Katalog

19MART2000. SAYI730 aleti) ile yeri dinliyor, asfaltın altında kazaya uğramış kanaüzasyon borulannı titremeler sayesinde tespit ediyor. Yeşim Ustaoğlu'nun filmi de, aynı şekilde, dibine kadar gergin, neredeyse bir facianın eşiğinde olan bir toplumun alt tabakasındaki kıpırtılan ve titremeleri dinliyor. yanhzcabu duyarlıhk ve filmin savundugu değerler, genç Türk yönetmeni selamlamak içinyeterli. Güneşe Yolculuk işte bunlan anlatıyor. Ama öncelikle ustaca, etkili ve büyük bir zerafetle yönetilmiş bir film. Türkiye'nin batısmdan kendine yeni bir gelccek kurma hayaliyle Istanbul'a göç eden Mehmet, fazla esmer olması nedeniyle sıkça Kürt zannediliyor... Alçakgönüllü olduğu için bir o kadar övgüye değerbir virtüözlükle, Yeşim Ustaoğlu duygusal ve siyasi gerçekçilikle yüklübir anlatımdan güncel görüntülere geçerek gerçek olan açlık grevlerini gündeme geririr ve sade, tekrar eden grafik stilizasyona başvurur("X"işaretleri,Mehmet'insanya boyalı saçlan, su motifi). Mehmet, arkadaşının tabutuyla beraber, terkedilmiş, su altında kalmış yerlerden geçerken Halbuki ölüyorum 'u (Tandis que j ' agonise Faulkner) anımsatıyor. Faulkner'in kimliklerüzerine zorluklan yüklemesi bu anlatımda da dikkat edilen bir aynntı. Baş kahraman olarak bir Türk'un seçilmesi sinemada, edebiyatın aksine, her zaman verimli bir anlatım tarzı oluyor. Çünkü protagonist gözle görünür, bu durumda batılı göz hiç bir fark göremese bile. Bu çelişki bir yandan Mehmet 'in başına gelenlerin "Kürt bile olmadığı" için haksızhk olduğunu sürekli vurgularken bu olaylann "gerçek Kürtlerin" başına gelmesinin, tümbirtoplumun aynmcılığa ve şiddete maruz kalmasınınbarizhaksızlığını hatırlatıyor. Senaryo fikri hem bilincimizde hem de mekanda süren bir yolun hareketini benimseyen bir y önetimle güçleniyor. NOW, Cameron Bailey 1319Ocak2000,Kanada Yönetmenbirmimar. Aynızamandaeski bir sinema eleştirmeni. Sanat yapmak için en elverişsiz iki meslek. Ama sanat apaçık ortada. "Güneşe Yolculuk" soğukveşematik, mantıklı, eleştirel, ya da ahlaki birkonuyuişleyenbiranlatımasahipolabilirdi. Halbuki film, karakterlerinin hayatlanna derinden derine gırerek duygusal bir yol alıyor. Engüzelanlanndaisesıçramayapıyor. Bir anda hem tutkulu hem ustaca, hem güzel hem de karmaşık olabiliyor. Sanat. Yönetmenin adı Yeşim Ustaoğlu. Bir Türk. Nebeklediğinizibiliyor. "Güneşe Yolculuk" ilk olarak geçen yıl BerlinFilmFestivalindegösterildi. Istanbul Film Festivalinde bütün ödülleri topladı ve o zamandan beri Ustaoğlu dünyanın tüm festivallerini geziyor. Onunla Selanik'te kaJabalık bir ortamda Mısırlı bir yönetmenle •iifestival notlannı karşılaştınrken tanıştım. "Güneşe Yolculuk" bilinçl i bir sinemacımn eseri. Filmin adı, dünya sineması tiryakilerine yönelik vaatlerle dolu. "Eminim çok güzeldir. Harika bir müziği vardır. Sonra Tayland lokantasına gidelim mi?" daha da zorlaşır. Sonrasında başına gelcn