Katalog

CUMHURlYET DERGİ lendiği özellik budur. Iain Sinclair ve daha birçok çağdaş y azardaLondra'yadeğinmeklebirlıkte, Ackroyd'un kentıalgılayışı çok o/cldır. Yazar yuzyıllardıraynı sokaklardabcllı etkınlıklerınvealışverişlerıngerçeklestığıgerçcğıkarşısındadonakalır l7.yüzyildangünümüzedeklransızlarmSolıo'da varlıklannı sürdürdüklerıne, Beşincı Krallık dönemindenbugünedekkarşıtgruplannaynısokaklaıdaeylemlere katıldıklarınadikkatçcker. Yüzyıllarönceoralardayaşananlanımgelemindecanlandırmayaçaliijir. Çağdaş bir roman yapmak için... üzan,ressam veoymacı Wıllıam Blake gıbı, Ackroyd'un daçocukluğundakı en büyük ılgı alanı Londra'yı ınceden ınceye araştırmaktı. Düşler âleminde gezinen Cockney gibi penceresindegezinenmeleklergörmüyor, Blake gibi Londra'yı adım adım dolaşmıyordu; onun ıçin yalnızca annesının hast Acton 'daki evınden I .ondra'ya gıtmek bı le yeterl iydı. Tek başınagerçekleştırdiğıbuuğraş Ackroyd'un 60'lıyıllarda dolaştığı sokaklarda daha önceleri var olan şeyleri düşleminde canlandırmasına olanak tanımakla birlikte, kcndisinın de belirttıği gıbı, "insanın hedefleyebıleceğı tek roman türü" olan Balzac ya da Dickens türü gözlem ve görüşleri içeren türde bir roman yazma yeteneğini vermedi. Romanlarında salt içindeyaşadığımızzamanı işlemekle yetinemeyecegine dikkat çeken Ackroyd, "Şimdiyle zaten gereğınden çok iç ıçeyiz. Bana kalırsa ıçınde bulunduğumuz zamanı yalnızca roman aracılığıyla kavramak olanaksız" diyor. Aklı başında ve son derece düzenli bir yazar izlenimi vermesıne karşın, bu konuda kafasının oldukça kanşmış olduğuaçıkçagörülüyor. "Yalnızca şimdıki zamanla ilgilenmek bana öy lesine belırsız, üstünkörü bir ışmiş gibi geliyor ki, günümüzden birzaman dilimini alıpbundan çağdaş bir roman yapmam olanaksız" diye ekliyor. Ackroyd, günümüze ışık tutması için geçmişten yararlanıyor; Gerek "Hawksmoor", gerekse "The House of Doctor Dee=Doktor Dee'nin Evi" adlı yapıtlannda 17. yüzyıl ile günümüz arasında bir köprükuruyor. Şimdi ise geleceğiaynı biçimde kullanıyor. Son romanında t.S. 3700 yıllarında ya>>ayan Plato adında bilge bir adam 20. yüzyıla dönüs. yapıyor ve gördüklennı döneminın Londra halkına anlattığında şaşkınlıktan herkesin ağzı açık kalıyor. Söz konusu kıtabı okurlar istedikleri gibi yorumlayabilirler, ama Ackroyd'unbelediye başkanlığına soyunacağı görüşü kimilerince oldukça ciddiye alınmıştı. Ancak bu görüş şımdi son derece saçma olarak nitelendinlıyorveyazar, "Benımherhangi birkonuda ne yapmam gerektiği yönünde hiçbir fikrim yok" diyor. Ackroyd geleceğe odaklanma fikrinin nereden kaynaklandığıkonusundadakesinbirşeysöyleyemiyorveyapıtın bıralegorı mi, fabl mı, yoksabirbelgesel mı olduğu sorusuna da yanıt getiremiyor. Ne var ki yazar, Londra'nın gelecektekidururnuylaenazgeçmisictenliilgilendiğinden.rornanın doğal ortamlardagcçtiğinc ve bunun kaçınılmaz olduğuna dikkat çekıyor. "Zamandızınsel bu ıkı kuşak arasında gcrçck anlamdabir farklılık gördüğümü asla söyleyemem. Bana göre her ikisi de aynı öykünün parçaları. Kaleme aldığım roman vc yaşamöyküleri hep aynı tasarının, aynı kitabın, bir başka deyışje Londra kıtabının bırerparçası." Ackroyd'un bundan sonrakı kıtabı ıseyazarın "kutsal kıtabı" olarak nitelendirilebilecek türde biryapıtolacak. Yoldan çıkmış bir Katolik, aynı zanıanda