Katalog

14 PAZARIN PENCERESİNDEN CUMHURİYFTDERGİ Avrupa'nın kimliği var mı? SELÇUK EREZ vrupa ıle karşılıklı kuşku ve guvensızlıkle seyreden ılışkılerımız, bır dereceye kadar bu kıta sakınlennın, Turkıye konusunda besledıklerı yargılardan etkılenen temsılcılerının olumsuz tutumlarından etkılenmektedır Avrupa'nın kımlığı nelerden oluşmaktadır? Turkıye, bu kımlık ıle bağdaşır mı? Avrupa'da yapılan anketler, bu kıtada yaşayan ınsanların çoğunun kafasındaTurkıye'nın "Avrupah" ımajı ıle pek bağdaşmadığını yansıtmaktadır Vefa borcu H. SERTAÇ DALK1RAN A Avrupa Topluluğu ıle kaynaşmak ya da bellı bır tıcarı ortaklığı surdurmek nıyetındeysek bu konuyu ırdelememız gerekır Bu amaçla yola çıktığımızda da soracağımız ılk soru, Avrupalının kendını nasıl tanımladığı, kendını ne zannettığıdır? Avrupalıların en genış bakış açısına sahıplerden bırı olduğunu duşunebıleceğımız Çekoslovakya Cumhurbaşkanı Vaclav Havel, (Mart bulunmadığını çoktan anlamış ve dıle getırmışlerdır Mesela, Avrupa Bırlığf nın Ekonomık ve Sosyal Komıtesı, 26 Ocak 1995'te şu sozlerı ıçeren bır belge yayımlamıştı "Avrupalı'nın açık bır tanımı yoktur Komısyon, bu tanımın, Avrupah kımhğının belırlenmesıne katkıda bulunan coğrafı, tarıhı ve kulturel unsurları kapsadığını belırtmıştır" Bu kıstası konu edınmış daha oncekı bır komısyonun (3 Temmuz 1992) raporuna gore de yakınlığın, fıkırlerın, değerlerın ve tarıhı etkıleşımlerın oluşturduğu ortak deneyımler, basıt bır formule ındırgenemez ve bunlar bırbırını ızleyen her kuşak tarafından yenıden değerlendırıleceklerdır Komısyon, bu konuda herhangı bır tanımlamanın yapılmasının kâbıl olmadığına ve buna kalkışmanın da doğru olmadığına ınanmaktadır" A D Smıth, Avrupa Bırtığı'nı perçınlemek ısteyenlerı bırleştırecek bır mıt, anı, sembole sahıp olmadıklarını belırtmıştır (The Natıon ın Hıstory Pohty Press) Ulusal kımlıklere katkısı bulunan tarıh ıse, Avrupa'da bugun bır araya getırılmek ıstenen ınsan topluluklarının bırbırlerıne karşı yapmış oldukları kotuluklerın toplamıdır, bu nedenle bu açıdan yararlı olmayacaktır öyleyse? Avrupa kımlığı, daha çok ekonomık nedenlerle bır araya gelen ulkelerın bundan sonra beraberce oluşturacakları başarılarla şekıllenecektır AB'ye uye ulkeler halkına, bu gerçek anlatılmalıdır Bu gerçeğın ışığında Turkıye'yı aslında var olmayan sanal kıstaslara uymadığını soyleyıp ıteklemek sadece ılkellıktır Yarın oluşması muhtemel Avrupa kımhğının temellerınde yer alması olası hak ve hurrıyetlere saygı hem ınsanları, bu kıtanın ozgeçmışının karanhklarına dönmekten alıkoyacak hem de önemlı ortak nıtelıklerın belırlenmesını sağlayacak unsurlardır Zaman zaman ılışkılerımız konusunda konuşan Avrupalılarca, "ınsan haklarına saygı" gıbı kavramların onemsendıklerı anlaşılmaktadır Bu değerlere saygı Avrupa Bırlığı kımhğının oğelerı arasında yer alacaksa Turkıye, ozgeçmışınde ırkçıhğın ve ınsan haklarına saygısızlığın en sarsıcı orneklerı yer alan Avrupa ulkelerının tereddutle yaklaşacağı bır ulke olmamahdır 15 yy'da Yahudılerın Iberık Yarımadası'nda yok edıldıklerı, surulduklerı gunlerı, Ikıncı