trajedi onu Türkiye 'nındoğusunadoğru karanlık bir yolculuğa iter. Ancak, "Güneşe Yolculuk" lstanbul'un sahipsizlerinin hayatlanndaki siyasi ortamı anlatırken kuru öfkeyle yola çıkmıyor, çok içerden gelen gözlemlerini aktarıyor. Örneğin Arzu'nun bir morg yetkilisi ile konuştuğu bir sahne var. Bu sahne kolay bir yol seçeceğine daha derin bir insani durumu anlatıyor. Şişman, şüpheci morg yetkilisi fılmde tekbir kezgörünüyor ve benim onu hemen tanımama yetiyor. Film bu şekilde devam ediyor. Ustaoğlu analitik formasyonunu filmi kurgulamak için kulianmış, ama sezilcri onu daha da ileriyegötürüyor. Filminbaşansı tonlamasmda vekarakterlerinde. Bunlan isekopyalamak imkansız. Mehmet ile Arzu arasındaki aşk film için ilginç bir anlatım yolu. Ama örneğin ben bile, bu aşıklann ne zaman içimi kıpırdattığını kestiremiyorum, bu kadar doğal. Filmdeki yol sahnelerinin kurgusu da kusursuz, ama içimi acıyla dolduran tam olarak bu teknik çözümlemeler de deği 1, filmin sezgisi. Yönetmen birmimar. Bunu nasıl yapıyor? "Güneşe Yolculuk" sinema dünyasındaki yerini çoğu filmden daha fazla dolduracak. Ustaoğlu bu filmde Polonyalı görüntü yönetmeni Jacek Patrycki ile çalışmış. Patrycki daha önce Krzysztof Kieslowski'nin Camera Buff filminde, Agnieszka Holland'ın Europa Europa (Avrupa Avrupa) filminde ve Richard Bugajski'nin The Interrogation (Sorgu) filminde çalışmış... Ustaoğlu mimarlık ve sinema eleştirmenliği geçmişini çok da göz ardı edemiyor. Hapis dönüşünde Mehmet kapısında bir "X" işareti bulduğu sahnede Ustaoğlu filmine 196O'lı yıllann Antonioni'sinin havasınıveriyor. (BuaradakimseEgoyan'mFeHcia'nmGüncesi filmindeki dışmekanlarla Antonioni 'nin Kırmızı Çöl filmi arasındaki benzerliği farketti mi?) öncelikle film akıldan çok kalbe yakın. Akıla direnmiyor. Veazgelişmişülkelerden çıkan çoğu film gibi saf gibi görünmeye çalışmıyor. En iyi yaptığı ise bir gencin hayatını, çektiği acılan, sevdasmı ve şaşkınlıklannı anlatmak. Birotelciyi saçlannı siyaha boyarken gösteriyor. Istanbul'da bir gün batımı gösteriyor. Bir dayak sahnesi gösteriyor. Yönetmen bir sanatçı. POSITIF, PierreEisenreich TemmuzAğustos 1999 Yolculuğunun sonunda Mehmet, bir gölün sulanna gömülmüş bir köy bulur. Berzan'ıncenazesi sonsuzadek buraya gömülür. Bu sakin sulardan ise "kıpırtısız, derin, bizimle birlikte olan, yanıbaşımızda, içimizde olan bir ölümün dersi" doğar. (Gaston Bachelard, Su ve Hayaller, Jose Corti, 1989.S.96) , LtBERATION,MarineLandrot "Yblçuluğun sonundaki izlenim baş döndürücüdür. Yeşim Ustaoğlu alçakgönüllü ve kendinden emin bir şekilde ülkesinde yaşanan trajediyi göz önüne serer. Mehmet, Kürt sorununu, en azbuyaradan nasibini almış olanlar kadar hisseder. Filmin tezi bu nedenle hem umutlu hem de çokkaramsar. CAHIERS DU CINEM A Temmuz 1999 Filmin ikinci yansı Kiarostami'deki yol sahnelerini andınyor, amaanlamsızhk hissinin ve metafizik boyutun aynı oranda ağır basmadığı