Katalog

CUMHURİYET DERGİ Rosette Coryell Türk Yahudisiydi, komünistti... Türkiye'de, Fransa'da ve Amerika'da öğrenim gördü. Yaşamının büyük bölümü Paris'te geçti. Ünlü fotoğrafçı Robert Capa ile arkadaşhğı onu da objektifin arkasma çekti. Insan haklan ihlallerine karşı dünya çapında bir mücadele yürüttü. Rosette temmuz ayında Paris'te yaşama veda etti. Dostlan onu Paris'te küçük bir törenle sonsuzluğa uğurladılar. Rosette'i anlatan bu yazı ise dostu ve dava arkadaşı Albert Levy'nin* yaptığı veda konuşması. Arkadaşı Taci Karan'ın Türkçesiyle... Rosette: Bir dayanışma havatı aşam kardeşleriyle, ölümündcn sonra bile dayanışan Rosette CoryeU, cesedini Tıp'a bağışladı. Ruhunu, ölümüne kadar savunduğu haklıdıvalaraverdi.Onunhaürasınıanmak için demeklerimizin bizleri topladığı bu mahal, onun yüksek duyarhlıklannı tek başına örgütlemektedir, ırkçılığa karşı halklar ara Y sında dostluk için. llave ederim ki MRAP bu konuta, büyük insan sever, çok titiz, ırkçılık karşıtı, budunbilim yenilikçisi, hayrana şayanyazar Michel Leinis'in vasiyetle bağışı sayesinde sahip olmuştu. Rosette, 1970 'lerin başlaruıda, tutuklu politikTürkler'in kurtanlması için, onunla sık sık görüşmüştü. Bu basit bir tesadüf eseri değildi, yakınlıklann, benzerliklerin muhakkak bir göstergesiydi. İnsan haklan ve ilerleme yolunda aynı tutku ile savaşanlann bağlan, er geç, bir gün bu dünyanınbir yerinde uç uça gelip birlcşeceklerdir. Rosette'ininsanlarayaklaşımı.iletişimi, onlara kendini anlatma yeteneği, dil engellerini aşması, herkesin mutluluğu yolunda ça balayanlann aynlıklannı rcddetmcsi, gençliğinin art arda gelen safhalan, onun bu gücünübelki aydınlatabilir. Muhtelif kültürlerin ve bir sürü acıların potası olan Istanbul'da doğdu ve orada ilk okula gitti. Babası ve şu anda aramızda bulunan kardeşi îzi Avidor ile Fransa' ya göç etti. Nord vilayetinde orta öğretimini tamamladı ROSETTE CORYELL Istanbul'da doğan Rosette CoryeH'in kızlık adı Roza Avidor'du. TC yurttaşı olan Rosette (16 Nisan 191616 Haziran 2000) 1929 yılında Fransa'ya gitti. Okul tatillerinde Brüksel'de yaşayan babasında kalan Rosette'i, ırkçı kolej müdiresi "Fransa'da daimi ikamet etmiyor" diye bir raporla polise ihbar edince ikamet teskeresi yenllenmedi, böylece Rosette, matematik tahsilini yapmak için üniversiteye yazılamadı. Doğrusu, Rosette'e fenalık yapan bu ırkçı müdire, farkında olmayarak, onu Naziler'in eline düşmekten kurtardı. Rosette, Fransa'da kalmış olsaydı, diğer Museviler gibi toplama kamplannı boylayacaktı ve akıbeti diğer soydaşlannınki gibi çok acı olacaktı. Fransa'da tahsiline devam edemeyen Rosette, babasında iki sene kaldı ve 1936'da Türkiye'ye döndü. 1939'a kadar İETT şirketinde memuriuk yaptı. Aynı yıl Ankara'da, üniversiteye yazıldı, aynı zamanda hayatını kazanmak için ofislerde sekreterlik yaptı. 5 Mayıs 1942'ye kadar Anadolu Ajansı'nda çalıştı. 1942'de AA'nın Kudüs muhabiri olarak Struma gemisinin batışını ve 779 Romanya musevisinin feci akıbetini anlattı. Anadolu Ajansı bu haberi yayınladı. Bunun üzerine Çanakkale Milletvekili Ziya Gevher Etili, Ajansta çalışan Musevilerin atılmasını istedi. Devrin Başbakanı Dr. Refik Saydam 4 Mayıs 1942'de Etili'nin bu talebini yerine getirdi. 5 Mayıs'ta, Rosette dahil bütün Museviler işten atıldılar... Rosette, 1944 Felsefe Fakültesi'nin Psikoloji bölümünden mezun olunca 1947'de New York'a gitti. 1952'de New York Üniversitesi'nden "Psychologie Sociale Doktorası"nı alınca Türkiye'ye dönmek için yola çıktı. Ama 19511952 tevkifatında ismi geçtiği için yolculuğunu Paris'te bitirdi. Coryell'in "Rosenbergler Biz Sizin Oğullannız" kitabı, Şemsa Yeğin'in Türkçesiyle Milliyet Yayınlan'ndan basıldı...^