Katalog

ZAMANDAKI KUŞKU Iranlı Shadafaıin Ghadirian Londra'da şubat ayında ilginç bir fotoğraf sergisi açtı. Görsel anlamıyla bir fotoğraf, her zaman için yalnızdır. özellıkle de fotoğraf stüdyolarında çekilmiş resimler, kurgulanmış birer zaman araltğı olduklanndan, neyi ifade etmek istedikleri şüphelidir. Peki, herhangi bir görünümü suni yoldan kazandırmak niye? Fotoğrafçı bu kapıyı aralık bırakmakta... Shadafaıin Ghadirian, Tahran'daki Azad Üniversitesi Sanat Bölümü'nden henüz mezun olmuş bir fotoğrafçı. Geçmış yüzyılın ızlenni taşıyan bir duvar resminı, geleneksel çarşaflara sannmış kadınlarla ve günümüz çağdaş ürünleri ile bütünleştirirken, bilinçli bir seçim yapmış olmalı. Bir fotoğrafın, bellı bir ifadeyi sözsüz anlatımlarla dile getırmesi beklense de, Ghadırian'ın fotoğraflannın, kendi döneminin kadınını anlatan ve tarihin belli bir kesitini yansıtmayı arzulayan genç Iranlı bir kadın tarafından çekildiğini tahmin edebılmek çok güç. Ortadoğu'dan batıya göç ederek, kendi kültürünü fotoğraflannda yaşatmaya çalışan birçok sanatçının aksine, Ghadırian'ın fotoğrafları ıçın eşsız değerlendırmesi yapmak yerinde olacaktır. Çünkü, özellikle de doğulu fotoğrafçılann "Batı'nın gözündeki Dogu kadınf nı arama telaşından uzak kalan resimleri, kişilikli bires sanat eseri adeta!<4 Geçmişle bugüıtü biriegtiren yalnız birfotoğraf ... Botı 'nın gözündeki Doğu kadını telaşından uzak..~ rişilen terör eyletnlerinin giderek zayıfladığı görülebiliyor. özellikle de 1997 yılında yönetime gelen Hatemi ile birlikte, kadınlann toplumdaki degeri yükselmeyebaşladı. tnsan haklan savunuculannın baskılan olsun, Afganistan'daki aşın dinci Taleban yönetimine duyulan tepkiler olsun, her biri tran y önetiminin daha uyumlu bir bakış kazanmasını sağlarken, değışime ivme kazandıran en önemh hareket yine kadınlar arasından doğdu; bugün hâlâ yönetime karşı gelen veakabındeki zorluklardan çekinmeyen kadınlar arasından... Nitekım birçok kadın, kendileri gibi görünen düşmanlannın her yerde karşılannaçıkabilecegini farkediyorartık. Sınırlarda görev yapan, kamuya açık binalann gırişınde bekleyen, alışveriş merkezlennde dolaşan, sinema ya da parklarda gezinen sayısız gözcü, onlan her an bır çift ço rap gıymeye, tımaklanndaki ojeleri çıkarmaya, makyajlannı silmeye zorlarken, aynı suçlanndan ötürü falakaya çekilebileceklerini hatırlatıyorlar. Bugözcülerher yerde ve hiçbir yerde olabilirler; dolayısıyla da Tahran yakınlanndaki dağlık bölgelerdahi emniyetli yerler değil. "Yaşamın, bir kadın için ne denli ıstıraplarla dolu olabileceğinı hayal edemezsiniz..." diyen Mitra, bir kadının karşılaşabileceği en hafıfbaskıyı, onanasıl hareket etmesi gerektiğinin, ne giymesi ve nasıl görünmesi icap ettiğinin söylenmesi olaraktanımlıyor. Kadıîılann birer çocuk muamelesi gördügunü belirrirken, çarşafının kcnanndan görünen 3 tel saç için, bir erkekle yan yana yürüyüp iki kelime konuştuğu için ya da çarşafını gerektıği nızamda örtünmedığı ıçın falakaya kadar giden cezalara maruz kaldıklannı vurguluyor: " Bu bitmek bilmeyen saldınlara karşı gelenlersuçlanıyor. Kadınlar, kendilerinın böylesi küçük düşüruleceği, böylesi insanlık dışı muamelelerle karşılaşacağı bir dönemin sonunu görebilseydi, baş kaldırmayı sürdürurmüydü sızce? Fakat buna karşın yönetim başanlı olamamıştır; olamayacaktır da! Çünkü gizli ajanlan bizı her an her yerde kovalamak durumunda; dağlann tepesine de çıksak onlardan bınyle karşılaşıyoruz. Fakat her defasında, onlann baskısına karşı gelecek bir yolbuluyoruz." Kızkardeşörgütleri, yaptıklan işler için para ahyorlar; belki de kendi hemcinslerinın üzennde söz sahıbı ohnaktan dolayı haz duyuyorlar. Herne olursa olsun, lslam Cumhuriyeti'nin erkekler tarafından idare edilmesini destekleyen ve kadınlan ınsan haklan ndan yoksun halde yaşamaya mahkum edenlehn başını çekiyorlar, karanlıklann melekleri... .^ dulcinea Denis Pondruel "Oda / G*r holü" " l/O7/OO Denls Pofldruel in kendi (alı^malan üzerine bir konferant ver».ekttr tnmbul Bllfl OnlvemtHl / Kuftepe Akademik Kunıl Odnı 1 Mayıt 2000 19 00 Londra 'da şubatta açılan sergiden. IndexOnCensorship'ten: TANYA KAVLAKU çağdaş sanatlar için özgür mekan Her gün 13.00 20.00 (Pazar ve Pazartesi hariç) bodrum kat Meşelik sokak. 20 Beyoğlu, Istanbul tel: 212 245 10 71 / telfax: 0 212 245 63 13 www.dulcinea.org email: cafe@dulcinea.org