'ın ilk yansında yaşamış ve Perikles'in sevgilisi, aklıvebilgisiilede sağkoluolmuştu. yaratıcılanydı.. Kadınbğın ilk tarihi DR. ŞEHRAZAT KARAGÖZ rkeolojik belgeler arasında, gencllikle kadının cinsinin ön planda olduğunu söylemek hiç de zor değil. Aşağıda okuyacağınız yazının kaynağı ise sadece ve sadece Anadolu uygarlıklan ve kadının bu topraklarda binlerce yıllık serüveni... Tarihöncesi çağlara ait kadın figürinleri, Anadolu 'da uygarhk tarihinin başlangıcına, doğurucu Büyük Ana Tanrıça'ya tanıklık eder. Doğurganlığı ve günümüzden yaklaşık 25.000 yılönce açıklanamayandoğumolayının şaşkınhğı, kadına saygı gösterilmesini vetapılınılmasını sağlamıştı. Buyüzdenküçük Asya'nın çeşitli bölgelerinde, kadının anatomik yapısını belirgin kılan, yani göğüs, kalçagibiözellikleriniabartıhişlenmişgösteren"AnaTannça"heykelcikleri bulunur. Prehistorik Çağın sosyoekonomik koşullannda yapılan avın ve besin toplayıcıhğının bereketli geçmesi ile kadın doğurganlığı özdeş tutulmaktaydı ve Ana Tannça inancı, kültür şekli değişse de, hep egemen kaldı. İlk Tunç Çağa ait (Iö 3. binyıl) Kay seriKültepe'de bulunmuş, çifte başlı kadın gövdeli idoller, güneşin simgesi olan Ana Tannça'nınsimgesiydi. A ren.primitifişlenmişfîgürinler prehistorik çağların gelişimi boyunca yer, mekân ve malzeme çeşitliliği göstererek yapılmıştı. Kazılardan ortaya çıkanlan sonuçlar bunu gösterir. tlginç bir örnek, Ankara civannda Eskiyapar kazılannda bulunmuştu. Pişmiş topraktan tck kulplu bir kadehin anlattıkları adetabirtiyatrosahnesidekorugibiydi. Kadeh içi bir oda havasındadır, tannça ayakta durur, ortada bir masa, üstünde yanm ekmek somunu ile yerde bir testi bulunur. Bu, tannçanın bollukbcreketini simgeleyen kutsal yiyecek ve içecek inancını yansıtır... Koreler tÖ 7. yüzyıllardan itibaren Batı Anadolu'da ilk kent devletleri kuruldu ve ilk doğa bilginlcri teokratik baskıdan uzak deneyyanılma şcklınde çalışmalannı sürdürdüler. Bu durum sanata da yansıdı ve insana özgü, doğal heykeller yapılmaya başlandı. Küçük Asya'nın özellikle lonia bölgesinde, 10 7. yüzyılda Kore denilen "başı örtülü gelin, genç kadın" anlamlanna gelen heykeller ortaya çıktı. Yazıtlar, ayakta duran ya da oturan giysili kadın heykellerinin, hangi amaçla yapıldıklannı açıklamasa da, anıtsallıklan ve süslü görüntüleri ile devirlerinin bir sosyal kesitini, refah düzeyi yüksek bir sınıfa ait olduklarını yansıtır. Kadın artık birey olarak; güç ve akıl sahibi insan olarak önemlidir. Homerik Devlrler Küçük Asya tarihi içinde kadınlara ilk kez, tzmirli ozan Homeros'un ünlü destanı îllıada'da yaşanan olaylarda rastlanır. Batı Edebiyatının temelini oluşturan bu en büyük edebi yazında, Batılı devletlerce yapılan Anadolu'nun tarihte uğradıgı ilk emperyalist saldın anlatılır. Troya Savaşı her ne kadar bir kadın kaçırma olayından çıktı diye bilinirse de, aslında neden, stratejik konumdaki çok önemli bir yeri olan zengin kenti ele geçirmektir. Savaşın getırdiği acılarkarşısında kadınların rolleri büyüktür. Troya şehrinde yaşamış kadınlar, eşannesevgil ievlatarkadaşdost olarak savaş acılan çeker. Parçalanmış,yokolmuşaılelerindramı ozan Homeros'un dizelerinden anlaşılır. Troyalı kah Resml memurlarrahlbeler Ephesos Artemision Tapınağı, MÖ 56055O'de ınşaedilmiş.tamamı mermerbiryapıdır ve dünyanın yedi harikasından biridir. Tüm kabartmalan halen British Museum'da bulunan tapınakta çok sayıda kadın ve kadınlaştınlmış görüntüye sahip, fildişi, altın, gümüş gibi değerli madenlerden yapılmış fıgürinler, önemli bir kadınsal kült olayını gösterir. Bu kadınlara ait, an, atmaca, gonca başlı iğneler gibi eşyalar tannsal atrübilerdir. Kadına fiziki biçimselliğini veren, oturur ya da doğururken gibi çeşitli pozlarda göste Rakkase Hellenistik devlr...