Dunya Savaşı'ndakı soykırımları belleklerınden sılıp atmak ısteyen, sonra oldurduklerı her Kenyalı ıçın askerlerıne 5 şılıng odeyıp kendılerıne karşı savaşan Mau Mau'ların kollarını, bacaklarını yol ışaretlerıne çıvıledıklerını, kestıklerı Malayalı gerıllaların kafalarıyla resım çektırdıklerını unutmak ısteyen Avrupalıların Turkıye'yı anttdemokratık unsurlardan arındırmak ıçın yeterlı ve bugune kadar bu alanda pek çok adım atmış ıç dınamıklerının var olduğunu bılmelerı ve bunlara yardım yolunun da uzaktan haksız eleştırıler değıl daha katılımcı davranmak ve yakın destekler sağlamak olduğunu bılmelerı gerekır ^ O Vaclav HaveL.. 1994'te) Avrupa Parlamentosu'nda yaptığı konuşmada, "Avrupa Bırlığı, kaynağını, bugun modern demokrası, yasanın egemenlığı ve sıvıl toplum olarak belledıklerımızle sonuçlanmış, 2000 yıllık geçmışınden ve Hırıstıyanlıktan alan genış bır değerler manzumesıne dayanmaktadır" demıştı. Bu bılge kışının tanımında Hırıstıyanlığı başat bır nıtelık olarak sayması, bugun Avrupa halkının Turkıye konusundakı on yargılarının nedenlerınden bırını kavramamıza yarar Avrupa'da yaşayan, ınsanların önemlı bır bolumu ıçın, yeryuzunde kaydedılmış en hunhar cınayetlerı ışlemış olan Hıtler •rejımını ve Stalın rejımını banndırmış ulkelerın Avrupa Bırlığı'nde yer almaları kabul edılebılmekte, ama başka bır ımparatorluğun varıslerı, aradan yuzyıllar geçse bıle ıçlenne sındırılememektedır Neden"? Çunku onlar Muslumandır1 Avrupa'da yaşayan ınsanların ve bu ınsanların seçtıklerının kafalarında boyle bır tanımın var olmasına rağmen, konu ıle ılgılenen ve meseleyı derınden ırdeleyenler, Avrupa kımhğının aslında oturmuş, şekıllenmış bır tarıfının dessa'dan gelen Kafkas kokenlı bır genç muhendıs oynadığı oyun tarzı ıle bır anda tum dıkkatlerı uzerıne çekmıştı Daha sonra yapılan ıl bırıncılığınde namağlup bır şekılde tum rakıplerını yenerek açık ara ıle şampıyon olunca herkes kendısıne uzaydan gelmış gıbı bakıyordu Evet bu usta ve mutevazı delıkanhnın adı Selım Palavan'dı Yıl 1943 Turkıye'ye gelmesındekı tesaduf o sıralarda devameden2 Dunya Savaşııdı Savaşesnasında Almanların Odessa'yı ışgal etmesı ıle başlayan buyuk seruven SSCB yaşarken Bolşevık ısyanını yaşamış, dunya savaşlarını gormuş, anayurduna dondukten sonra tum ıhtılallen, darbelerı yaşamış, hayatı tum yonlen ıle tanımışAtaturkhayranıbırkışı İTU'deProf olarak yıllarca ulkemıze kıymetlı beyınler yetıştırmış bır oğretmen ve bıhm adamı Dızel motorları uzennde dunyaca kabul edılen gehşmelerde bulunmuş, boş zamanlarını satranç ve pıyano ıle doldurmasını bılmış bır beyefendı Odessa'da oğretım uyehğını yaptığı esnada tanıştığı oğrencısı ve daha sonrasında eşı Meryem Hanım'la olene kadar buyuk aşk yaşamış duygu yuklu bır ınsan Muthış esprıtuel ve hasta Beşıktaşlı Kendısı ıle muşterek çahşmalarımızı yaparken benım Fenerbahçelı oluşuma surekh takılmadan edemezdı Kendısının Beşıktaşlı oluşunu ıse ben satranççıyım ve sıyahbeyaz renklerealışkanhğım.sempatımburadankaynaklanıyor, derdı Kuşadası 1990Turnuvası yapıldıktan sonra gerçekleşmış mukemmel