hem geleneklere karşı çıkan, hcm de belli törelcrc son derece saygılı biryazarın kalcminden çıkan bu yapıtta Londra okura bir kiş.i olarak sunulacak. Ackroyd'a, bu kişinın dışi mi, yoksa erkek mı olduğu sorulduğunda yazar, "Ilginç bir soru. Bence Londra son derece erkeksi bir kent: Güç, ticaret, para. Bu büyük kent özündebaskı veacımasızlığınegemen olduğu bir kent. Buyuzden kentin yüzyıllarboyuncaenkötüerılözellıklenedındığını düşünüyorunv Canary Wharf bence I ondra'yı sımgeleyen kocamanbirfallusniteliğinde"yanıtını veriyor. Ackroyd'un gözlemledıği birba^kaozellik ıse, bu kenttcki kadınların erkeklerden daha huzursuz göründüklerı. Ancak bu görüşü şımdıhk bir sav nitelığı taşıyor ve kanıtlanması ıçın bu konuda daha kapsamh bir araştırma yapması gerekiyor. Peter Ackroyd'un kaleme aldığıtarihçeninyapısıdayepyenı bırdüzenlcmeycdayamyor. Yapıtzamandizinsel birtemel yerine, yardımlaşma^ocuklar, kızılrenk,suç, ınsanyığınlan, yangın, duvar yazıları, kokular, sessizlik, bilim ve kimileri son derece şaşırtıcı tazelikteki daha nice izleğin yeraldığı bir Londrabetimleniyor. Kıtaptatekbirbölgenin.Clerkenvvell 'ıntarıhçesincve bunabaglı olarak ortaya çıkan ılışkılere ve tek bırsokağın, Fetter I .ane'ın ayrıntılı bırportresıne yer veriliyor. Yazar imgeleminden yola çıkarak bunlar arasındahiçbeklenmedikbağlantılarkuruyor.^ The Guardian'dan çeviren:RİTA URGAN Yapıtlannın odak noktası Londra olan Peter Ackroyd son romanında kentin geleceğini irdeliyor. Yazara göre Londra son derece erkeksi bir kent. Bir Londra tutkumı P eter Ackroyd, çağdaşlan arasında Londra'yı en çok yücelten,yapıtlarındaonugörkemlivealabildiğine çekicı bir kcnt olarak yansıtan bir yazar olarak taninıyor. Thomas More, VVilliam Blake ve Charles Dickens'ın yaşamöykülerini kaleme alan yazann bu yapıtlarında Londra çok önemlibiryertutuyor.Londra'yaduyduğubututkusunusinıyacılar.rnimarlarvernüziksanatçılarıylailgilitanhselromanlarttıadayanMtan Ackroyd "Plato Papers" adlı son romamjjfe da ayni ızlekten yararlandı. Buyapıtlann dış&da'yazann 50yıldırsokaklanndadolaştığı,herköşesiniaraştırdığı,duasınıedipekmeğinikazandığı ve bu kentin henüz yarısı tamamlanmış bir de tarihçesi var. Londra Peter Ackroyd içinadetabiryaşam iksiri. Öyleolmasaküfelikolanadekşarapiçipyinede I8kitabaimzasını atabılırmıydı? Ackroyd bubaşarısıgündemegetirildığınde burunkıvınyorvehiçbırkonudabellibırgörüşesahıpolmadığını söylüyor. Yaşamöyküsü yazarlığına yalnızca zamandizinscl bilgileri sıralamak yerine düş gücünü de katarak yepyenibirboyutkazandıran Ackroyd'un bubaşarısınabır de sagladığı kazanç eklendiğindcyazann Londra ile arasında çok yararlı bir ilişki olduğu açıkçagörülüyor. Ackroyd'un parmakbastığı gibi, İngılızromanınıntarihsel süreci gerçekte Londra'nın tarihçesiyle özdeştir. Stern, Fielding, Dickens, Collins ve Thackeray gibi yazarların yapıtlannda odak noktası hep Londra olmuştur. Ne var ki, içinde bulunduğumu/ yü/yılda bu eğılım gıderck azalnuş, PatnckHamıltonveElızabethBowenyapıtlarında"pckdcilgi görmeyen bir tür yeni gerçekçılik" nitelığınde yalnızca Londra'dagecenolaylarayervermişlerdir. Son lOyada 15 yıldır da Londra'nın kımibaşkaözelliklerine,özellikle kentin ruhsal topografyasına karşı yeniden bir ilgi uyanmıştır. lşte Ackroyd'un kentle ılgili olarak büyük ölçüde sahıp