bir yol izliyor... Anlatımdaki incelikler günümüz Türkiye 'sinin gerçek görüntüleri içinde erimek durumunda kalıyor. Aynı şekilde filmin cehenneme doğriı inişi söyleminağırlığınıdayatmamakiçinbirbirine zır boyutlarda gerçekleşiyor. Film ilk bölümde bir mesaj filmi kalıplanna yakın. Ancak olan filmin hareketi, ikinci bölümde, Mehmet Berzan' ın cesedini Irak sınınna yakın olan köyüne götürdüğü zaman, küçük, illaki siyasi anlamı olmayan olaycıklaretrafında, şekilleniyor ve filmi daha sıradışı bir boyutataşıyor. GUARDIAN 11 TORONTO STAR, Geoff Pevere 14Ocak2000 Güneşe Yolculuk, akıllıca ve ustaca yaratılmış, sanatsal açıdan inandıncı. Sade heyecanlan sade bir şekilde ifade ediyor... THE VARSITY, Jin David Kim "Güneşe Yolculuk," American sinema anlayışından sıynlan, ince ve ölçülü bir film. Filmin ironik finali kolaylıkla abartılı bir melodrama dönüştürülebilirdi, ancak Ustaoğlu son anlan ustaca bir zarafetle yumuşatarakbeni derinden etkiledi. THE GLOBE AND MAIL Liam Lacey, 14 Ocak 2000 Film, dahagcniş olarak köydenkentekitlesel göç sorununu da anlatıyor. Türkiye' nin güneydoğusundaki köylerini terkeden binlerce kişi, gündelikyaşamda aynmcılığın ve toplumsal kargaşanın yaşandığı büyük şehirlere sığındı. Ustaoğlu, "Güneşe Yolculuk"u ilk olarak eski eşi Tayfun Pirselimoğlu ile birlikte tasarlamış. Film fikiraşamasmda iken Fransa'da bir senaryo yanşmasından ödül almış. Ustaoğlu'nun projesi daha sonra Iranlı prodüktör Behrooz Hashemian'ın ilgisini çekmiş ve Hashemian filmin finansmaruiçinçahşmalarabaşlamış. ^ Güneşe Yolculuk. Yönetmen: Yeşim Ustaoğlu, Oyuncular: Nevruz Baz, Nazml Kırık, Mizgin Kapazan ve Ara Güler. 15Ekiml999 Yeşim Ustaoğlu'nun "Güneşe Yolculuk"u acımasızca yalın, derinden vuran ve tuhafbirgüzellikleanlatümışbirfilm. Filmde I stanbul 'da belediyenin su işlerinde çalışan ve Arzu'ya aşık olan Mehmet'in öyküsü anlatılıyor. Bu film siyasi sorunlan işlemesiyle Constantin CostaGavras'ı, Mehmet'in acı çekerken gösterdiği sabır ve cesareti, Türkiye'nin acımasız ortamındaki cömertliği ve sevgiyi anlatmasıyla ve ölçülü, duru sakinliğiyle de Theo Angelopoulos'u andınyor. Etkili ve derin bir film, özellikle Kürtlerin dünya gündeminden düştüğü şu sırada tam isabetli. Film Kieslowski'nineskigörüntü yönetmeni Jacek Petrycki'nin mükemmel sinematografisiyleveNewrozBaz'ın Mehmet, Mizgin Kapazan'ın da Arzu olarak muhteşem performanslany la güçleniyor. Zorzamanlar Hikâye Türkiye hakkmda buraya ulaşan az buçuk haberlere dayanmış gibi duruyor. Mehmet isimli bir genç iş bulmak üzere Istanbul'a gelir. Burada cami önünde bir meydanda sevyar kaset satıcılığı yapan Kürt Berzan'la tanışır. Sonra Mehmet rutin bir polis kontrolü sırasında göz altına alınır ve hayatı neredeyse mahvolur. Mehmet bir çamaşırhanede çalışan Arzu'ya kur yapmaktadır, ama hapisten çıktıktan sonra işi Güneşe Yolculuk,yönetmen Yeşim Ustaoğlu'nun ikinci u:un metrajlıfilmi.