organızasyona karşın, turnuva bıtımınde yaşanan olumsuzlukları sorgulamak ıçın benı Levent'tekı evıne çağırdı Tumuvanın nasıl ve hangı şartlarda hazırlandığını çok lyı bıldığı ıçın yaşanan olayları kısa surede kavramasını bıldı Çevremdekı tum dostların kaybolduğu esnada benden 50 yaş buyuk bır ınsanın bana omuz vererek, buyuk bır mucadeleye soyunmasını hayretle ve ıbretle ızledım Kendısını onceden resmı bır şekılde tanımama karşın, o gune kadar samımıyetımız soz konusu olmamıştı Yetıştığımız donemlerde o devrın ıcabı oyunlarını bıle kendılerınden ızın almadan seyredemezdık Buyuk nezaketle ve mesafe ıle yanlarına yaklaşabılırdık Kombınezon Gustavsson Corho, Suomı 1978 Sıyah oynar kazanır Kendısı Kuşadası Turnuvası ıle olan bıtenlerı dınleyınce bana soyledığı ılk soz bu ulkede, bu devre aıt hıçbır sıyasetçıye guvenmeyecek ve onlarla ış yapmayacaksın, demek olmuştu Turkıye'dekı mevcut antı demokratık yasaların, sıyası partı yasalarının durust sıstem yaratmadığını, durust ınsanları sıyasetten uzaktuttuğunu, her şeye rağmen gırmeyı goze alanları ıse bu çarkın yuttuğunu, yok ettığını açıkladı "Aradan ellı yıl geçtıkten sonra satranç konusunda yen ıden kıtaplar hazırlayacağım ve sen de bana yardım edeceksın ve çıkacak bu kıtapların parası ıle borçlarını odeme konusunda sana karınca kararınca yardım edeceğım ve bunların telıf ucretlennı doğrudan bu borçların odemesınde kullanacaksın" dıye devam ettı Bu şekılde bır yılı aşkın suren çahşmalar netıcesınde ılk olarak "Kuşadası Altın Pıyon" turnuva dokumanter kıtabı, daha sonra "Pıyon Fınallerı" ve "Varyantların Hesaplanması" kıtabı Inkılap Yayınevı tarafından yayımlandı Kıtapların buyuk ılgı gormesı uzerıne yıne kotu gundostlarımdanCemalettınTalumılebırlıkte hazırladıkları "Satrançta Dunya Şampıyonluğu" kıtabı yayımlandı Bu arada ben de surprız olarak kendısıne "AçılışTeorısıAnsıklopedısı" kıtabını tek başıma hazırladığımı gosterınce çok mutlu oldu ve bana "Hah, şımdı adam oldun Şu andan ıtıbaren ıkıncı hazırlayacağımız kıtaplar aynı zamanda senın oyuncu olarak çalışmalarına da ışık tutacak ve sen mıllı takıma gıreceksın, kendını bılmezlere haddını göstereceksın, aksı halde hakkımı sana helal etmem" dedı SıstematıkAntreman, Kale Fınallen, Satrançta Ustalık derslen bu şekılde ortaya çıktı Ben de bu arada Satranç Eğıtım MetoduveAçıhşTuzaklarıAnsıklopedısı'nıhaztrladım Sevgılı hocam torunu Alev ıçın, Alman Satranç Federasyonu'nun ders kıtabı olan "Gençler Içın Satranç' kıtabını bu arada tercume ettı Son hazırladığı kıtaba adını koyduğum "Satrançta Ustalık Sırlan" adlı musveddesı 800 sayfa olan çalışmasını tamamlayamadan vefat ettı Şımdı bu kıtabı vefatından altı yıl sonra tamamlayıp yayınevıne onun adına basılması ıçın teslım ettım Aradakı yıllarda ıse 2000 yılı Ohmpıyat Mıllı Takımı oyunculuğu hakkını elde ederek hocama verdığım sozu yerıne getırdım Nurıçındeyatsın, kendısını çok ozluyorum Kıtap yayımlanınca bır nushasını mezarınakoymayagıdeceğım ^ Etüd T Gorghıyev, 1928 Beyaz oynar kazanır fr) ıo (#EOA '#EOA V 6 d 8Pd ıSPV 9 2PS L^V S £ SP*S 9Pd Z ıfrOS CPV l