Katalog

> TEMMUZ 2000. SAYI 745 ıız seslendirme yapabilirsiniz. Ses seçilirkenbazı şeylere dikkatedilmei. Karaktere aykın bir ses olmamah, onun /aşına yakın olmalı. Ses görüntüden uzaklaşmamalı. Türkiye'de bu iş iyi yapılıyor. Estiden çok daha iyiydi. Şimdi zamana karşı yanş var, eskisi gibi prova yapılmıyor. Günie 23 film scslendirmek zorunda kalıyoruz. îyikötü ses aynmı yoktur, sesi kullanmak önemlidir. Bana kalırsa doğadaki hiçbir ses lcötu değildir. 1970'lerdc TRT'de yayımlalan' Komiser Anright' diye bir dizi karakteri vardı. Ostnan Gidişoğlu onu, r'leri söylemeden seslendirdi ve herkes öy le sandı. Oysa dizinin orijinali öyle değildi, ama çok sevildi. Alev Sezer ise Türkiye 'de karakter seîine en iyi örnektir. Bruce Willis'in sesinin tınısı, konuşma hali Alev Sezer'le aynıydı. Çok özel bir şeydi bu. Maddi yönüne gelince... Seslendirme yapanlar çok para kazanmaz, en ucuz iştir. Emeğinizin karşılığını aldığınızı söylemek zor. Türkçe'nin yozlaşmasını engellemek gerekli. Bunun için çevirilerde Türkçe'ye uygun sözcük kullanılmasına dikkat etmeye çalışıyoruz." Dilde kirlenme konusunda endişeler olsa da, bazı durumlarda yapılacak bir şey yok. Amerikan fılmlerinde oyuncu "Hey!" diyorsa, öyle seslendiriliyor. Onun yerine Türkçe'ye uygun sözcük bulunsa bile, bu kez de senkron (dudak uyumu) sağlanamıyor. 30 yıldır seslendirme yapan Sezai Aydm, bugüne kadar birçok ünlü oyuncuyu seslendirdi, Slyvester Stallone, Al Pacino, Dustin Hoffinan... Ancak seslendirdiği iki karakter var ki, onlar Sezai Aydın'la anılır oldu. 'Cosby Ailesi'nin baş karakteri Bill Cosby ve başlarda ünlü tiyatrocu Gazanfer Özcan' ın seslendirdiği'TaşDevri'nin FredÇakmaktaş'ı. Sezai Aydın seslendirmeyi çok zor bir iş olarak nitelendiriyor. Seslendirmenin bir sanat olduğu konusundaki fikri ise artık değişmiş. "Eskiden sanat olduğunu düşünürdüm, artık fikrım değişti." "Seslendirmek istediğiniz bir fîlm var mı?" diye sorduğumuzda ise, sanatçı 'Shine' filmini seslendirmek istediğini söylüyor. Seslendirmecinin spiker ve tiyatrocudaki özelliklere sahip olması gerektiğini belirten Aydın, bu işi yapanlann alayhlarla tiyatroculardan oluştuğunu anlatıyor. "Bu işin eğitimi ne yazık ki verilmiyor." Sezai Aydın'a göre de rol yeteneği, düzgün Türkçe, doğru vurgu ve tonlamalar, iyi duyabilme ve görebilme, ayrıca senkron tutturabilme iyi dublaj için gereken özellikler. Alev Sezer'in sesi Bruce milis'le özdeşleştL Toprak Sergen, Tom Cruise'un dasesiydi. Delon'u konuşurken... 'BirYudum tnsan' belgeselindeanlatıcıyı seslendiren ve 35 yıldır seslendirme yapan Devlet Tiyatrolan sanatçısı Mümtaz Sevinç'inkonuyla ilgili görüşleri şöyle: "Seslendirmenin sanat olup olmadığını saptayalım önce. Seslendirme, birtüketime yardımcı olmak için yapılır. Küçük ekranda yabancı filmlerin rahat seyredilebilmesi için. Ayrıca ycrli yapımlarda kendini konuşamayanlara ses verilir. Radyoda ise radyo tiyatrosu ve arkası yarınlar için seslendirme yapılır. Belgesellerde de anlatıcı gereklidir. Kısacası, bubir sanat değildir. Benradyoda başladım, sonra televizyonageçtim. Bana kalırsa kötü ses yoktur, kötü konuşmacı vardır. Ama kullanım da önemlidir. Seslendirme yapan kişi Türkçe'yi çok iyi konuşabilmeli, karakterin o duygusunu yansıtabilmelidir. Diksiyonu düzgün olmalı, senkronu iyi ayarlayabilmelidir. Benim Alain Delon'u seslendirmem sanatçılık değil, onun oyununa, orijinal sesine olabildiğince yakın bir dublaj yapmaya çalışmaktır. Ben metni iyi anlamahyım ki, seyirciye de iyi anlatabileyim. İş nicelik olarak çoğaldı ama, ne yazıkkiniteliksizleşti.