Katalog

12 Stanley Kubrick "Yapay Zekâ"yı çekmeden aramızdan aynlmca Steven Spielberg görevi üstlendi. Usta yönetmenin vasiyetini yerine getirdi. Kubrick'in bir senede çekeceği filmi 20 haftada sinemaseverlerin önüne sundu. CUMHURİYET DERGt Kubrick yerine Spielberg... ASLISELÇUK 21. yüzyılın ortalarındayız, dünyanın doğal kaynakları kısıtlı, teknoloji astronomik bir hızla ilerliyor. Yaşadığımız mekân arasız izlenıyor, yemeğimizhesaplanıyor. Üstelik hizmet veren kişiler insan değiller. Onlar yapay insanlar. Bahçe bakımında, ev işlerinde,dostluklarda,gündelikyaşamın heralanındasizerobotlaryardımcıoluyor. Herşeyi yapabiliyorlar. Bırtek şey dışında, o da sevgide ya da aşkta... Bilimkurgu yazan Brian Aldiss'in 1969'da yazdığı "Super Toys Last All Summer Long" (Muhteşem Oyuncaklar Bütün Yaz Dayanır) adını taşıyan kısa öykü ünlü usta yönetmen Stanley Kubrick' i çok etkilemişti. 1970'lerin başlarında sinemaya uyarlamak amacıyla yazar Aldiss 'ten telif haklarını satın almak isteyen Kubrick, onu Londra dışındaki malikânesi ne davet eder. "Stanley, kısa öykümü büyük bir filme dönüştürmek istiyordu," diye anlatıyor Aldiss. "Arthur C. Clarke'ın "The Sentinel" öyküsününasıl 2001 'e dönüştürdüyse benim kısa öykümü de aynı nıtelikte bir film y apmak istiyordu. Sanırım Stanley'i küçük masalımın içindeki Pinokyo efsanesi etkilemişti. tnsan olmak isteyen o unutulmaz kukla çocuk.". 1970'te Kubrick, Aldiss'ten öyküsünün telif haklarını satın alır. Fakat bu öyküyü beyaz perdeye aktarmak için sınema teknolojisini yeterince gelişmiş olmadığını düşünür, beklemeye karar verir. Amerikan sinemasınm genç dehası Steven Spielberg 1979'da "Raiders ofthe Lost Ark" (Kutsal Hazine Avcılan) fılmini çekmek için Londra'yagelir. Burada Kubrick ile tanışır ve aralannda bir dostluk bağı oluşur. Bundan sonra Spielberg tüm çektiği filmlerini yapımcı şirkete göstermeden önce Kubrick'e izletir, onun fikrini alır. "1980 'lerde Kubrick benimle bu y aratıcı sırrını paylaştı. Bana unutulması çok güç olan, bu olağanüstü güzel öyküyü anlattı." diyor Steven Spielberg "1979'dan başlayarak 1999'adekbukonudapekçok telefon konuşmamız ve ayrıca karşılıkh görüşmemiz oldu. Fakat bir gün konuşmamızın tam ortasında Biliyor musun, Yapay Zekâ'yı mutlaka senin çekmen lazım. Ben de yapımcıhğını üstlenmeliyim. Film şöylebaşlamalı: Steven Spielberg yönetiminde bir Stanley Kubrick yapımı. Çok şaşırmıştım, ona hemen şunu sordum: Neden? Bana kısa bir açıklamayaptı: Bufılm benden çok senin duyarlılığına yakın..." Spielberg'in "Jurassic Park1993" ve James Cameron'un "True LiesGerçek Yalanlar/1994" filmlerinin ardından Kubrick, dijital teknolojinin Yapay Zekâ'yı çekebilecek düzeye geldiğini görür, projesini yeniden canlandırmaya karar verir. Fakat 1995 'te Kubrick'in filmlerinin yapımcılığını üstlenen Warner Bros, yönetmenin önce "Eyes Wide ShutGözleri Tamamen Kapalı"yı, daha sonra "Artificial Intelli Spielberg, F. O'Conner veSam Robards'la. Stanley Kubrick... ' •. * • ." < ' % . . : genceYapay Zekâ"yı çekeceğini açıklar. Ne yazık ki "Eyes Wide Shut" bağımsız mükemmelliyetçı ustanın son filmi olur. 1999' un Mart ay ında yaş.amını y itirir. Kubrick'in büyükhayranı Steven Spielberg, Kasım 2000'de lngıliz Film ve TV Sanatları Akademisi