Katalog

25 HAZİRAN 2000. SAYI 744 rine armağan ediyoruz. Umanz bu sesleniş arşivlerde kalmaz ve en geniş destek ve katılımla yaşama da geçmeye başlar. MimarlarOdası Zeugma Hasankeyf Forumu/tstanbul 14 Haziran 2000 tarihli Kiiltür Mirası Toplantısı (G AP'ta Uygarlık Sınavı) SonuçBildirgesi 19 Haziran 2000'de Birecik Barajı sutoplama düzeyi elektrik üretimi için gercken 373 m kotuna ulaşarak Belkıs/Zeugma ören yerinin önemli bir bölümünü ve baraj havzasındaki bırçok tescilli veya tescile değer doğal ve kültürel varlığı su altında bırakacaktır. Ülkemizde sağlıklı bir kültürel envanter yapılmadığmdan ve bunu gerçckleştirecek arazi teşkilatı bulunmadığından, barajlar gıbi büyük yatınmlann neleri yok ettiğini bilemeyecek durumdayız. Doğal ve kültürel zenginliği feda etmeye değecek bir yatınmın kaçıntlmaz olduğu durumlarda, en azından bu tür değerlerin aynntılı olarak belgelenip gelecek kuşaklaraaktanlmasıuygarbirtoplumolmanınön koşuludur. Gelecekte benzer kayıplan önlemek için Türkiye'nin kültürel gereksinmelerini göz önüne alan yeni bir kalkınma modeli geliştirilmcsi gerekmektedir. Birecik Baraj ı göl alanı içinde tespit ve tescil işleri gereği gibi gerçekleştirilemediğinden yalnızca arkeolojik değerler değil, bölgeye özgü sivil mimari; kentsel ve kırsal doku yerine konulamaz bir şekilde, belgelenmeden sulann tahribine bırakılmıştır. Aynı şekilde doğal mirasımızın birparçası olanyöreninflora, faunavejeolojikyapısı dabelgelenmedenyokolmaktadır.BubağlamdaMimarlarOdası Istanbul Şubesi'nde yapılan toplantıda aşağıdakı kararlar alınmıştır: 1. Zeugma kazılannın sürdürülebilmesi, arkeolojik SÎT'inbelgelenmesivetaşınabilecek parçalann alınabilmesi için yeterli süretanınmalıdır. 2. Rumkale ve Halfeti'nin su altında kalmayan kısımlan sağlamlaştınlarak korunmalıdır. 3. IlısuCizre baraj projesi değiştırilerek, Hasankeyf in su altında kalmaması garanti edılmclidir. 4. Barajlar dahil olmaküzerehertürlübayındırlıkyatınmınınMaltaSözleşmesi'nde yer aldığı gibi, planlama aşamasından ıtibaren ve bütün aşamalannda doğal ve kültürel varlıklar korunarak ve bu konularda uzman olan kimselerle işbirliği yapılarak projelen dirilmesine ve uygulanmasına özen gösterilmelidir. 5. Planlanmış, ihale edilmiş, projesi devam eden veya tamamlanmış bulunan baraj, otoyol, boru hattı, hava alanı gibi bayındırhk yatınmları tüm boyutlarıyla kamuoyunun bilgisine sunulmalıdır. 6. Devletin bu konuda yabancı ortaklıklarla yaptığı kontrat, şartname ve imtıyaz sözleşme metinlen, yurttaşlann bılgi edinme hakkı nedeniy le kamuoyuna açıklanmahdır. 7. Türkiye Cumhuriyeti, ulusal doğa ve kültür mevzuah ile tarafi olduğu uluslararası antlaşmalardan doğan yükümlülükleri uyannca: Zeugma'nın kurtanlması için su seviyesinın yükselmesini durdurmalı; Kurtarma kazılan için kaynak tahsis etmeli; Bu amaçla gönderilen ve gönderilecek olan yerli ve yabancı kaynaklan kabul ederek amaca uygun kullanmalı; Yerli ve yabancı uyruklu uzmanlann kurtarma çahşmalarına katılmalanna izin vermeli; Rumkale ve Halfeti'nin su üstünde kalankısımlannı sağlamlaştırarakkorumalı; Ilısu baraj projesınde tadılat yaparak Hasankeyf in kurtanlmasını güvence altına almalıdır. 