Katalog

Birplaj hatırasu.. Seslere dikkat etmeli ki erkekler tarafma gümesin... I » mamlan şöyleanlatır: " ...denız üstünde süslü, zarif ahşap odacıktar idi; denize çakılmış kazıklar üstüne kurulur, içerden ortası havuz halinde, yandan deniz yüzünden üstü tahta perde ile kapatılmış, dışardan içi göriilmez, içinde yüzenyıkananlar da dışarsını göremezdi; erkekler, denize hamamdan girerler, tahta perde altından dışan çıkarlardı. Fakat hanımlar, lütfen denize girmelerine izin verilmiş halayıklar, pek mükemmel yüzme de bilseler, tahta perde dışınaaslaçıkamazlardı. Hususi deniz hamamlannın bina şekli, büyuklügü, dışınin süsü, içinin konforu, yalı sahibinin kudretıne, zevkıne bağlı kalmıştır." Sermet Muhtar Alus 'a göre ise bir ikisi dışında özel deniz hamamlan genellikle "kumeskadar"şeylerdi. Gelinşimdi.îstanbuldaki unlü deniz hamamlannı ve plajlannı tek tektanıyahm: Galata Köprüsü Deniz Hamamı: Galata Köprüsu'nde ilk deniz hamamı açmagirişimi 1847 yılında olmuştu. Bu hamamın öyküsünü ve izin verilmeme nedenini yukanda anlatmıştık. Yapımı Abdülaziz dönemınde başlayan, açılışı Osmanlı Rus savaşı nede niyle biraz gecikip II. Abdülhamit saltanatının ikinci yılına rastlayan 1877 'deki üçüncü Galata Köprusü'nün Haliç'e bakan kısmında her yıl müzayede yoluylakiraya verilen iki adet deniz hamamı yer alırdı. Levand Herald'da28.7.1875'teçıkanbirhaberdeiseher isteyenin S kuruş karşılığında bu deniz hamamına gınp Haliç'ınmavı berrak sulannda yıkanıpyüzebileceğiyazıyordu. Etrafi tahta bir perdeyle çevirili bu hamamın tabanı, yüzme bilmeyenlerin boğulup kaybol mamalan içindemirbirızgara ile döşenmışti. Yenikapı Deniz Hamamı: Buyöredekı deniz hamamlan 14 Nısan 1881 tarihinde Andon Kalfa tarafından yapılmıştı. Andon Kalfa, 14. 3S4 kuruş karşılığında bu hamamlann localanm, havuzlannı ve hamamlarageçilenköprülen yapmıştı. Salıpazarı Deniz Hamamı: tstanbul'un eneski deniz hamamlanndan biriydi. 1880 yılındaki ilk işletmecileri Hüseyin Avni Efendi ile Beşiktaş Hamamı sahibi Hacı EminEfendiveortaklanydı. Salıpazarı Deniz Hamamı en kötu günlerini 1894'teki kolera salgını sırasında yaşadı. Daha sonraki yıllarda dahavalann iyi gitmemesi ve ardından gelen depremle de müşterisinin büyük birkısmmıyitirdi. Hamaml930'lardansonralstanbul'unençokilgigören hamamlanndan birioldu. Bakırköy Deniz Hamamlan: Bakırköy'dekı ilk denız hamamlan 1884 yılında ruhsatsız olarak yapılmıştı. On kadar ruhsatsız deniz hamamından biri Yenikapı liman memuru muavini mülazım lsmail Bey 'in denız yoluyla gönderdıği askerler tarafından yıkılmış, bu yıkıma Küçükçekmece Kaymakamı Izzet Bey, memleketin şerefıni ihlal ettiği, belediye gelirlerine zarar verdiği gerekçesiyle karşı çıkmıştı. Şehremaneti de kaymakamın yanında yer alarak bu yıkımlann sonucunda Maknköy'e (Bakırköy) gelen ziyaretçi ve ahalinin deniz hamamlanndan istifade ve istirahatlerini engellediğini iddia etmişti. Bakırköy'de çoğunlukla azınlıklann müdavımiolduğudenızhamamlan ıstasyonu geçtıkten sonra Zeyonlık denen yöredeydi. Haydarpaşa Deniz Hamamı: Haydarpaşa'mn nhtım boyunda kadınlara ve erkeklere mahsus iki deniz hamamı yer alırdı. Fakat bu hamamlann sırf kendilerine özgü ve istanbul'unbaşkahiçbir deniz hamamındabulunmayan özellikleri vardı. Devamlı müşterisi Museviler ve Beyoğlu yosmalanydı. Moda Deniz Hamamlan: Kimilerine göre Kadıköy yakasında açılan ilk denizhamamıdır. ModaPlajı'nınbulunduğuyerde, azınlıktan bir kişi tarafından kurulmuştu. Hamamın ilk müdavımlen gaynmüslum yurttaşlardı. Giderek Muslumanlardabun Plajlar romanlara da konu oldu. lann arasına katıldı. Moda Hamamı'nm erkekler kısmında Agop Ağa adında iri yan bir Ermeni çalışıyordu. Bunun görevi hem mayosu olmayan kişilere mayo kiralamak, hem de cankurtaran görevi yapmaktı. Moda Deniz Hamamı'nın ışletmecilennden Ardaş ve Hayik'in kardeşı Aşot, Kalamış Deniz Hamamı' nı da kurarak bir sure işletmişti. PU^Iann Mr öncesi... tstanbul 'da plaj usulü denize ilk defa ne zamangınldığıneihşkin rivayetlermuhteliftir. Bu mutlu raslantıyı kimileri Beyaz Ruslara, kimileri ise işgal kuvvetlerinin subay ve erlerine, kimileri ise aynı anda her ıkisine bağlarlar. tlk gifenlerin millet ve mezhepleri muhteliftir ama, ginlen yer bellidir: Florya, Yeşilköy ve Bakırköy sahilleri. Florya ve Yeşlköy denize gırme alışkanlığmın başlamadığı yıllarda yalnızca ağaçlann gölgesınde dinlenecekbirmesire idi. Denizin varlığt ise kimsenin ilgisini çekmezdi. Bu dönemin tanıklanndan bın eskı Floryalı olan Feridun Kandemir'dın "BuralanBarutçuÇiftliği sahası idi. Kimse semtine ugramazdı. Vakta ki Birinci UmumiHarpsonaerdi. tstanbul işgal edildi, Yeşilköy, Bakırköy tarafma da ecnebı askerler yerleşti. Bir gün baktık, şimdiki Solaryum Plajı'nın bulunduğu yerde sekiz on In j : gilizaskeri,elbiseleriforaetmişler,anadan ' doğma denize dalıyorlar. Bre aman, herifler akıllannı mı oynattılar, demeye kalmadı, ertesi gün daha kalabalık bir kafile geldi. Hav^ dasıcakmı sıcak. elimizdeolmadanburam'buram terleyerek gehp onları seyrediyoruz.;* Neşeleri bize de geçiyor ama, ömrumüzder. Promrsade J* Vtmhfâi au BotfiMtrt Boğaz 'daki özel deniz hamamı ve önünde yapılan bir şenlik... Yeşilköy deniz hamamlan...