Katalog

19 ARZU SERPENGÜZEL • • k enimanladığımkadanylafoI H W^B toğraf çekmek diğer görsel j anlatım biçimlerinden aynlmayacak bir anlatım yoludur. Birçığlıkatmaktır.kendiniözgürleştirmektir, kendi özgürlüğünü kanıtlama ya da dayatmabiçimideğil,biryaşamabiçimidir... Fotoğraf çekmek, aynı anda vc saniycnin bir parçası içinde, hem gerçeğin kcndisini hem de ona anlam veren görsel bıçimlenn müthiş düzenini fark etmek demektir. Bir insanın aklını, gözünü, yürcğini aynı hizayakoyması demektir." Fotoğrafıböyletanımlıyor.gelmişgeçmiş en büyük fotoğrafçılardan Henri CartierBresson. Şimdilerde onun "Avrupalılar"ı Darphanei Amire'de sergileniyor. Sergi 30 Eylül'e kadar izlenebilecek. Bresson'un"hayatıroman"gibi...Tekstil işindebaşanlıkentsoylubiraıleninçocuğu. 1908 doğumlu. Küçük yaşta sanat ve estetığe gönül verdi. Ailesi, çok hoşnut kalmasa da Cartier Bresson'un başarılı bir ressam olabilmesi için elinden geleni yaptı. Çağının en seçkin kişileriyle karşılaşabileceği birortamın havasını soludu. Öyle kı hocalan aracılığı ileGertrude Stein, Rene Crevel, Salvador Dali, Max Ernst, Jean Cocteau gibi efsanevi sanatçı, yazar, şair, ressamlarlatanıştı. Gerçeküstücülükakımıonudayaladıgeçti. 1. Dünya Savaşı ardındangelen umutsuzluk içinde gençaydınlar kentsoylukurumlan küçümsemekte, her şeye burun kıvırmaktaydılar. 1929'dakı bir yıllık zorunlu askcrlik dönemınden sonra yolunu Kamerun'a düşürdü, kendısini Avrupa'ya dönüşü sırasında Fildişi Sahilleri'ndebuldu. Serüvenci ruhu burada canlanıverdı. Parasızpulsuz,birkulübede yaşıyor, avladığı hayvanlan pazarda satarak geçimıni sağlıyordu. Karasu hummasınayakalandıktan sonra Avrupa'ya donccekti. Buaradaresım yapma tutkusu, fotoğraf çekmeyedönüşmüştü. Kendisine can yoldaşı Leica fotoğraf CartierBresson 'un sergisi 30 Eylül'e kadar iztenebilecek. makinesini aldı. Daha sonra kendisiy le yapılan bir söy leşide şöy le konuFotoğraflar, ağırlıklı olarak 20'li yıllardan şacaktı: 70'liyıllannsonunakadarkizamandilimin"Afrika yolculuğundan sonra ıçimdeki sede çckilmiş. Başka bir deyişle savaşlarda, rüvenci ses yeryüzüne derin izler bırakan yokluklarda, açlıklarda, birçok polıtik, sosolaylarafırçadandahahızlıbiraraçlatanıkyolojik veekonomıkanlamdadeğişimlerin lıketmcmgcrcktiğini söylüyordu." yaşandığı y ıllarda... CartierBresson Almanya, Polonya, MaAyşcn Bilgc, nedcn Pamukbank Galerisi caristan gibi Doğu Avrupa ülkelerini birbaş değil de Darhanei Amire sorusuna şu yanıtı tanbirbaşaarşınladı. 1932'deFransa, Italya vcriyor: ve Ispanya'ya gitti. llk fotoğraf sergisinı "Neden Darphane dersenız, sergide 185 1933 'te açtı. Bu sergiyi hemen hemen her yıI tane fotoğraf var. Bizımgalenmızyeraçısınyenileri izledi. Fotoğraflarından birçoğunu dan kısıtlı. Şu ana kadar açtığımız sergilere gerçeküstücü dergi "The Minotaur" da yayetti ama bu sergi için pek çok yer gezdik. y ımlatarak adının duyulmasını sağlayan TeDarphane yüzlerce yıllık geçmişiyle, atmosriade, CartierBresson'un fotoğraflarının bir feriy le bizi çok etkiledi. Fotoğraflan çok gearaya getirildiği "Images a la Sauvette / Şip