Ücretleremeğinkarşılığı değil. Bir diğer sorun da telif sorunu. Seslendirme için bir kanalla anlaşma yapıyorsunuz, sonra o film başka kanallara satılıyor, yıllarca yayınlanıyor, ama sizin haberiniz bile olmuyor." Seslendirme yapan tiyatro oyunculannın sesleriyle özdeşleşmesi, bazen onlan kısıtlayabiliyor. Çünkü seyirci, sahnedeki oyuncuyu seslendirdiği karakter olarak görmeye devam ediyor. Bu anlamda sesin öne geçmesi sanatçı için yıpratıcı birunsur. TRT'nin sevilen dizilerinden'Webster'ın sesi olarak hatırladığımız Oya Küçümen, şimdi 'Dawson'sCreek' dizisinde Joykarakterini seslendiriyor. 20 yıldır seslendirme yapan Küçümen' in sesi, farklı birçok karaktere uygun. Filmlerde doğala yakın erkek çocuk sesi çıkarabilen Oya Küçümen'in sesi, 'StarWars'filmiiçinGeorgeLucas'agöndcrilen birçok ses arasından seçilmiş. Daha çok çocukları, gençleri ve çizgi film kahramanlarını seslendiren Küçümen tiyatrocu değil, ancak seslendirme dcnincc akla ilk gelcn isimlerden. Karaktcrıstık, yumuşak ve doğalbirsesesahip. 'Leon' filmındeki Mathilda karakterini seslendirmek istcdiğini söyleyen Küçümen, seslendinnenin tek başına sanat olmadığını düşünenlerden. Ona göre bu iş, tiyatronun yan dalı olarak görülcbıhr. Küçümen'inscsini reklamlardadomates, kedi ve Marc'ın Dublaj sanattır... Aydın' ın yakındığı bir başka konu da, seyircinin beğenmediği fi lm dublaj lanna tepkisiz kalması. Kötü yapılmış bir dublaj, filmden zevk almanızı engclleyebiliyor. Dizilerdeki baş karakterin sesi değiştiğinde izleyici yadırgıyorama yine de tepki göstermiyor. 30 yıldır dublaj yapan Bedia Ener, tiyatro kökenli bir sanatçı. 13 yıldır' Yalan Rüzgân'ndakiJiH'i seslendiriyor. Birçok filmdede ElizabethTaylor'aveWhoopyGoldberg'e sesini vermiş. Bedia Ener'e göre seslendirme bir sanat. Dublaj yapanlann aynı zamanda o rolü oynadığını söyleyen Ener, seslendirmenin sadece Türkçeleştirmek olmadığını belirtiyor. Her sesin eğitildiğinde, doğru yerden çıkanldığında kulağa hoş gelebileceğini, kullanımın önemli olduğunu savunuyor. Onun seslendirdiği yerli bir oyuncu ödül almışsa, bunda katkısı olduğunu düşünüyor. Uzun süredir aynı dizi karakterini seslendiren sanatçı, bunun kendisine kolaylık sağladığını, artık o oyuncuyu tanıdığını anlatıyor. "O karakterin hangi hareketinde, nasıl birtondakonuşacağımı artık kestirebiliyorum." Toprak Sergen de tanıdık seslerden. 20 yıl meleği olarak hâlâ duyabilirsiniz. Seslendirme için artık prova yapılamasa bile, tecrübe sayesinde metni anında kavrayıp seslendirmek ve senkron yapabilmek mümkün oluyor. Dublaj da doğala yakın ses çıkarmak kadar, taklit ycteneği de önemli. Seslendirme sırasında, orijinal dilden (genellikle lngilizce) Türkçe'ye çeviride iki dilin farklılıklart sorun yaratabiliyor. Örneğin, karakterin repliği bittiği halde ağzı hâlâ oynuyorsa, seslendirmeci konuşmanın sonuna başka sözler eklemek zorunda kalabiliyor. "Tamammı, anlıyormusun?"gibi. Seslendirmecilerin kendi aralannda bu durumlar için kullandığı bazı sözler var. Oyuncunun ağzı söz bittiği halde hâlâ oynuyorsa "ağzı kaldı", ekleme yapıp uzatmak zorunda kaldıklarında ise "yufka" diyorlar. . dır dublaj yapan sanatçının sesini birçok reklamda ayırt etmek mümkün. Tom Cruise, Matt Dillon gibi birçok aktörü de seslendirdi. Akhmızda ise 'Charles tş Başında' dizisindeki Buddy karakterinin sesiyle kaldı. Artık reklam dublajına ağırlık veren sanatçının da telif konusunda şikâyetleri var. Televizyon için yaptıklan film dublajının formatının değiştirilerek sinema ve videoda yıllarca kullanıldığını anlatıyor. Ayrıca prensip olarak yerli oyuncu seslendirmiyor. Sergen' e göre, sesi değiştirip sesle oynarken, doğrukullanıp doğal olmak da gerekli. "Çevirilerin düzgün olması da öneml ı bir unsur. Bir komedi filminde espriyi yerinde veremezseniz, bunun bir anlamı kalmıyor. Bazı durumlarda doğaçlama yapmak gerekebi Devlet Tiyatrolan sanatçısı olan Ali Düşenkalkar, 17 yıldır seslendirme yapıyor. "Gizli Dosyalar" dizisinde Ajan Moulder'ı seslendiriyor.