8. Avrupa Konseyi, Arkeolojik Mirasın Korunması Sözleşmesi'nden, Avrupa Topluluğu ise, Topluluk Hukuku'ndan doğan yükümlülükleri nedeniyle: Zeugma'nın azami ölçüde kurtanlması için suyun yükselmesinin durdurulmasını istemeli; Konsorsiyuma dahil ülkelerden mevcut IlısuCizre baraj projesine kredı onayı vermemesini talep etmeli; Gerekiyorsa ilgili ülkeler aleyhine Avrupa însan Hakları Mahkemesı ile Avrupa Adalet Di vanı' na başvurarak tedbir kararlan aldırmalıdır. 9. Birecik Hidroelektrik Santral inşaatını yapmakta olan ve on beş yıllık süre ile işletme hakkını elde etmiş bulunan Birecik AŞ'nın, su seviyesinin yükselmesini durdurmasını, Zeugma'nın kurtanlması için yeterli zaman tanınmasını talep ediyoruz. 10. Bu koşullar sağlanmadığı takdirde, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nın ilgili kurum ve kuruluşlanyla, bunlann yetkılilerı, Avrupa Birliği, Avrupa Konseyi tüzelkişilikleri ve yetkilileri aleyhine suç duyurusunda bulunacağunızı ve tazminat davalan açacağımızı, ilgililerin ve kamuoyunun bilgisine sunanz. Halfeti'de henüz kesilmiş bir ağaç. Kimileri de ağaçlarına kıyamadıkları için kesmemişler. Katalımcılar Oktay Ekinci MimarlarOdası Başkanı Metin Ahunbay Arkeolog, Mimar Zeynep Ahunbay Mimar, ICOMOS Türkiye Başkanı Günkut Akın Mimar Nezih Başgelen Arkeolog, Arkeoloji ve Sanat Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Murat Cano Avukat, Istanbul Barosu Üyesi/Anadolu Vakfı Kurucusu Rrfat Ergeç Arkeolog A. Bari Karhan Mimar, Mımarlar Odası Diyarbakır Şb. Bşk. Aslı Erim Özdoğan Arkeolog, Arkeoloji ve Arkeologlar Derneği, Istanbul Şb. Yön. K. Üyesı Sevim Şengül Şırvancı Sanat Tarihçisi, Hasankeyf Kurtarma Komitesi Bşk. Aksel Tibet Arkeolog, Arkeoloji ve Arkeologlar Derneği, Ist. Şb. Gen. Sekreteri Besim Çeçener Mimar (GEEAYK Eski Gen. Sek.) Erdal Aktulga Mimar, MimarlarOd. Ist. Şb. Bşk. Nevzat llhan Mimar, ICOMOS Ulusal Kom. ÜyesiArif Şentek Mimar, MimarlarOd. Gen. Sekreteri Doğan özdinç Mimar, Mimarlar Od. Gaziantep Şube Bşk. Girişime destek vermek isteyen Cumhuriyet okuıiarını, bu metni imzaladıklannı belirten bir mektubu aşağıdaki adrese göndermeye çağınyoruz. CumhuriyetDergi Zeugma Girişimi TürkocağıCad. 39/41 Cağaloğlu 34334 Istanbul BELKIS TA SON DURUM... Bülent Ecevit'in Belkıs / Zeugma'yı ziyareti öncesi su seviyesi geçici olarak düşürüldü. Ancak ziyaretin ardından su yeniden yükseltiliyor. 45 metrelik bu yükselme, baraj havzası için küçük bir tufan yaratacak. Bu satırlar okunurken Fırat kıyısında önemli bir yaşam alanı su altında kalmış olacak. Ardından 150 gün beklenecek. Birecik AŞ, hükümet istediği takdirde bu süreyi uzatabileceklerini belirtiyor. Bu sürede Belkıs / Zeugma'da B bölgesi olarak tanımlanan alanda yerli ve yabancı arkeologlar kurtarma kazılan gerçekleştirecek. Zamana karşı bu yarışta mümkün olan her şey belgelenmeye ve kurtarılmaya çalışılacak. Bu evrenin ardından su 13 metre yükselecek ve tüm havza sular altında kalacak. Müze depolannda yer olmadığından, kurtanlan 65 parçalık eşsiz koleksiyon müze bahçesinde, her türiü dış tehlikeye açık bir şekilde, 50 derece sıcaklıkta erimeye ve dağılmaya hazır bir halde duruyor. Yetkililer ise müzenin yanındaki yeni binanın ödenek yetersizliğinden tamamlanamadığını, kaynak bulunabilir ise yeni müze binasının suratle bitirilebileceğini belirtiyorlar. Kazılara destek olmak isteyen sponsortann bu konuda da yardımcı olması bekleniyor. Konu ile iigilenenler Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdüriüğü ile Gaziantep Valiliği'ne başvurabilirler.^ NEZİH BAŞGELEN Balkon gitmiş, korkuluğu kalmış geride...