nişbiralandascrgilemekctkileyiciolmayaşakGörüntüler"adlı kitabının 1952'deyacaktı. Darphanc'desıraodalarmekânını seçy ımlanmasına önayak oldu. tikki.onlanülkeülke Avrupa coğrafyasının Meksika'da toplumun uç noktalannda ya yörelenncgörcayırdık. Daha bir süreklilik arzediyor böylece. Bir de kontrast yakalaşayan insanlara tanıklık etti. Meksika'dan maya çalıştık açıkçası. Darphane'nın yüzsonra fotoğrafçı VValker Evans ile bir sergi lerce yıllık duvarlan içinde yeniden bir galeaçtı. ABD'de yaşadığı süre içinde belgesel ri yaptık. Hem izleyenler daha birkeyifalsınfotoğrafçı lığın başanlı ismi Paul Strand ile lar hem de aklımızdaki koııscptc uysun diyctanışti,onunyanındaçıraklıkyaparakfilm rek..." dünyasınıaraştırdı. l936yılındaFransa'ya döndü ve iki yıl sonra Jean Renoir'ın asistaGaripgelecektirama Henri CartierBresnı olarak çalıştı. Renoir ona aslabirfilmyöson 1973 yılında Leica'sını rafa kaldırarak netmeni oltnamasını, çünkü hiç hayal gücü resım üzenne yoğunlaştı. Kesın ve acımasız olmadığını söylemişti... birtavırlaşunlarısöylcdi: Bu arada "Ce Soir" adlı sol eğilimli günlük "Bugünlcrde kafamda birtek resim yapgazctede kadrolu fotoğrafçı olarak çalışmamak var. Fotoğrafbenim için asla resme açıyabaşladı. Ikıünlüfotomuhabirı DavidCalan biryol olmanın ötcsinegcçmcdi. Bu, anpaveDavidSeymourıletanıştı.onlarlayalıkçiziktirmeler gibi birşeydi."^ kınılışkılenoldu. Buyakın tlişki 1947'deanlı şanlı Magnum Fotoğraf Ajansı'nınkurulmasını gctirccekti. 2. Dünya Savaşı patlak verir vermez orduya yazı ldı. Orduya yazılmasından kısa bir süre sonra, yöneticisi olduğu Film vc Fotoğraf Bırımı elc gcçırildi Ikı başansız kaçma girişimınden sonra Fransa'ya dönerek yeraltı örgütünde çalışmaya başladı. Savaş sona crdiğindc 36yaşındaydı. 1946'da ABD'yc döndü, bu ülkcyi baştanbaşa katctti. New York Çağdaş Sanat Müzcsi 'nde bir sergi açtı. Bu kez üç yıl sürecek bir yolculuğaçıktı. Hindistan,Burma,Çin,Endonezya'yı adım adım dolaştı. Yaklaşıkyirmi yıl daha bilinen, bilinmeyen yerleri, insanlan bclgeledi Henri CartierBresson... GeçenyazCarticrBresson'undoksanıncı doğum yıldönümü çerçevesinde l.ondra'da üç sergi açıldı. Bunlardan biri Avrupahlar'dı. Sanat tarihçisi, yazar Jean Clair, Avrupalılar'ı şöyledeğerlendiriyor: "CartierBresson, Avrupalı olmanın ne anlama geldiğini kavrayabilmek amacıyla tüm Avrupa'yı adım adımdolaştı. Ulusalcılık ve her kültür ve ulusun kendine özgü nitelikleri dışında, çok daha bclırgın bir kimliğe, insanlarla topraklann ortaklaşa pay laştıklan bir özelliğe tanık oldu." Sergiyi tstanbul'ataşıyan Pamukbank'ın Fotoğraf Galerisi yöneticisi Ayşen Bilge (Serginin getirilmesinde Tarih Vakfı katkıda bulundu) bunlann arasında en çok Avrupalılar'ı beğendiklerini söylüyor; çünkü bu serginin20.yy.'ınbirözetiolduğugörüşünde. Ispanya, 1952 185 fotoğraf1 a Av rupalılar... CartierBresson, Avrupalı olmanın ne anlama geldiğini kavrayabilmek amacıyla tüm Avrupa'yı adım adım dolaştı. Ulusalcılık ve her kültür ve ulusun kendine özgü nitelikleri dışında, çok daha belirgin bir kimliğe, insanlarla topraklann ortaklaşa paylaştıklan bir özelliğe tanık oldu. Türkiye, 1964