tarafından Kubrick adına verilen"Stanley Kubrick Film Yapımında Ustalık ödülü" ile onurlandırılır. "Bilimi ve ınsanlığı dikkatlı bıryaklaşımlaharmanlamışbuöyküyü Stanley 'inye rine çekmek beni çok endişelendirmişti." diyor Spielberg. Projeyi 2000 yılının Mart ayındaelealdı. Bütçesi lOOmilyondolar tutan filmi Kubrick'in uzun yıllarboyunca çalıştığı Warner Bros ile Spielberg'in DreamWorksşirketi üstlendi. Ortadayazılmış bir senaryo olmadığından Spielberg, Kubrick ' in kendisine emanet etmiş olduğu çok ayrıntılı birtretmandan, sahnelerinçizimlerinden ve Kubrick'le yapmış olduğu uzun konuşmalardan yola çıktı. Yapımcı Kathleen Kennedy projenin ön çalışmaevresinden şöyle sözediyor: Steven hızlı davranan, olağanüstü bir hızla çalışanbiryönetmendir.Neistediğiniçokiyi bilir. Yapay Zekâ'yı gerçekleştirirken Stanley'in tüm katkısına kendi bakış açısını daekledi. Filmde onun duyarlıhğını hemen aynmsayacaksınız. Alt metin ise tümüyle Kubrick'e ait". Oyuncu grubu Haley Joel Osment Altıncı His, Jude Law Kapıdaki Düşman, Frances O'Connor, Sam Robards ve VVilliam Hurt'tan oluşuyor, anlatıcıysa Robin NVilliams. Filmin görüntü yönetmeni birçok kez Spielberg ile çalışmış, Janusz Kaminski. Kaminskı, Kubrick ve Spielberg hakkındaki düşüncelerini açıklarken: "Kubrick sinemasında, izleyici ile yaratmak istediğiduygulararasınabirmesafe koyar. Steven'ın ise insanların duygulannı anlayansıcakbiryönetimtarzı vardır. Her zaman izleyici için çalışır. Bundan dolayı bu film daha içtenlikli, daha yakınlık kuran bir çalışma oldu. Ama elbette çekim boyunca Kubrick'in kompozisyonlarıni kullandık. Yapay Zekâ'yı benceçağdaş bir ETolaraktanımlayabilirsiniz.". 2000 Ağustos ayında çekimlere başlayan Spielberg, film setinde bu kez her zamankinden çok daha titiz, isteklerinde nerdeyse sınırsızdır. Kubrick'in tartışmasız bakış açısı setin seviyesini daha üstbirçıtaya yükseltmişti. Filmin diğer yapımcısı Bonnie Curtis de 68 gün süren çekimlerde Spielberg'in Yapay Zekâ'yı, Stanley Kubrick'in rehberliğinde gerçekleştirdiğini belirtiyor: "Steven çalışma boyuncaStanley şunun şöyle olmasını isterdi, ya da bunun böyle olmasını istemezdi diye çalıştı. Genelde çok hızlı çalışan Steven, Kubrick'in ruhunun setin çevresinde dolaştığını söyleyerek birçok alternatif çekimler yaptı.". Yapay Zekâ'nın yapım yardımcısı ve Kubrick'in kayınbiraderi Jan Harlan, projeyi çekecek olan en doğru kişinin Spielbetg olduğunu belirtiyor: "Sebeplerden biri şuydu, Steven bu filmi 20 haftada tamamlayabilirdi. Stanley'in çekim süresiyse rahatbiryıh aşabilirdi,böylecerobotçocuğuoynayacakçocuksa değişebilirdi. Aynca Stanley, Steven'ı bir yönetmen olarak gerçekten yete • nekli buluyordu. Gelecek kuşağın en iyi sinemacılanndan biri olarakta görüyordu. Kişilik açısından birbirinden çok farklı olan bu iki yönetmenin ortak noktalarına gelince bu da onların gerçek, sahici yetenekleri olmalanydı." Bu hafta gösterime giren filmi çağdaş bir ET olarak tanımlayan görüntü yönetmeni Kaminski: "Yapay Zekâ yetişkin bir izleyici kitlesine yönelik bir çalışma." diyor. Stanley Kubrick ustanın otuz yıldır caymadan üstünde çalıştığı Yapay Zekâ'yı yeniden ele alan Spielberg, belki de yaşamının en büyük riskini de üstlendi... ^ Haley Joel Osment ve Jude Law, Yapay Zeku 'da.