Katalog

Beşli çiçek, papatya, batırmalı... Pamuğu hallaçlar atar, kumaşm en uygunu seçilir, sonra da motifte karar kılınırdı. Ustalann elle diktiği yorganlar geçmişte kaldı. Çoğunluk pamuk değil elyaf yorgan kullanıyor. îstanbul'un son yorgancı ustalanndan Ali Kemal Usta elyafyorgamn ana malzemesinin petrol olduğunu hattHatıyor. Ali Kemal... Nerede o eski yorganlarî AYLA ÖZER skiden çeyiz hazırhklan yıllarca sürerdi. Danteller, işlemeli örtüler, peçeteler, yastıklar ve yorganlar... Tüm bu hazırlıklar ınanılmaz bir özenle gerçekleştirilirdi. Hepsine ayrı ayrı göznuru dökülürdü. Yorganlara da büyük özen gösterilirdi. Aslabirtekyorganlayetinılmezdi. Mısafir yorganı, kışhk, yazlık yorgan ve tabii ki çocuk yorganlan... Bunlar için rengârenk satenler alınır, değişik modeller seçilir ve iyi bir yorgancı bulmak üzere yollara düşülürdü. Güzel bir yorgana sahip olabilmekiçingünlercesabırlabeklenirdi. Ama artık her şeyin daha kolayı ve zaman almayanı tercih ediliyor. Elle yorgan dikenlerin sayısı da gitgide azalıyor. tstanbul Bahçelievler'de üç kuşaktır yorgancılık yapan Ali Kemal Usta'nmyerindeyiz. Birgeleneği surdüruyor Ali Kemal Korkmaz. Çünkübabası ve dedesi de aynı meslekten geliyor. Küçücük iğnenin kumaşa nasıl girip çıktığını izleyemiyoruz. Yorgan iğnesınin kocaman olduğunu sanınz. Ama oldukça küçük bir iğne kullanıyor Ali Usta. Dıkkatimizi dükkânın duvarlannı süsleyen rengârenk, mavi, yeşil, turuncu, san, pembe yorganlar çekiyor. önceleri bir örnek gibi gördüğümüz yorganlann daha sonra ustanın da yardımıyla hepsinin ayn ayn isimleri olduğunu öğreniyoruz ve bırer birer tanıyoruz. Yorganlann ışlenen motiflere göre ısim aldığını belırten usta, bize en çok tercih edilen modellennden olan beşli çıçek, papatya, batırmalı, dörtlü s parke, yıldız, batırmalı mekık çeşitlenni göstenyor. Yorganlann arasında yolculuğumuza devam ederken fotoğraf makinemizin birden tozlandığını fark edıyoruz. "Bizim meslek böy ledir. 24 saat toz alsanız dahi y ine de başanh olamazsmız. Çünkü pamuk ve yünle çahşıyoruz. Yani biraz nefes almak zorlaşıyor. Toz nezlesi sorunu olan kesinlikle böyle bırmesleği yapamaz" diyor. Otuz yılı aşkın süredir bu meslekteymiş Ali Kemal Usta. Arük satışlann, dolayısıyla kazancın gitgide azaldığını söylüyor: "Hazır yorganlann piyasada günden güne artması elle dikilen yorganlann sonunu hazırlıyor. On beş yirmi yıl önce yorgancılık mesleği çokpopülerdi.Ustalarişyetiştiremezdi.Sürekli çıraklar, kalfalar aranırdı. Satışlann durması birden olmadı tabii ki; her geçen yıl biraz daha düştü. Artık bu tip yorgancıhğın sonuna doğru yaklaşılıyor! Bunun yegâne sebebi de hazır yorganlar. Çünkü; hazır yorganlar daha zahmetsız ve ucuz. Aynca hazır yorganlann reklamlan var. Tüketiciye çok cazip olarak sunuluyor. Satışlar da taksitle yapılıyor. Böyle olunca hazır yorganlann karşısında direnmemiz zor oluyor." Bir yorgamn dikim süresinin modeline göre değiştiğini söyleyerek el emeği arttıkça buna bağlı olarak zamanm ve fîyatın arttığını belırtiyor. Yani dıkimı ikı gün süren dc var, bırhaftayı bulan da. Adana pamuğu kullandığını söyleyip ekliyor: "Pamuklar bize 200 kilogramlık kutularda sıkıştmlmış olarak gelir ve yorganlara dönüşür. Atar olarak patiska kullanıyoruz. Eee bir de eskiden beri kullanılan kadifeyi unutmayalım." El yorganlannm hazır yorganlardan daha sağlıklı olduğunu hatırlatıyor: "El yorganlannda suni hiçbir şey yok. Hepsi doğal maddelerden oluşuyor. Bu sağlık açısın'dan oldukça önemli. Hazır yorgan çok güzel puf puf. Amâ içinde kullanılan clyafın hammaddesi petrol. Dolayısıyla ten çekmez. Pamuk ise tam tersi.. teri çckme özell ığıne sahiptir." Daha sonra dükkânda kenarda duran bir makinegözümüzeılişiyor...Bizehiçhallaç görüpgörmediğımizi soruyor. Hallaçınyerini alanmakine imiş, meğero. "Makineyle pamuğu atmak çok kolay oluyor. Ama maalesef pamuğu kesiyor. Bu dapamuğun ömrünü kısaltıyor. Pamuklu bir yorganı ömürboyu kullanabilirsiniz. Kumaşı eskımedikçe hiçbir şey olmaz. Attırmak gerekmez. Biz o makıneyı gcnellıkle yastık ıçın kullanıyoruz". Merak edip soruyoruz ustaya, acaba hiç Usta, yorganda geneJlikJe yüksek kaJi tel i kendi evinde hazır yorgan var mı? Usta ise "kesinlikle hayır" cevabmı veriyor. "Az da olsa sadık müşterilerimiz var. Kendı yorganlannı bize diktırmişlerdi, kızlannın çeyizine koyacaklan yorganlan da. Ama arnk yorgancılık öldü. Tek tük kaldık. Kalanlar da zaten ya ara sokaklara kaçtılar ya da başka işlere yöneldiler. Çocuklanm yorgancılık mesleğini bilmiyor. Çırak yetişmiyor. Artık alttan gelen yeni bir nesil yok! Bizler gideceği yere kadar sürdüreceğiz bu mesleği."^