Katalog

CUMHURİYET DERGt » ngiltere'deViktoryadöneminin ortalannda Edinburgh gazetesi okurlanna, . ^ "Amerikan kökenli bir kitaba kim ilgi Sİ gösterir ki" diye soruyordu. Bir Amerikan oyununu ya da fiİmini kim izlemek isterdi ki! Döneminin en güçlü ve en çok sözü edileneleştirmenlerindenbiriolanSydney Smithböylesine nefret dolubir tavırla Amerika'ya yaklaşan tek isim değildi. Charles Dickens kurgusal yapıtı "Martin Chuzzlewit" ve gazetedc yayımlanan Amerika notlannda ABD'ninolanaklarülkesi olduğu görüşüne olanca gücüyle karşı çıkıyor ve bu görüşü savunanlarla alay ediyordu. Eh, PederSmith'insorulannaartıkyanıt buldu. Günümüzde hemen hemen herkes Amerikan kitaplanna büyük ilgi göstermekle kalmıyor, Amerikan filmleri ve televizyon dizileri dışında bir şeyleri izleme olanağını da güç bela elde edebi liyor. Kablolu televizyonun evrenselliği ve Internet dilinin Amerikan Ingilizcesi olması sayesindemilyonlarcakişiarhkAmerika'nınorta sınıfyaşam biçemini örnek almaya çalışıyor.Artıkkuralbu. Beğenseler de, beğenmeseler de Eskiden düşman olanlar, bırakın hor görmeyi, şimdi ondan korkuyorlar. Joseph Conrad"Nostromo" yapıtındaki, din vetörelere sıkı sıkıya bağlı, ancak "hırstan gözü dönmüş" genç bir işadamını yansıtan son derece etkileyici karakteri Holroyd ile yaklaşmakta olan bu tehlikeyi aktarmıştı: "Beğenseler de, beğenmeseler de iş dünyasını bizler yöneteceğiz. Başka seçenekleri yok; sanınm bizlerin de." önceleri "aşikâr yazgı" adı verilen bu durum kısa bir süre sonra, kitle iletişimin devlerinden Henry Luce tarafından türetilen "Amerikan yüzyılı" deyimiyle anılmaya başlandı. Luce, Çin'in Amerikan desteğiyle Hıristiyanlaştınlacağını düşünüyordu. Gelgelelim, böylesi bir görüş karşısında haklı olarak utanç duyan Gore Vidal bile birkaç yıl önce "Amerikan tmparatorluğu'nunGazının Tükendiği Gün" başlüdı bir deneme yazdı. Bu yazı gerçekte kapanmak yerine henüz açılmakta olan bir Amerikan yüzyılının öykiisünü anlatan vaktinden önce yazılmış birçok yazıdan biridir. Bir an için kafanızı toplayın. ABD denizden Atlantik ve Pasifik okyanuslanyla çevrilidir; karadan ise MeksÜca ve Kanada ile sınır komşusudur. Bu inanılmazbirjeopolitik nimettir. Ülke gerek tarım, gerekse maden ve insan kaynaklan açısından sonsuz olanaklara sahiptir. Askeri açıdan ise kimsenin karşı koyamayacağı birüstünlüğe sahiptir. Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu'na ev sahipliği yapmaktadır. Bu ülkenin bilim adamlan bp ve fîzik dallannda Nobel ödüllerini hiç kimseye kaptırmamaktadır (yazın dalında da durum hiç fena sayılmaz). Laboratuvarlan başka ülkelerinkine taş çıkartacak denli gelişmiştir. Üniversite kitaplıklan başka ülkelerde onca yazarın mektup ve el yazmalanyla dolup taşmaktadır. Nerede seçimler olsa orada onlann danışman ve yöntemleri egemenolmaktadır.Kentleri.HongKong'dan turun da, Sy dney ve Buenos Aires' e dek, hemen hemen tüm kentlere örfiek olmuştur. Mahkeme salonlannda çarpıcı olaylar ve ünlülerinin çalkantıh yaşamlan dillcrde d o lanmıştır. Eğitimli.bellibirkültürbirikiminesahip Amerikalılar denizaşın ülkelere yaptüdan yolculuklardan ülkelerine geri döndüklerinde, ne denli uzağa giderlerse gitsinler, anavatanlanna özgü ürün ve uygulamalann gözlerinden kaçmadığından yakınmay ı bir 1800'lerin ortalannda Avrupaona değerslz Mr kalabahk dlye bakıyordu. Günümüzde Ise küKürel, ekonomik, teknolojlk ve askerl açıdan tum dünyanın egemenl... Amerlka'nın önlenemeyen yüksellşi... T ABD: Bir başka gezegen